نقش ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران در امنیت انرژی جهانی بر اساس مدل مدیریت استراتژیک «swot»
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
علیرضا گلشنی
1
(agolshani٤١@yahoo.com . استادیار و عضو هیت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا)
حمیدرضا سهرابی
2
(shabmhtabi@yahoo.com . دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا)
کلید واژه: امنیت انرژی – ژئوپولیتیک – بیضی استراتژیک انرژی – هارتلند انرژی- مدل «swot»,
چکیده مقاله :
امنیت انرژی یکی از مباحث راهبردی در سیاست جهانی است که همه کشورها به آن توجه ویژه ای دارند. جمهوری اسلامی ایران در کانون منطقه ای با عنوان بیضی استراتژیک انرژی قرار گرفته که در تولید و انتقال نفت و گاز جهان نقشی حیاتی دارد؛ به گونه ای که از نظر کارکرد به سان قلب جهان عمل می کند و به همین اعتبار، دارای نقش ژئوپولیتیکی است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل نقش ژئوپولیتیک جمهوری اسلامی ایران در امنیت انرژی جهانی جهت استفاده بهترو بهینه از این موقعیت، شناخت تهدیدها و استفاده حداکثری از فرصت های ژئوپولیتکی می باشد. چارچوب نظری این پژوهش بر اساس نظریه بیضی استراتژیک انرژی جفری کمپ، می باشد که در قالب مدل مدیریت استراتژیک swot مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس یافته های این پژوهش افزایش تقاضای منابع انرژی در کشورهای صنعتی جهان مانند ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا با تقاضای رو به افزایش کشورهای شرق و جنوب آسیا مانند هند و چین باعث شده این بیضی انرژی استراتژیک با مرکزیت جمهوری اسلامی ایران نقشی فعال تری را در سیاست های جهانی بازی کند. با توجه به نیازهای نفتی اکثر قدرت های بزرگ، ایالات متحده آمریکا سعی می کند، از منابع انرژی به عنوان یک اسلحه برای اداره امور جهانی و تحقق بخشیدن به نظام هژمونی گرایانه اش استفاده کند. در شرایط کنونی آنچه بازار جهانی انرژی نیاز دارد، نظامی فراگیر مبتنی بر نگرش امنیت بین المللی و بازی برد- برد به امنیت انرژی است، که نفع و سهم متناسب تمامی بازیگران بازار جهانی انرژی را شامل شود.پس امنیت انرژی جهانی مستلزم ایجاد امنیت جمعی می باشد.
The security of energy is one of the strategic issues in world politics which all countries give special attention to it. Islamic Republic of Iran is located in the center of a region which is called “strategic oval of energy” which is having important role in production and transit of oil and gas in a way it functions like a heart for the world and for this reason and significance it is having a geopolitical role. The aim of the present research is to study and analyze the geopolitical role of Islamic Republic of Iran in security of energy. It also wants to know ways for better use of this geopolitical position, also understanding the threats and making maximum use of this geopolitical opportunity. The theoretical framework for this research is a strategic oval of energy of Jeffery Kemp which is examined in strategic management model framework. The finding of the study shows that the increase in demand of energy sources in industrial countries of the world like the United States, European Union and the countries of Asia like India, and China has led to activation of this strategic oval of energy in international politics which centers around Islamic Republic of Iran. Taking into consideration the need of great powers for oil, the United States tries to make use of energy as a weapon for the management of world affairs and attaining its hegemonic system. In present situation the world market for energy needs an inclusive approach based on international security and a win-win game towards security of energy. This approach takes into consideration the interest and proportionate share of all actors in world energy market. Thus the security of world energy needs the creation of “collective security”.