رقابت‌های اسلام سیاسی و سکولاریسم در دوران جمهوریت ترکیه با تأکید بر دوران زمامداری حزب عدالت و توسعه در سال‌های 1990 تا 2016

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

کامبیز قهرمانی ¹ , ابراهیم متقی ² , علیرضا گلشنی ³

1 - دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا، ایران
2 - استاد تمام علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران
3 - دانشیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، ایران

تاریخ دریافت : 1398/12/15 تاریخ پذیرش : 1399/04/17 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: گفتمان, ترکیه, سکولاریسم, حزب عدالت و توسعه, اسلام‌گرایی,

چکیده مقاله :

بیان‌مسئله: گفتمان‌های‌سیاسی نقش بسزایی درتدوین وشکل‌گیری رقابت‌ها،تعاملات و نزاع‌های‌سیاسی در کشورهای مختلف برعهده دارند. این تأثیرگذاری به‌ویژه در کشورهای متکثر و سرشار از گفتمان‌های سیاسی و فرهنگی بسیار قابل‌توجه است. ترکیه یکی از این کشورهای مهم و تأثیرگذار درمنطقه خاورمیانه است که در دوره‌ای طولانی شاهد رقابت‌های گفتمانی متعددی بوده که همچنان نیز ادامه دارد. در همین راستا به‌نظر می‌رسد بررسی سیر تعامل و تقابل‌های گفتمانی در این کشور در قالب همکاری ومنازعه، پژوهشی مفید وضروری به‌حساب آید.هدف:پژوهش‌حاضر درصدد است تا بابهره‌گیری از روش گفتمانی لاکلائو و موف به‌بررسی نزاع‌ها و همکاری‌های گفتمانی در ترکیه از سال‌های 1990 تا 2016 بپردازد.نتیجه‌گیری:بدین‌ترتیب‌می‌توان گفتمان‌های اسلام‌گرا،سکولارها (کمالیست‌ها و لائیک‌ها) وهمچنین خرده‌گفتمان‌هایی نظیر کردها را ازجمله مهم‌ترین گفتمان‌های فعال درصحنه سیاسی این کشور به‌شمار روند.این بررسی به‌ویژه از زمانی برای پژوهش‌حاضر حائزاهمیت است که گفتمان اسلام‌گرایی در دهه90 نیزتوانست خود را به‌طورجدی در صحنه‌سیاسی ترکیه نشان دهد وحتی در دوره‌ای به‌گفتمان هژمونیک تبدیل شود. به‌علاوه قدرت‌گرفتن حزب عدالت وتوسعه به‌عنوان حزبی اعتدال‌گرا و متمایل ‌به گفتمان اسلام‌گرایان شکل وماهیت نزاع‌ها وهمکاری‌های گفتمانی را در این کشور پیچیده‌تر کرده است.روش: دراین پژوهش قصد براین است که باروش توصیفی–تحلیلی و ابزارگردآوری مطالب ازنوع روش کتابخانه‌ای، به‌بررسی رقابت‌های اسلام‌سیاسی وسکولاریسم درترکیه پرداخته شود.

چکیده انگلیسی:

Problem statement:Political discourses have an important role in forming the political.Competitions,instractions and conflicts in different countries.This effect,specially in multinational and full of political and cultural discourses countries is very considerable.Turkey is one of the important and effective countries in the Middle East which is faced by different discourse competitions.In this regard,it seems that studying the trend of discourse interactions in this country in form of cooperation and conflict is an effective and essential research.Purpose:The current work aims to study discourse conflict and cooperation in turkey during1990-2016using mouffe and lacal's discourse method.Conclusion:Therefor,Islamist discourse,Seculars(kemalists and laics)and also, some microdiscourses such as kurds can be considered as the most important active discourses in political area in this country.This study is important for the current research when Islamic discourse in 1990s is strongly offered in turkey's political area and in some periods.it become a hegemonic discourse.Additionly,taking power of justice and development party as a maderate party and tendency to Islamic discourses has complicated the nature of discourse conflict and cooperation in this country.Method:In this research,the purpose of this study is to use a descriptive-analytical method and a library method of data collection,Examine the competitions of political Islam and secularism in Turkey.

منابع و مأخذ:

 اطهری، اسدلله (بی‌تا)، «ارتش و اسلام‌گرایان ترکیه؛ دو نیروی اجتماعی در یک نظام»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، شمارة 26.

امام‌جمعه‌زاده و دیگران (1392)، «تحول گفتمان هویت در ترکیه از کمالیسم به اسلام‌گرایی با تأکید بر حزب عدالت و توسعه»، فصلنامه مطالعات جهان اسلام، دورة 1، شمارة 3، زمستان 92. 

بصیری، محمدعلی و موسوی، فاضل (1389)، «نقش و تأثیر عوامل داخلی ترکیه در پیوستن آن کشور به اتحادیه اروپا»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا، شمارة پنجم، بهار 89. 

حقیقت، صادق و حسینی‌زاده، محمد (1392). «گفتمان»، رهیافت و روش در علوم سیاسی، به‌اهتمام عباس منوچهری، تهران: سمت.

حقیقت، سید صادق (1387)، روش‌شناسی علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.

دهقانی، رضا (1391)، «سیاست خارجی ترکیه در فرایند عثمانی‌گری و نوخلافت اسلامی»، فصلنامه مطالعات جهان اسلام، دورة 2، شمارة 2. 

طاهایی، جواد (1380)، «اسلام‌گرایی و دولت مدرن در ترکیه»، فصلنامه راهبرد، شمارة نوزده، بهار 1380. 

گوهری مقدم و مددلو (1395)، «ریشه‌های عثمانی‌گرایی در سیاست خارجی ترکیه (2015-2002)»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شمارة 17، تابستان 95 (شمارة پیاپی 47). 

گیدنز، آنتونی (1382)، فراسوی چپ و راست، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی. 

لکلائو، ارنستو و موفه، شانتال (1392). هژمونی و استراتژی سوسیالیستی؛ به سوی سیاست دموکراتیک -رادیکال، ترجمة محمد رضایی، تهران: ثالث. 

متقی، ابراهیم و دیگران (1395)، «معمای امنیت و راهبرد منطقه‌ای ترکیه پس از کودتای جولای 2016»، شمارة دهم، اسفند 95، مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی. 

مفیدنژاد، مرتضی (1388)، «انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن بر اسلام سیاسی در ترکیه»، زمستان 1388 و بهار 1389، سال هفتم، شمارة 26 و 27. 

موف، شانتال (1388)، در حمایت از مدل مجادله‌ای دموکراسی در نظریة سیاسی در گذار، ترجمة حسن آب‌نیکی، تهران: کویر.

نوروزی، رسول و عبدخدایی، مجتبی (1391)، «انقلاب اسلامی و هویت‌یابی تمدنی در ترکیه»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، شمارة 30، پاییز 91. 

واعظی، محمود (1387)، «تجربه جدید در ترکیه؛ تقابل گفتمان‌ها»، فصلنامه راهبرد، شمارة چهل‌و‌هفتم، تابستان 87.

هوارث، دیوید (1377)، «نظریه گفتمان»، ترجمة سید علی‌اصغر سلطانی، نشریه علوم سیاسی، سال اول، شمارة دوم، پاییز 77.

Cagaptay, S. (2006). Islam, secularism and nationalism in modern Turkey: who is a Turk?. Routledge. Yavuz, M. H. (2003). Islamic political identity in Turkey. Oxford University Press on Demand.