بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقه‌ی 7 شهرداری تهران با تأکید بر راهکارهای تقویت آن

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

حسین دانش مهر ¹ , علیرضا کریمی ² , انور محمدی ³

1 - استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان
2 - استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی
3 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1397/10/02 تاریخ پذیرش : 1397/10/02 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: توسعه‌ی پایدار شهری, پایداری اجتماعی, بعد کالبدی, بعد غیرکالبدی, منطقه‌ی 7 شهرداری تهران,

چکیده مقاله :

در سال های اخیر، پایداری اجتماعی یکی از موضوعات مهم گفتگوهای سیاسی دولت های غربی شده است. نتیجه‌ی این اتفاق، تلاش برای تعریف موضوعات مرتبط با این مفهوم است. پایداری اجتماعی را به عنوان یک مفهوم، می توان مجموعه ای از شاخص ها همچون؛ دسترسی (اشتغال، فضای باز، خدمات محلی)، بهداشت و بهزیستی، انسجام اجتماعی، توزیع عادلانه‌ی اشتغال و درآمد، مشارکت محلی، میراث فرهنگی، آموزش، مسکن و ثبات جامعه، ارتباط و حرکت، عدالت اجتماعی، حس مکان و تعلق تعریف نمود. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقه‌ی 7 شهرداری تهران با تأکید بر راهکارهای تقویت آن است. روش تحقیق از نوع کمّی- پیمایشی است. جامعه‌ی آماری این پژوهش شامل تمامی ساکنان منطقه‌ی 7 شهر تهران است. که از بین آنها 600 نفر بر اساس روش نمونه گیری تصادفی و طبق فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شده است. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات پژوهش، از پرسشنامه‌ی 76 گویه ای ابعاد کالبدی و غیر کالبدی پایداری اجتماعی استفاده گردید. هر یک از سؤالات پرسشنامه به صورت پنج گزینه ای و براساس مقیاس لیکرت امتیازبندی شدند و برای سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. روایی ابزارها با استفاده از روش محتوایی و روایی سازه تأیید شد. نتایج نشان داد که وضعیت متغیرهای دسترسی و کیفیت خدمات و امنیت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران بالاتر از میانگین و در وضعیت متوسط رو به زیاد بوده است ولی وضعیت متغیرهای زیبایی شناسی، محیط زیست، تراکم و انبوهی، تغییرات کاربری و ناهماهنگی کارکردی، احساس تعلق، مسؤولیت پذیری و همسایگی و امید به آینده و مهاجرت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران پایین تر از میانگین و در وضعیت متوسط رو به کم بوده است. همچنین بررسی نتایج نشان داده که وضعیت متغیرهای وضعیت اقتصادی و توزیع عادلانه و مشارکت منطقه‌ی 7 شهرداری تهران در حد متوسط بوده است.

منابع و مأخذ:

-      اذانی، مهری و همکاران. (1392). بررسی شاخص‌های توسعه‌ی پایدار محله­ای منطقه‌ی 13 اصفهان، مجله‌ی برنامه­ریزی فضایی، سال سوم، شماره‌ی دوم، پیاپی 9، تابستان، صص 119-142.

-      تقوایی، مسعود و صفرآبادی، اعظم. (1392). توسعه‌ی پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن (مطالعه‌ی موردی: شهر کرمانشاه)، مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره‌ی ششم، بهار، صص 1-22.

-      تیموری، ایرج و همکاران. (1391). ارزیابی پایداری اجتماعی با استفاده از منطق فازی (مورد: شهر تهران)، فصلنامه‌ی انجمن جغرافیای ایران، دوره‌ی جدید، سال 10، شماره‌ی 35، زمستان، صص 19-39.

-      جمعه‌پور محمود، نجفی غلامرضا، شفیعا سعید. (1391). «بررسی رابطه‌ی تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران». جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 23، شماره‌ی 4، صص 185-200.‎

-      ذاکریان ملیحه، موسوی میرنجف، کشکولی باقری، علی. (1389). «تحلیلی بر پراکنش جمعیت و توزیع خدمات در محلات شهری میبد از منظر توسعه‌ی پایدار»، مجله‌ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، شماره‌ی دوم، سال اول، صص: 61-84.

-      رکنی پور، مهرداد. (1385). ارزیابی استراتژی­های منطقه‌ی کلانشهری از دیدگاه توسعه‌ی پایدار، به راهنمایی مجتبی رفیعیان، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده‌ی هنر، پایان­نامه‌ی دوره‌ی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه­ای.

