سنجش و ارزیابی تأثیر سبک زندگی بر میزان تاب آوری شهری (مطالعه ی تطبیقی: محلات قیطریه و شکوفه ی شمالی در مناطق 1 و 19 تهران)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

زهره فنی ¹ , لیلا معصومی ²

1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

تاریخ دریافت : 1395/08/05 تاریخ پذیرش : 1395/08/05 تاریخ انتشار : 1395/06/11

کلید واژه: سبک زندگی, تاب‏آوری, محله ی قیطریه, محله ی شکوفه‏ ی شمالی,

چکیده مقاله :

سبک‌های زندگی به عنوان محصول اجتماعی، اقتصادی، نهادی و سیاسی با توجه به تغییرات فرهنگی، دارای نوعی آسیب‌پذیری هستند. بنابراین ارتقاء تاب آوری اجتماعات، با استفاده از ظرفیت آنها به شکل سازگاری، به عنوان اصلی برای کاهش آسیب‌ها دارای اهمیت است. این پژوهش با هدف سنجش میزان تاب‌آوری و ارتباط آن با سبک زندگی، با روش پیمایشی- تحلیلی و مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای اقدام به جمع‌آوری اطلاعات از ساکنان محله‌های قیطریه و شکوفه ی شمالی کرده است. در سنجش داده‌ها و تحلیل نظرات ساکنان در زمینه ی سبک زندگی و ارتباط آن با ابعاد تاب‌آوری از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. همچنین برای تعیین حجم جامعه ی نمونه از جدول مورگان استفاده کرده‌اند. در محله ی قیطریه 377 و در محله ی شکوفه ی شمالی 379 پرسشنامه توزیع شده است. ابتدا سبک زندگی از ابعاد اجتماعی، اقتصادی و نهادی و سپس ابعاد تاب آوری در سطح محلات مطالعه و مشخص شده است. برای تحلیل میزان ارتباط سبک زندگی و تاب آوری از آزمون پیرسون و در سنجش تأثیرگذاری متغیرهای پژوهش از آزمون رگرسیون استفاده شده است. نتایج پژوهش گویای آن است که در کل، به لحاظ سبک زندگی متفاوت در دو محله، تاب آوری یا میزان سازگاری اجتماع محلی در محله ی قیطریه نسبت به محله ی شکوفه ی شمالی بیشتر است. در محله ی قیطریه تاب‌آوری در بعد اقتصادی و نهادی و در محله ی شکوفه ی شمالی تاب‌آوری از بعد اجتماعی بیشتر است. در نهایت می‌توان گفت با توجه به سطح پایین‌تر تاب‌آوری در محله ی شکوفه ی شمالی، این محله آسیب پذیرتر از محله ی قیطریه است.

منابع و مأخذ:

-     اباذری، یوسف، چاوشیان، حسن. (1381). از طبقه‏ی اجتماعی تا سبک زندگی؛ رویکردهای نوین در تحلیل جامعه‏شناختی هویت اجتماعی، نامه­ی علوم اجتماعی، شماره‏ی 20 پاییز و زمستان 1381.

-         ادگار، اندرو؛ پیتر سجویک. (1387). مفاهیم بنیادی نظریه‏ی فرهنگی، مترجم مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.

-         ایرانششاهی، حامد. (1391). سبک زندگی و توسعه‏ی سیاسی در ایران، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران جلد دوم، تهران: نشر تیسا.

-         الفت، سعیده، سالمی، آزاده. (1391). مفهوم سبک زندگی، فصلنامه‏ی مطالعات سبک زندگی، سال اول، شماره‏ی 1.

-         باکاک، رابرت. (1381). مصرف، ترجمه‏ی خسرو صبری، تهران: نشر و پژوهش شیر.

-         بنت، اندی. (1386). فرهنگ و زندگی روزمره، مترجم: لیلا جوافشانی، حسن چاوشیان، تهران: انتشارات اختران.

-         تاجیک، محمدرضا. (1390). پساسیاست؛ نظریه و روش، تهران: نی.

-         تامین، ملوین. (1388). جامعه‏شناسی قشربندی و نابرابری­های اجتماعی، ترجمه‏ی عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر توتیا.

-     خباز، محمود، بهجتی، زهرا، ناصری، محمد. (1390). رابطه‏ی حمایت اجتماعی و سبک­های مقابله، با تاب­آوری در پسران نوجوان، فصلنامه‏ی روانشناسی کاربردی، سال 5، شماره‏ی 4.

