دستور زبان روایت در ادبیات تعلیمی (با تکیه بر ساختار روایت و جایگاه روایت‌شنو در مناظرات پروین اعتصامی)
محورهای موضوعی : شاهنامه
الیاس نورایی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه)
لیدا عزیزی
2
(کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام)
کلید واژه: پروین اعتصامی, ادبیات تعلیمی, روایت‌شناسی ساختارگرا, روایت‌شنو,
چکیده مقاله :
آنچه در روایت‌شناسی ساختارگرا مورد بررسی قرار می‌گیرد، جنبه‌های ساختاری، زبانی و روایی یک اثر است. ساختارگرایان با واکاوی کلیت متون و قالب‌های ادبی و تجزیۀ آن به واحد‌های کوچکتر (تا جایی که دیگر قابل تجزیه نباشد) بر آنند تا به تعریف دستور زبانی برای انواع روایت‌ها دست یابند. پراپ از جمله روایت شناسانی بود که با بررسی کلیت ساختار صد قصۀ روسی و تجزیۀ آن‌ها به اجزای کوچکتر، ضمن بیان خویشکاری‌های تکرار شونده، به تعریف دستور زبان روایی این قصه‌ها دست یافت. مناظره در دیوان پروین اعتصامی عاملی است که سبب شده پروین را صاحب سبکی مستقل بدانند. این امر نشان می‌دهد که یکی از دلایل موفقیت مناظرات پروین گذشته از تنوع نوآوری‌هایی که در شخصیت‌های مناظره داشته است، تسلط و به‌کارگیری زبانی سخته و صیقل یافته، محتوایی ناب و امروزی، خاصه در مسائل اجتماعی فرهنگی زمان خویش است. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه‌ای با تکیه بر مناظرات پروین اعتصامی به عنوان گونه‌ای از ادبیات تعلیمی، در گام اول به تعریف دستور زبان روایت در ادبیات تعلیمی می‌پردازد و سپس در صدد است تا ساختار روایت، موقعیت‌های روایت‌شنو (مخاطب) و محتوای این مناظرات را نیز از دیدگاه علم روایت‌شناسی مورد بررسی قرار دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهدکه در ادبیات تعلیمی (روایت‌شنو) در مرکز روایت قرار دارد و نسبت به دیگر عناصر روایت برجسته تر است. همچنین در مناظرات پروین گونۀ روایت‌شنو از نوع روایت‌شنو بیرونی است و گاه تبدیل به پنهان شنو می‌شود.
What is being examined in the structural analysis of a story is its structure, narration and language. Structural analyzers study the totality of the literary form and the division of the narratives to smaller units (to the extent that it is not dividedable). They try to provide a grammatical language for all narratives. Propp, who was one of the experts in narrative, studied the totality of the narrative structure of the one hundred Russian narratives. He then divided them into smaller components, the repeated patterns, and finally he composed a grammar of narrative. This research is descriptive-analytic method and has used library resources, relying on Parvin Etesami’s debate as a form of education; the first step is to define the grammar of narrative in educational literature. And then we try to examine narrative structure, narrative situations (audience) and the narrative content of the debates has been examined. The results indicate that the educational literature (narrative) is located in the center of the narrative and narrative elements are more prominent than others. Furthermore, in Parvin’s debates the type of audience is outside of structure and sometimes in hidden format.