واکاوی تحلیلی مبانی اخلاقی تربیتی ارسطو در کتاب اخلاق نیکوماخوس

محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"

سید سعید آریانژاد ¹ , علی عربی آیسک ^{2 *} , مهدی عبادی ³

1 - استادیار گروه معارف، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، سبزوار، ایران
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث،دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران
3 - استادیار گروه معارف، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1403/11/11 تاریخ پذیرش : 1403/12/13 تاریخ انتشار : 1404/03/14

کلید واژه: اخلاق, ارسطو, نیکوماخوس, الگوی اخلاقی کامل, نقد محتوایی.,

چکیده مقاله :

ارسطو به جز فلسفه و منطق، به موضوع اخلاق نیز توجه داشته است. اخلاق مورد تایید ارسطو فضیلت محور است، فضیلتی که آن را باید در نقطه حد وسط و به دور از افراط و تفریط جستجو کرد. مساله اصلی این جستار آن است که آیا مبانی اخلاقی تربیتی مطرح شده از سوی ارسطو بدون اشکال است و می‌توان از آن به عنوان یک الگوی اخلاقی کامل و قابل توصیه، یاد کرد یا خیر؟ بر این اساس مبانی مقبول ارسطو از کتاب اخلاق نیکوماخوس استخراج و با روش تحلیل محتوایی ارزیابی شده است. یافته های این پژوهش نشان می‌دهد که از جمله نقدهای وارد بر ارسطو عبارتند از: عدم التفات به مبدا و معاد، انسان شناسی ناقص، عدم دستگیری و هدایت مخاطبانش در تشخیص نقطه حد وسط که همانا فضیلت است، عدم ارائه روش و راهکار برای رسیدن به فضائل. بنابراین اخلاق ارسطویی نه بی اشکال است و نه انطباق کاملی با اخلاق اسلامی دارد.

چکیده انگلیسی:

Analytical Examination of Aristotle's Educational Moral Foundations in the Nicomachean Ethics

Abstract: Aristotle, in addition to philosophy and logic, has also paid attention to the subject of ethics. The ethics endorsed by Aristotle is virtue-based, a virtue that should be sought at the midpoint, avoiding excess and deficiency. The main question of this study is whether the ethical educational foundations proposed by Aristotle are free of flaws and can be considered a complete and recommendable moral model. For this purpose, Aristotle's accepted principles from the Nicomachean Ethics have been extracted and evaluated using content analysis methods. The findings of this research indicate that criticisms of Aristotle include: lack of attention to the origin and return, incomplete anthropology, failure to assist and guide his audience in identifying the midpoint which is virtue, and lack of providing methods and strategies to achieve virtues. Therefore, Aristotelian ethics is neither without flaws nor completely aligned with Islamic ethics.

منابع و مأخذ:

قرآن کريم 1. نهج البلاغه
2. ارسطو، (1378)، اخلاق نيکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفي، تهران: طرح نو.
3. اکريل، جي ال، (1380)، ارسطوي فيلسوف، ترجمه عليرضاآزادي، تهران: حکمت نشر حکمت.
4. جوادی آملی، عبدالله، (1385)، مبادی اخلاق در قرآن، قم: نشر اسراء.
5. جوادی آملی، عبدالله، (1387)، مراحل اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
6. حسن زاده آملی، حسن، (1388)، دروس شرح اشارات و تنبیهات ابن سینا نمط نهم، قم: آیت اشراق.
7. شبّر، سيد عبدالله، (1387)، اخلاق شبّر، ترجمه محمد رضا جباران، قم: هجرت.
8. شيرواني، علي، (1381)، اخلاق اسلامي و مباني نظري آن، قم: دارالفکر.
9. کاپلستون، فردريک، (1362)، تاريخ فلسفه، ترجمه سيد جلال الدين مجتبوي، جلد اول، تهران: انتشرات علمي و فرهنگي و انتشارات سروش.
10. کليني، محمد بن يعقوب، (1344)، اصول کافي، ترجمه سيد جواد مصطفوي، جلد اول، تهران: انتشارات علميه اسلاميه.
11. لاهيجي، ملا عبدالرزاق،(1372)، گوهرمراد، تصحيح زين العابدين قرباني لاهيجي، تهران: سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
12. مسكويه، ابوعلي، (1356)، تهذيب الاخلاق و تطهير الاعراق، اصفهان: مهدوي.
13. مصباح يزدي، محمد تقي، (1384)، نقد و بررسي مکاتب اخلاقي، قم: موسسه امام خميني.
14. مطهری، مرتضی، (1371)، آشنایی با علوم اسلامی ، جلد دوم، تهران: صدرا .
15. مگي، برايان، (1372)، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزت الله فولاوند، تهران: خوارزمي.
16. ملکيان، مصطفي، (1379)، تاريخ فلسفه غرب، جلد اول، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
17. موسوی خمینی، سید روح الله، (1385)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
18. نراقی، احمد، (1387)، معراج السعاده، قم: آیین دانش.
19. نراقی، مهدی، (1388)، جامع السعادات، ترجمه کریم فیضی، جلد اول قم: قائم آل محمد.