واکاوی تجارب زیسته حاشیه نشینان از خشونت ساختاری

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

کریم رضادوست ^{1 *} , عبدالرضا نواح ² , علی بوداقی ³ , کریم حمیدی ⁴

1 - استاد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
4 - دکتری جامعه شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1403/09/30 تاریخ پذیرش : 1403/12/25 تاریخ انتشار : 1404/03/27

کلید واژه: خشونت ساختاری, حاشیه نشینی, نابرابری, محرومیت و تجربه زیسته,

چکیده مقاله :

در سال‌های اخیر، با رشد شتابان شهرنشینی و افزایش جمعیت حاشیه نشین و آسیب­های اجتماعی- فرهنگی ناشی از آن، خشونت ساختاری توجه اندیشمندان و صاحب نظران جامعه شناسی را به خود جلب کرده است.  مفهوم یاد شده به ساختارهایی اشاره دارد که نابرابری‌ها و آسیب‌ها را در میان حاشیه نشینان تداوم می‌بخشند. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی تجارب زیسته حاشیه نشینان شهرستان کوت عبدالله از خشونت ساختاری است. در تحقیق حاضر از روش کیفی و رویکرد پدیدارشناختی تفسیری (ون مانن) استفاده شده است. مشارکت کنندگان پژوهش حاضر 21 نفر از حاشیه نشینان شهرستان کوت عبدالله هستند که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدهاند. در این پژوهش فرایند گردآوری داده‌ها تا زمان رسیدن به اشباع نظری ادامه یافته است. برای گردآوری داده‌ها با 21 نفر از حاشیه نشینان شهرستان کوت عبدالله مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام شد. در پژوهش حاضر جهت اعتباریابی یافته‌های مصاحبه از تکنیک‌های کنترل اعضا و خود بازبینی محقق استفاده گردید. موضوع تحقیق با پرسیدن سؤالاتی نظیر موانع شکوفایی استعدادها و ظرفیت‌های فردی و قومی، چگونگی تأثیر این گونه موانع و محدودیت‌ها بر موقعیت‌ها و وضعیت افراد و استراتژی افراد در مواجه با این شرایط مورد واکاوی قرار گرفت. بر این اساس، تجربه زیسته حاشیه نشینان از خشونت ساختاری در هفت مقوله دسته‌بندی شد. مقولات به دست آمده شامل 1. محرومیت چند وجهی ساختاری، 2. شکاف‌های اجتماعی و احساس تبعیض، 3. غفلت نهادی و بی اعتنایی ساختاری، 4. عادی شدن وضعیت و تثبیت نابرابری، 5. کنترل اجتماعی و فرهنگی، 6. عارضه‌های اجتماعی و بحرانی شدن وضعیت و 7. انفعال اجتماعی و احساس ناکامی می‌شوند. یافته‌های پژوهش نشان داد که خشونت ساختاری بیشتر در قالب محدودیت‌های نامرئی و مستمر اقتصادی، اجتماعی و .. بر زندگی این افراد تأثیر می‌گذارد.

چکیده انگلیسی:

In recent years, with the rapid growth of urbanization and the increase in the Slum dwellers and the resulting socio-cultural harms, structural violence has attracted the attention of sociologists and scholars. The concept refers to structures that perpetuate inequalities and harms among Slum dwellers. Accordingly, the main goal of the present study is to explore the lived experiences of Slum dwellers in Kot Abdullah County from structural violence. The present study used a qualitative method and an interpretive phenomenological approach (Van Manen). The participants of the present study are 21 Slum dwellers in Kot Abdullah County who were selected based on purposive sampling. In this study, the data collection process continued until theoretical saturation was reached. To collect data, semi-structured interviews were conducted with 21 Slum dwellers in Kot Abdullah County. In the present study, member control and researcher self-review techniques were used to validate the interview findings. The research topic was analyzed by asking questions such as obstacles to the development of individual and ethnic talents and capacities, how such obstacles and limitations affect the situations and status of individuals, and the strategies of individuals in facing these conditions. Accordingly, the lived experience of Slum dwellers from structural violence was categorized into seven categories. The categories obtained included 1. Multifaceted structural deprivation, 2. Social gaps and feelings of discrimination, 3. Institutional neglect and structural indifference, 4. Normalization of the situation and stabilization of inequality, 5. Social and cultural control, 6. Social complications and the crisis of the situation, and 7. Social passivity and feelings of failure. The research findings showed that structural violence affects the lives of these people more in the form of invisible and continuous economic, social, and other limitations.