-     رفعیان، مجتبی، رضایی، محمدرضا، عسگری، علی، پرهیزگار، اکبر، شایان، سیاوش. (1390). تبیین مفهومی تاب­آوری و شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع‏محور (CBDM)، مجله‏ی برنامه‏ریزی و آمایش فضا، شماره‏ی 15.

-         سریع القلم، محمود. (1391). خوشبختی را با راحتی اشتباه گرفته­ایم، در گفتگو با خبرگزاری مهر 10/11/1391، قابل دسترس در

 .www.mehrnews.com/detail/news/1803316

-     صالح آبادی، ابراهیم، امان آباد محسن سلیمی، وکیلی، نسرین. (1392). سبک زندگی و الگوی خرید، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران با تأکید بر تحولات زندگی شهری، تهران: نشر تیسا.

-         کوئن، بزوس. (1382). درآمدی بر جامعه‏شناسی، ترجمه‏ی غلام عباس توسلی، رضا فاضل، تهران: نشر نی.

-     گاطع زاده، عبدالامیر، نیسی، مریم، ساکی، امینه. (1393). مقایسه بین سبک زندگی، مکانیزم­های دفاعی و تاب­آوری در زوجهای در آستانه‏ی طلاق و عادی و ارائه‏ی راهکارهای پیشگیری از طلاق، کنفرانس بین المللی علوم انسانی و مطالعات رفتاری، تهران.

-         گیدنز، آنتونی. (1382). تجدید و تشخیص جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، مترجم: ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-         فاضلی، محمد. (1392). مصرف و سبک زندگی، انتشارت اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.

-         مرکز آمار ایران،1390

-         مصطفوی، سیدرضا. (1392). الگوهای سبک زندگی برای تحقق شهر زندگی، مجموعه مقالات سبک زندگی در ایران جلد دوم، تهران: نشر تیسا.

-      Benedikter, Roland & Anheier M. Juergen Smeyer (2011). «Lifestyles», the sage encyclopedia of global studies: Illinois.

-      Bourdieu, Pierre (1984), Distinction: A Social Critique of the Judgement of Teste, Translated by RichardNice, Routled& Keagan Paul.

-      Bourdieu, Pierre (1989), Le sens pratique, Paris: Les éditions de Minuets.

-      Beng-haut, chau (edi) (2000), consumption in Asia; lifestyles and identities. London: routledge.

-      Bruneau, M. et al. (2003), "A framework to quantitatively assess andenhance the seismic resilience of communities”, Earthquake Spectra, Vol. 19, Pp. 733-752.

-      Brown, R, (1985), Social Identify in Adam and Jessica Kipper (eds) The social Science Encyclopedia. London: R.k.p.

-      Carpenter, S. R. et al. (2001), "From metaphor to measurement: Resilience of what to what?” Ecosystems, 4, Pp. 765-781.

-      Godschalk, D (2003). "Urban hazard mitigation: Creating resilient cities”, Natural Hazards Review, Vol. 4, Pp.136-143.

-      Herreria, (2006). "Assessing dependence on water for agriculture and social resilience", Canberra: Bureau of Rural Sciences.

-      Holling, C. S. (2001). Understanding the Complexity of Economic, Ecological, andSocial Systems. Ecosystems.

-      Maguire, B. & P. C. Hagen, (2007) "Disasters and communities: understanding social resilience”, The Australian Journal of Emergency Management, Vol. 22, Pp. 16-20.

-      Mayunga, J. S.(2007), "Understanding and applying the concept of community disaster resilience: A capital-based approach", A Draft Working Paper Prepared for the Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building, 22- 28 July 2007.

-      Norris, F. H. et al. (2008), "Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness”, American Journal of Resilience:  An Integrated Approach, Charles C. Thomas, spring field, IL.

-      Soble, Michael (1981), Lifestyle and Social Structure:  Concept, Definitions and Analyses, Academic Press.

-      Toit. Tehilla du (2008), Marriage in the 21st Century: Attitudes and Perceptions of University Students.

-      Thilo Lang, (2011), Urban Resilience and New Institutional Theory – A Happy Couple for Urban and Regional Studies

-      Wheaton, Belinda (2004), understanding lifestyle sports: consumption, identity and difference, London: routledge.