طراحی و اعتبارسنجی الگوی توسعه اجتماعی با رویکرد آمیخته (مطالعه موردی: محله‌های شهر زنجان)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

یونس اسکندری ¹ , غلامرضا معمارزاده ² , مصطفی جعفری ³ , ناصر حمیدی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه مدیریت دولتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، ایران
2 - دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران(نویسنده مسؤول)
3 - استادیار دانشکده مدیریت، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
4 - دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/02/21 تاریخ پذیرش : 1400/02/21 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: کیفیت زندگی, امنیت اجتماعی, عدالت اجتماعی, همبستگی و وفاق اجتماعی, اخلاق توسعۀ اجتماعی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش طراحی و اعتبارسنجی الگوی توسعه اجتماعی با رویکرد آمیخته در محله‌های شهر زنجان بود. در بخش کیفی از روش داده بنیاد و در بخش کمی از شیوه مدل‌سازی معادلات ساختاری با تاکید بر رویکرد حداقل مربعات جزیی استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی، خبرگان جامعۀ علمی و متخصصان دانشگاهی بودند که دارای سوابق اجرایی در سطوح تصمیم‌گیری بوده و به اصطلاح خبرگان آگاه نام دارند. برای تعیین نمونه‌های این خبرگان از روش نمونه‌گیری هدفمند استفاده شد که پس از مصاحبه با 12 نفر از افراد خبره آگاه، اشباع نظری حاصل گردیده و فرآیند مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته پایان یافت. دربخش کمی، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع علّی به شیوه پیمایشی بود که جامعۀ آماری آن، ساکنین محله‌های 25 گانه شهر، که تعداشان بر اساس مستندات مرکز آمار ایران در سال 1397 تعداد 430871 نفر بوده است. روش نمونه‌گیری، خوشه‌ای و بصورت هدفمند درمحله‌ها بود که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده و پرسشنامه محقق ساخته، توزیع گردید. نتایج بخش کیفی نشان داد که مدل توسعه اجتماعی شهر زنجان شامل 5 بعد، 19 مولفه و 52 شاخص می باشد. پس از ارائه مدل، بر اساس 5 بعد استخراج شده، فرضیه سازی شده و تاثیر ابعاد همبستگی و وفاق اجتماعی، عدالت اجتماعی، کیفیت زندگی، امنیت اجتماعی و اخلاق توسعۀ اجتماعی بر توسعه اجتماعی زنجان با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم افزار Smart-Pls مورد ارزیابی قرار گرفته و میزان تاثیر هر یک از ابعاد مشخص گردید. یافته‌های تحقیق نشان داد: همبستگی و وفاق اجتماعی به اندازه 183/8، عدالت اجتماعی به اندازه 989/4، کیفیت زندگی317/4، امنیت اجتماعی106/4 و اخلاق توسعۀ اجتماعی906/8 بر توسعه اجتماعی در شهر زنجان تاثیرگذار هستند.

چکیده انگلیسی:

This study aimed to design and validate a model of social development utilizing a mixed method in the neighborhoods of the city of Zanjan. In the qualitative part, the data-based method and in the quantitative part, a structural equation modeling method was used with an emphasis on partial least squares approach. The research population of the qualitative section consisted of knowledgeable experts, that is, experts of the scientific community and academicians who have executive backgrounds at the decision-making levels. Targeted sampling method was used to determine the samples of these experts. After interviewing 12 knowledgeable experts, theoretical saturation was obtained and the semi-structured in-depth interview process was completed. In the quantitative part, a causal type descriptive-analytical research method was used via a survey. the research population consisted of the residents of 25 neighborhoods of the city, whose number according to the Statistics Center of Iran in 1397 was 430871 people. Using Cochran's formula and a cluster and purposeful sampling technique, 384 people were selected as the sample. The results of the qualitative section showed that the social development model includes 5 dimensions, 19 components and 52 indicators. On the basis of these 5 dimensions, the impact of social solidarity and harmony, social justice, quality of life, social security, and ethics of social development on social development was tested using structural equation modeling with Smart- Pls software. The results showed that social development was influenced by  social solidarity and harmony (8.183), social justice (4.989), quality of life (4.317), social security (4.106), and ethics of social development (8.906). 

منابع و مأخذ:

- آذر، عادل; غلامزاده، رسول; قنواتی، مهدی(1391). مدلسازی مسیری - ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم‌افزارSmart PLS، تهران: انتشارات نگاه دانش.

- آزاد ارمکی، تقی; مبارکی، مهدی; شهبازی، زهره (1392). «بررسی و شناسایی شاخصهای کاربردی توسعه اجتماعی (با استفاده از تکنیک دلفی)»، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی فرهنگی، سال اول، شمارۀ اول، صص 8-28.

