بررسی تفاوت‌های نابهنجاریهای اجتماعی در مناطق سنتی و مدرن شهر همدان از نظر ساکنان
محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری
کلید واژه: همدان, شهر, بافت سنتی, : طراحی شهری, بافت مدرن, کجروی,
چکیده مقاله :
بافت قدیمی اغلب شهرهای بزرگ ایران فرسوده است و این فرسودگی بافت نمی‌تواند خدمات مناسبی به جمعیت ساکن خود ارائه کند، در نتیجه اقشار متوسط و مرفه اجتماعی از آنجا به بخش نوساز شهری جابه جا می‌شوند و محله‌هایی با بافت نوین و طراحی جدید ایجاد می‌نمایند. بافتهای سنتی به دلایل مختلفی از جمله وجود اماکن فاقد مالک، خرابه‌ها، عدم برخورداری از روشنایی مناسب، عدم برخورداری از امکانات و تکنولوژی‌های نوین برقرارکننده‌ی امنیت همچون دوربین‌های مداربسته و ... و نیز وجود کنج‌های خلوت، برای مجرمان به بهشت جرم تبدیل می‌گردد. در این تحقیق با استفاده از نظریه‌ی طراحی محیطی(CPTED) مطالعه‌ی در شهر همدان در دو بافت سنتی و نوین شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تفاوت نابهنجاریهای اجتماعی در مناطق سنتی و مدرن شهر همدان و نقش طراحی محیطی در کاهش نابهنجاریهای اجتماعی بوده است. این تحقیق در خلال سال‌های 1391 تا 1392شیوه‌ی کمّی، با روش پیمایشی، به طریقه علّی- مقایسه‌ای انجام شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل کلیه‌ی ساکنان شهر همدان در دو منطقه‌ی مدرن و سنتی بوده که محلات مدرن محدود به محلات چهارگانه؛ کوی استادان، کوی متخصصان، کوی سعیدیه و کوی پردیس و محلات سنتی محدود به محلات جولان، کُلَپا، امامزاده یحیی، خیابان باباطاهر، خیابان اکباتان و خیابان شهدا بوده که در شهرک‌های تازه‌ساز(بافت مدرن) در حدود 75000 نفر و در بافت سنتی در حدود 343000 نفر، و در مجموع شامل 418000 نفر بوده است. حجم نمونه توسط فرمول کوکران برابر با 384 نفر برآورد گردید. واحدهای تحلیل با استفاده از شیوه‌ی سهمیه‌ای- اتفاقی ساده انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه‌ی محقق‌ساخته که روایی آنها به صورت صوری و محتوایی و نیز تحلیل عاملی برآورد و پایایی آنها توسط ضریب آلفای کرونباخ سنجش گردیده، جمع‌آوری شده و با استفاده از نرم‌افزار SPSS و توسط آزمون تحلیل واریانس چند طرفه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان داد که بر اساس مدل نظری CPTED بین نابهنجاریهای اجتماعی در بافت سنتی و نوین شهر همدان تفاوت وجود داشته و طراحی محیطی در این زمینه اثرگذار بوده است به قسمی که طراحی محیط شهر در بعد کلی(008/0=P، 176/7=F) و ابعاد پنج‌گانه؛ تعیین قلمرو(قلمروگرایی)(017/0=P، 121/4=F)، نظارت یا مراقبت(012/0=P، 51/4=F)، کنترل دسترسی(ورودی) (009/0=P، 795/4=F)، تصویر و نگهداری از فضا(001/0=P، 323/10=F)، سخت کردن آماج جرم(013/0=P، 388/4=F)، فعالیت پشتیبانی(حمایت)(038/0=P، 287/3=F) در دو بافت مدرن و سنتی به طور متفاوتی بر روی جرم و کجروی افراد اثرگذار بوده است.
Most parts of the big cities in Iran are dilapidated and cannot afford their residents with suitable facilities. As a result, the middle and upper classes move to newly-built parts and districts with modern texture and planning. The old parts have become a kind of heaven for crimes due to buildings with no owners, lack of proper lighting, and lack of modern technologies and facilities like closed-circuit cameras and availability of quiet corners. In this study using crime prevention through environmental design (CPTED) theory, two parts of the modern and old sections in Hamadan have been analyzed. The main purpose of this study is to analyze the differences between social abnormalities in modern and traditional parts of Hamadan city and the role of environmental planning in it between 1391 to 1392. This research is a survey one that uses the causal analytical method. The research population consisted of all the residents of the city of Hamadan that was divided into two parts: modern and traditional. The residents of the modern subgroup live in four neighborhoods: professors` district, specialists` district, Saeidiye district and Pardis district and the traditional parts were limited to Joulan, Emamazadeh Yahya, Babataher street, Ekbatan and Shohada street. This population comprised 418000 people of which 75000 resided in modern districts and 343000 in traditional parts. Sample size was estimated to be 384 using Cochran formula. Samples were selected by quota and simple random sampling. The data were gathered by applying two researcher-made questionnaires and were analyzed by SPSS using MANOVA. Face and content validity as well as factor analysis and reliability estimates was assessed by Cronbach's alpha coefficient which was greater than 0.70 in all dimensions. The results according to CPTED theory indicated that there is a relationship between abnormalities in old and modern parts of Hamadan and environmental planning is effective in this regard in a way that planning the city environment in general (F=7.176, P=0.008) and its five dimensions of scoping (domain-oriented) (F=4.121, P=0.017), Monitoring (surveillance) (F=4.51, P=0.012), Access Control (input) (F=4.795, P=0.009), Image and space storing (F=10.323, P=0.001), Making it hard to commit crimes (F=4.388, P=0.013), support activities (supporting) (F=3.287, P=0.038) in both modern and traditional parts affect crime and deviant behaviors differently.