-      سجادی ژیلا، محمدی کاوه. (1390). «تحلیل اجتماعی- فضایی در بافت­های فرسوده شهری، مطالعه‌ی موردی: بافت مرکزی شهر سردشت»، مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، شماره‌ی ششم، سال دوم، صص: 55-70.

-      سرایی محمد حسین، لطفی صدیقه، ابراهیمی سمیه. (1389). «ارزیابی و سنجش سطح پایداری توسعه‌ی محلات شهر بابلسر» مجله‌ی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره‌ی دوم، پاییز 1389. صص 27-60.

-      قماشچی، وحید. (1379). مشارکت مردمی در توسعه‌ی پایدار، دانشکده‌ی معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، مجله‌ی صفه، شماره‌ی 31، پاییز 1379.

-      محمودی سید مهدی، زنگانه احمد، بهروزی نیا طهمورث. (1389). «کیفیت محیط شهری: مطالعه‌ی موردی: نارمک منطقه‌ی چهار شهرداری تهران». مجله‌ی مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره‌ی 22 . صص 1- 22.

-      مشکینی، ابوالفضل و همکاران. (1392)،. تحلیل فضایی سنجش پایداری اجتماعی شهری(مطالعه‌ی موردی: مناطق 22 گانه‌ی شهر تهران)، مجله‌ی جغرافیا، دوره‌ی جدید، سال یازدهم، شماره‌ی 39، زمستان، ص 186.

-       Berkes, F., & Folke, C. (1998). Linking social and ecological systems for resilience and sustainability. Linking social and ecological systems: management practices and social mechanisms for building resilience, 1, Cambridge University Press, New York,13-20.

-       Burton, I. (1987). Report on reports: Our common future: The world commission on environment and development. Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 29(5), 25-29.

-       Beck, U. (1992) Risk Society — Towards a New Modernity. London: Sage.

-       Chambers, R., & Conway, G. (1992). Sustainable rural livelihoods: practical concepts for the 21st century. Institute of Development Studies (UK).

-       Colantonio, A. (2009) Traditional and Emerging Prospects in Social Sustainability, OxfordInstitute for Sustainable Development, EIBURS Working Paper Series, Oxford, www.brookes.ac.uk /schools /be/oisd /sustainable _communities /resources/Social Sustainability Prospectspaper. pdf, accessed 1 July 2009.

-       Colantonio, Andrea .(2007) Social Sustainability: An Exploratory Analysis of its Definition, Assessment, Methods, Metrics and Tools, Oxford Institute for Sustainable Development (OISD), Oxford OX3 0BP UK.

-       Colantonio, A. (2008b) Traditional and Emerging Prospects in Social Sustainability. Measuring Social Sustainability: Best Practice from Urban Renewal in the EU. Headington, Oxford Brookes University: Oxford Institute for Sustainable Development (OISD) - International Land Markets Group.

-       Colantonio, Andrea. Dixon T.(2009) Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities, Wiley-Blackwell; 1 edition.

-       Dempsey, N. Brown, C. Bramely, G (2012),The key to sustainable urban development in uk cities? The influence of density on social sustainability,Volume77, Progress in planning, N77, pp89-141, www.elsevier.com /locate/pplann.

-       European Panel on Sustainable Development (EPSD), 2004, From here to Sustainability – Is the Lisbon/Goteborg Agenda Delivering?, EPSD Report No 1, 2004-12-01

-       Jarvis, H., Pratt, A. and Cheng-Chong Wu, P. (2001) The Secret Life of Cities: The Social Reproduction of Everyday Life, Pearson Education, Harlow.

-       Harris, M.J., ٢٠٠٠, Basic Principles of Sustainable Development, GlobalDevelopment andEnvironment institute, Tufts University Medford MA 02155, USA.

-       Gates Rick, Lee Mario (2005) Difition Social sustainability, Vancouver City Council.

-       Landry, C. 2007. The Creative City. A Toolkit for Urban Innovators. London: Sterling.

-       Lele, S. M. (1991). Sustainable development: a critical review. World development, 19(6), 607-621.

-       Littig, B., & Griessler, E. (2005). Social sustainability: a catchword between political pragmatism and social theory. International Journal of Sustainable Development, 8(1-2), 65-79.

-       Ogbazi.J.U (2013) ,Alternative Planning approaches and the sustainable cities programme in Nigeria, Habitat International.N 40, pp 109-118.

-       Olsen, K. H. (2007). The clean development mechanism’s contribution to sustainable development: a review of the literature. Climatic Change, 84(1), 59-73.

-       World Commission on Environment and Development (1987) Our Common Future, Oxford University Press, Oxford.

-       region7.tehran.ir