سیاست امنیت انرژی امریکا و ژئوپلیتیک انرژی ایران
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللیعنایت اله یزدانی 1 , بهمن ربیعی نیا 2 , حسین مهدیان 3
1 - دانشیار گروه روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
2 - دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
3 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
کلید واژه: ژئوپلیتیک انرژی, واژه‌های کلیدی: ایران, امنیت انرژی, امریکا,
چکیده مقاله :
چکیده روابط انرژی ایران و امریکا، روندی کاملا متفاوت با روابط انرژی ایران با سایر مصرف‌کنندگان انرژی جهان دارد. ایران از لحاظ ذخایر هیدروکربنی، دومین کشور دنیا، و امریکا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی جهان، روابط انرژی میان خود را متناسب با مشکلات سیاسی موجود، بر مبنای تقابل دنبال می‌کنند و هم‌اکنون تأثیرگذارترین گزینه بر روابط انرژی ایران، الزامات سیاسی است. جایگاه استراتژیک امنیت انرژی برای امنیت ملی هر دو کشور ایران و امریکا و تأثیرپذیری شدید ایران در روابط انرژی به علت اقتصاد مبتنی بر فروش نفت و مخاصمات سیاسی، باعث حساسیت بیشتر دو کشور نسبت به اقدامات یکدیگر در این زمینه شده است. براین اساس، مقاله حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی تأثیرگذاری سیاست امنیت انرژی ایالات متحده امریکا را بر ژئوپلیتیک انرژی ایران در زمینه‌های تحریم انرژی(فروش، سرمایه‌گذاری خارجی و خطوط لوله انرژی) و افزایش تولید جهانی بررسی و تحلیل کرده است. جایگاه دو کشور در ساختار قدرت نظام ژئوپلیتیک جهانی، مؤید این واقعیت است که در بیشتر موارد کنش‌های ایالات متحده در راستای کاهش منزلت ژئوپلیتیک کشورمان و در مقابل واکنش ایران برای خنثی کردن و یا کاهش اثرهای کنش‌های امریکا بوده است.
Abstract: The energy relations of Iran and the United States are having a different pattern comparing to energy relations of Iran with other energy consumers of the world. Iran is the second largest country with hydrocarbon reserves and the United States is the biggest consumer of energy in the world. The energy relations of both the countries are related to the existing political problems between them and are based on confrontation. At present the most important determinant affecting the energy relation of Iran is political obligations. The strategic place of energy security for national security of both Iran and the United States and Iran’s high vulnerability about the energy relations and an economy mainly based on the sale of oil and the existing political hostility between the two have caused more sensitivity towards each other’s policies. The present article by a descriptive-analytical method wants to examine and analyze the impact of energy policy of the United States on geopolitics of energy of Iran in the contexts of energy sanctions (sale, foreign investment and energy pipelines) and the increase of world production. The place of both the countries in geopolitical structure of world shows this fact that in most cases the actions of the United States is in the direction of limiting the geopolitical place of Iran and Iran’s reaction to the above said policies is to neutralize or reduce the impact of the policies of the United States.
آشتیانی زارچی، محمد جواد .(1383). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و نگرش آن به همسایگان به‌ویژه سلطنت عمان، تهران: اطّلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 203و204، مرداد و شهریور ماه.
احمدی، عباس و موسوی، الهام سادات .( 1388). نقش انرژی فسیلی در ژئوپلیتیک جهانی انرژی، تهران: خبر گزاری فارس، 30 تیرماه.
احمدی‌پور، زهرا؛ حیدری، طهمورث؛ رشیدی‌نژاد، احد و طهمورث، طیبه .(1389). تحلیل عوامل ناامنی و مشکلات قومی در جنوب شرق ایران، خلاصه مقالات جغرافیا، توسعه، دفاع و امنیّت در جنوب شرق کشور، تهران: گروه جغرافیای دانشکده پیامبر اعظم دانشگاه امام حسین (ع)، خرداد ماه.
اسدیان، امیر .(1380). سیاست امنیّتی امریکا در خلیج‌فارس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی غیرانتفاعی.
امام جمعه زاده، سیّد جواد و سهرابی، خدا رحم .( 1386). تأثیر نفت بر سیاست امریکا در دوره پس از جنگ سرد، تهران: ماهنامه همشهری دیپلماتیک، سال دوّم، شماره بیست و دوّم، نیمه بهمن ماه.
پور زرومی، سیّد حسین .(1383). گفتمان‌های امنیّت ملّی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پرتال آمار امریکا، قابل دسترسی در:
http://www.statista.com/statistics/263762/total-population-of-the-united-states
تاجیک، محمدرضا .(1380). گفتمان امنیّت ملّی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حافظ نیا، محمدرضا .( 1386). قدرت و منافع ملّی، تهران: نشر انتخاب.
سجاد پور، سیّد محمد کاظم .(1384). ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، تداوم و تغییر، مجموعه مقالات نخستین کنگره علمی انجمن ژئوپلیتیک ایران، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران، فروردین ماه.