- ادیبی سعدی نژاد، فاطمه؛ عظیمی، آزاده. (1390). تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی(مورد: شهر بابلسر)، فصلنامهی جغرافیایی آمایش محیط، شمارهی 15.
- افراخته، حسن؛ عبدلی، اصغر. (1388). جدایی گزینی فضایی و نابهنجاریهای اجتماعی بافت فرسوده(مطالعه موردی: محله باباطاهر شهر خرم آباد)، نشریهی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ج 10 ، ش 13، تابستان.
- بحرینی، سیدحسین و تاجبخش، گلناز. (1377). مفهوم قلمرو در طراحی شهری، نشریهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، شماره 6: 20-19.
- براتوند، محمود؛ اسدالهی، عبدالرحیم. (بدون تاریخ)، روندپژوهیِ دوازدهسالهی جرایم در شهر اهواز بر مبنای مطالعه و بررسی منطقهای و جمعیت شناختی، بازیابی از سایت جامعهشناسی ایران:
http://sociologyofiran.com/index.php?Itemid=&44id=&438option=com_content&task=view
- چایلد، باری گود. (1379). طراحی مسکن، فرم شهر و توسعهی پایدار، ترجمهی ایرج اسدی، فصلنامهی مدیریت شهری، شماره 450: 53.
- رضازاده، مرضیه. (1381). بحران ادراکی-رفتاری در فضای شهری، مجله شهرداریها، ویژهنامهی طراحی شهری، شمارهی 23: 40-39.
- رضایی بحرآباد، حسن. (1389). بافتهای فرسودهی شهری، مکانهای جرمخیز: تأثیر بافت فرسودهی پیرامون حرم رضوی بر وقوع جرم، مجلهی مطالعات اجتماعی ایران، شمارهی 12، زمستان.
- گسن، ریموند. (1376). جرمشناسی نظری، ترجمهی مهدی کینیا، چاپ اول، تهران: مجد.
- مرتضایی، رضا. (1381). طراحی ابزار مقابله با تخریب گرایی(وندالیسم) در محیط شهری، مجلهی شهرداریها، سال سوم، شمارهی 25: 14.
- مطلبی، قاسم. (1380). روانشناسی محیطی دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری، نشریهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، شمارهی 10: 59.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین؛ هاشم بیگی، حمید. (۱۳۷۷). دانشنامهی جرمشناسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- نقی زاده، محمد. (1381). تأثیر معماری و شهرسازی بر ارزشهای فرهنگی، نشریهی هنرهای زیبای تهران، شمارهی 11: 8-65.
- Beavon, D., Brantingham, P.L., Brantingham, P.J., (1994). The influence of street networks on the patterning of property offenses in Clarke. R.V.(Eds), Crime Prevention Studies, Criminal Justice Press, Monsey, NY, Vol.2. Available on: http://www.popcenter.org/library-crime_prevention.htm
- Bennett, Trevor., (1986). Situational Crime Prevention From The Offender Perspective. In Heal & Laycoke
- Brown, B.B., Bentley, D. L. (1993). Residential burglars judge risk: the role of territoriality. Journal of Environmental Psychology, Vol. 13 No. 1.
- Clarke, R.V. (Ed.) (1997). Situational Crime Prevention: Successful Case Studies, 2nd ed., Harrow and Heston, New York, NY.
- Cozens, P.M., Hillier, D., Prescott, G. (2001), Crime and the design of residential property. Exploring the perceptions of planning professionals, burglars and other users. Property Management, (paper 2 of 2), Vol. 19 No.4.
- Cozens, P.M., Saville, G., Hillier D., (2005), Crime Prevention Through Environmental Design, Property Management, Vol. 23, No.15.
- Crowe, T. (2000), Crime Prevention Through Environmental Design: Applications of Architectural Design and Space Management Concepts. 2nd ed., Butterworth Heinemann, Oxford.
- Donovan, G.H., Prestemon, J.P, (2012). The Effect of Trees on Crime in Portland, Oregon, Environment and Behavior January, 44: 3-30
- Herzog, T.R., Hayes, L.J., Applin, R.C., Weatherly, A.M, (2011). Compatibility: An Experimental Demonstration, Environment and Behavior January, 43: 90-105
- Home, R., Bauer, N., Hunziker, M, (2010). Cultural and Biological Determinants in the Evaluation of Urban Green Spaces, Environment and Behavior July, 42: 494-523
- Pettersson, G. (1997), Crime and mixed-use development, in Coupland, A. (Eds), Reclaiming the City: Mixed Use Development, Spon, London.
- Spelman, W. (1993), Abandoned buildings: magnets for crime? Journal of Criminal Justice, Vol. 21 No.3.
- Wekerl.G.R, Whitzman. C. (1994), Safe Cities; Guidelines for Planning, Designing and Management, Van Nostrand Reinhold, Canada.
- Wilson, J.Q., Kelling, G.L. (1982), The police and neighbourhood safety “Broken windows”. The Atlantic Monthly, Vol. 3 No.2.