- آنامرادنژاد، رحیم بردی; مهدیان بهنمیری، معصومه; مهدی، علی (۱۳۹۶). «بررسی وتحلیل بر پایداری اجتماعی از منظر اجرای طرحهای توسعه شهری (بهنمیر مازندران)» مطالعات ساختار و کارکرد شهری، شماره دوم، صص ۸۹-۱۱۷.

- الوانی، مهدی; معمارزاده، غلامرضا(1396). اداره امور عمومی تطبیقی فرل هدی، مدیریت تطبیقی، چاپ نهم، تهران: اندیشه‌های گوهر بار.

- ایمان، محمد تقی; جهانگیری حیدری، سهیلا(1399).« بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی شهری شهروندان منطقه 41 شهر اصفهان»، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دهم شماره سی و ششم.

- پرتال شورای توسعه استان زنجان (05/09/1397): (https://www.mporg.ir/)

- پرتال مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی(09/10/1399):

(https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution).

- پرروزن، ادریس;کرکه آبادی، زینب; ارغان، عباس(1395). «تحلیل اثرات شاخص‌های توسعه پایداری در توسعه گونه‌های بافت محلات شهری مهاباد»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست ایران، دوره 18، شماره 4. صص 36- 47.

- ثلاثی، محسن (1395). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، (لوئیس آلفرد کوزر)، تهران: انتشارات علمی، صص50-630.

- حریری، محمد (1385). «توسعه اجتماعی از وبر تا هابرماس»، مجله تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، دوره 34، شماره 2-1، صص 249 - 270 .

- زاهدی مازندرانی، محمدجواد (1393). توسعه و نابرابری، چاپ نهم، تهران: نشر مازیار.

- طبیبی، جمال الدین; ملکی، محمدرضا; دلگشایی، بهرام (1398). تدوین پایان نامه، رساله، طرح پژوهشی و مقاله علمی، تهران: چاپ دنیا، صص170- 240.

- علیزاده، هوشمند; حبیبی، کیومرث; مرادی مسیحی، واراز; ولدبیگی، سیوان; وفایی، ساسان(1390). «بررسی و تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر سنندج» مجله آرمان‌شهر، شماره هفتم، صص103-112.

- غیاثوند، احمد (1397). تحلیل پیشرفته مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد SMART PLS، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

- لطفی، صدیقه; منوچهری میاندوآب، ایوب; آهار، حسن(1392). «شهر و عدالت اجتماعی، تحلیلی بر نابرابری های محله‌ای (مورد: محلات مراغه)»، مجله تحقیقات جغرافیایی، دوره28 ، شماره 2 (پیاپی 109)، صص69- 92 .

- ملکی، سعید; زارعی، جواد; زادولی خواجه، شاهرخ (1397). «ارزیابی شاخص های حکمروایی مطلوب شهری با رویکرد مدیریت محله محور (مورد شناسی: محلات شهر همدان)»، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه ای سال هشتم، شماره 29.

- واعظ‌زاده، ساجده; ایاسه، علی(1399). «وضعیت توسعه اجتماعی در برنامه‌های توسعه ایران با تاکید برشاخص‌های اجتماعی توسعه پایدار شهری»، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال دهم شماره سی و ششم.

- Eizenberg, Efrat; Jabareen, Yosef (2017), Social Sustainability: »A New Conceptual Framework«, Faculty of Architecture and Town Planning, Technion, Israel Institute of Technology, Haifa 3200003, Israel, Published,(https://doi.org/10.3390/su9010068).

- Eizenberg, Efrat; Jabareen, Yosef, Zilberman Omri (2020). »Planning by Scale: The Role of Perceived Scale in Determining Residential Satisfaction«, JournalofPlanningEducationandResearch, (https://doi.org/10.1177/0739456 X20921431). 

- Holden, Erling; Linnerud, Kristin; Banister, David (2016). »The Imperatives of Sustainable Development«, Sustainable Development Published online in Wiley Online Library,

 (https://doi.org/10.1002/sd.1647).

- Orestes, Mario; Gonzalez, Aguirre; Joeberson, S; Gonçalves, Rafael; M, Vasconcelos (2016). »Sustainable development: Case study in the implementation of renewable energy in Brazil«, Federal University of Rio Grande do Norte e UFRN, CP: 1524, 970-59072, Natal, RN, Brazil.

- Yang, Bin; Xu, Tong; Shi, Longyu (2017). Analysis on sustainable urban development levels and trends in China's cities, Journal of Cleaner Production 141, pp869-880.

- Browne, M.W; Cudeck, R (1989). Single sample cross-validation indices for covariance structures. Multivariate Behavioral Research, 24, pp445–455.

Tenenhaus, M; Vinzi, V. E; Chatelin, Y.M; Lauro, C (2005). Computational statistics & data analysis PLSpath modeling, 48(1), pp159-205.

- Wetzels, M; Odekerken Schroder, G; Van Oppen, C (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. Management Information Systems Quarterly, 33(1), pp177-196.