کاویانی راد، مراد و ویسی، هادی .(1384). انتقال گاز ایران به جنوب و جنوب شرق آسیا (فرصت‌ها و تهدیدها)، مجموعه مقالات دوّمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران (جایگاه ایران در نظام ژئوپلیتیک قرن 21)، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران، دی ماه.
کمپ، جفری و هارکاوی، رابرت .( 1383). جغرافیای راهبردی خاورمیانه، ترجمه: سیّد مهدی حسینی متین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مختاری هشی، حسین و نصرتی، حمید رضا .(1389). امنیّت انرژی و موقعیّت ژئو انرژی ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک، تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران، سال ششم، شماره دوّم، تابستان.
مسرت، محسن .(1384). ساختار هژمونیستی ایالات متّحده و نارسایی‌های آن، تهران: اطّلاعات سیاسی- اقتصادی، سال بیستم، شماره سوّم و چهارم، آذر و دی ماه.
ملکی، عباس .(1386). امنیّت انرژی و درس‌هایی برای ایران، فصلنامه راهبرد یاس، تهران: ش12، زمستان.
موحدیان، رسول .(1386). چشم انداز خاورمیانه بزرگ (فراز و فرود دولت‌های ملّی)، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
مهدیان، حسین و جواد ترکاشوند .(1389). انرژی و امنیت ملی ایران، تهران: انتخاب.
مهدیان، حسین و امینی، داود .(1391). خلیج فارس و هژمونی ایالات متحده امریکا در قرن بیست و یکم، دومین همایش جغرافیا، توسعه، دفاع و امنیت، تهران: دانشگاه امام حسین.
مهدیان، حسین .(1392). ژئوپلیتیک و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انشارات دافوس ارتش.
واعظی، محمود .(1386). تحوّلات جهانی در عرصه انرژی و موقعیّت ایران، تهران: همشهری دیپلماتیک، سال دوّم، شماره بیست و دوّم، بهمن ماه.
یزدانی، عنایت‌اله و شجاع، مرتضی .(1385). نفت، ابزار قدرت در سده بیست و یکم، امریکا و نفت خلیج‌فارس، تهران: اطّلاعات سیاسی- اقتصادی، سال بیستم، ش 223-224، آذر و دی ماه.
Berry ,Freya and Schuetze, Arno .(2015). “New Oil Rush? Private Equity Starts to Buy into Energy Assets,” Rigzone, Reuters, February 24, 2015, Available at:http://www.rigzone.com/news/oil_gas/a/137369/New_Oil_Rush_Private_Equity_Starts_To_Buy_Into_Energy_Assets/?all=HG2#sthash.PLUWMEHE.dpuf.
BP Statistical Review of World Energy .(2011). P. 6-24.
BP Statistical Review of World Energy .(2013). P. 6-24.
BP Statistical Review of World Energy .(2014). P. 6-24.
Dudley, Bob; (2013), 2012 highlighted the flexibility of the world’s energy markets, Group chief executive’s introduction in BP.
Ebinger، Charles، About the Energy Security Initiative، Brookings Institution Washington، DC .(2007). P. 2.
EIA .(February2014). Annual Report
EIA، World Energy Projections Plus) .2009). Table A1.
Gallis, Paul .(2006). Nato and Energy Security, CRS Report for Congress, March 21, p. 2-6.
Glanz, James .(2013).“Billions in Oil Missing in Iraq, U.S. Study Finds,” New York Times, May 12, 2013,p7.
Jean, Marie .(2007). Economics and Geopolitics of Energy, Centre de Géopolitique de l’Energie et des Matières Premières (CGEMP) ,Université Paris Dauphine, P 11.
Joffé, George .(2007). The Geopolitics of Energy Security, Geopolitics and International Boundaries
Klare, Michael.T .(2001). Resource Wars: The New Landscape of Global Conflict , New York: Metopolitan book,p. 276
Kramer ,Andrew E .(2008). “U.S. Advised Iraqi Ministry on Oil Deals,” New York Times, June 30
National Energy Policy Development Group .(2001). National energy policy, (ISBN 0-16-050814-2), Washington, DC: U.S. Government Printing Office Oyama، Kosuke، Japanese Energy Security and Changing global Energy
Reidar,Visser .(2011). “Exxon Moving into Seriously Disputed Territory: The Case of Bashiqa,” Iraq and Gulf Analysis, November 17, Available at: http://gulfanalysis.wordpress.com/2011/11/17/exxon-moving-into-seriously-disputedterritory-the-case-of-bashiqa/.
Verrastro, Frank & Sarah Ladislaw .(2007). Providing Energy Security in an Interdependent World THE WASHINGTON QUARTERLY AUTUMN, P.96.
Winstone , Ruth ، Paul Bolton & Donna Gore .( May 2007). Energy Security، House of Commons Library، RESEARCH PAPER 07/42 , p. 1-9.
U.S Energy Information Administration, Annual Outlook .(2014). Release Overview, P. 17
http://fa.uscloseup.com/content/52741
_||_