تأثیر واج در القای مفاهیم با تأکید بر زبان تعلیمی

محورهای موضوعی : شاهنامه

عباسعلی وفایی ¹ (دانشگاه علامه طباطبایی)
مانا اخلاق ² (واحد ساوه)

تاریخ دریافت : 1395/05/04 تاریخ پذیرش : 1395/05/04 تاریخ انتشار : 1395/03/12

کلید واژه: تکرار, واج (صامت, مصوت), زبان تعلیمی,

چکیده مقاله :

در ادبیات تعلیمی نیز همانند هر نوع ادبی دیگر ارتباط و تناسب بین صوت حروف و مضمون اهمیت زیادی دارد. نحوه استفاده از واج‌ها در کلام یک اثر نقش بسیار مهمی در آفرینش آن و بیان مقصود گوینده ایفا می‌کند. واج‌های یک نوع ادبی زبان خاص، از لحاظ اصوات، چگونگی ایجاد معنا و نحوه قرارگرفتن در کنار هم می‌تواند به غنای آن نوع ادبی بیفزاید؛ بنابراین به کارگیری واج‌ها در انواع مختلف ادبی یکسان نیست و استفاده از برخی همخوان‌ها در مقابل دیگر همخوان‌های زبان می‌تواند در هر نوع ادبی نقشی به‌سزا داشته باشد و مخاطب خود را آن‌طور که باید برانگیزاند. پژوهش حاضر ضمن بیان اهمیت واج در کلام به بررسی همخوان‌ها، واک‌ها و توازن واجی در زبان ادب تعلیمی به خصوص آثار حافظ، سعدی (بوستان و گلستان) و ناصرخسرو پرداخته است و نه تنها به کمیت کاربرد همخوان‌ها و واک‌ها نظر دارد بلکه دلیل استفاده بیشتر برخی واج‌ها به نسبت واج‌های دیگر را نیز بازگو کرده است و از این طریق تلاش شده است میزان نقش و تأثیرگذاری برخی واج‌ها در انتقال مفاهیم اخلاقی و اندرزگونه به مخاطب تعلیمی اثبات شود.

چکیده انگلیسی:

In didactic literature like other literary genres, the connection and correlation of sounds letters content are of great significance. The manner of utilizing the phonemes in the diction of a work play pivotal role in creating the intended subject and conveying the speaker's purpose. With regards to the sounds, the method of creating meaning and their juxtaposition and phonemes which are employed in a special literary genre can enhance the richness of the genre to a considerable degree. Therefore, using various phonemes is not the same in different literary genres. In the present study, with focusing on the importance of phonemes in language, consonants, vowels and the balance of morphemes are investigated in the diction of didactic literature especially in the works of Hafez, Saadi (the Boostan and the Golestan) and Naser khosro. Moreover, the impact of the employed phonemes in conveying the meaning to the audience of didactic literature is studied.  

منابع و مأخذ:

1- پویان، مجید.(1391). سبک‌شناسی آوایی شعر حافظ شیرازی با توجه به دیدگاه‌های موریس گرامون. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره 3، ص. ص. 47-35.

2- حافظ، شمس‌الدین محمد. (1369). دیوان غزلیات. به کوشش خلیل خطیب‌رهبر. تهران: صفی علیشاه.

3- خانلری، پرویز. (1369).تاریخ زبان فارسی. تهران: نشر نو.

4- رضوانیان، قدسیه و محمودی نوسر، مریم، (1392). بررسی لحن در تاریخ بیهقی. کهن نامه ادب فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 4، شماره 3، ص.ص. 139-113.

5- سبز علی‌پور، جهاندوست. (1388). تکرار بلاغی، اهمیت و لزوم بازنگری آن. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 52، ص. ص. 103-81.

6- سعدی، مصلح‌الدین. (1377). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.

7- ---------------. (1379). بوستان. تصحیح محمد خزائلی. تهران: فخر رازی.

8- سیف، عبد الرضا وغیبی، سید محمود رضا. (1388). بررسی و تحلیل ساختاری شعر نظامی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 1، شماره 1، ص 101-81.

9- شمیسا، سیروس. (1367).آشنایی با عروض و قافیه. تهران: فردوس.

10- ---------. (1378). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.

11- صفوی، کورش. (1390). از زبان‌شناسی به ادبیات. تهران: سوره مهر.

12- عطار، فریدالدین. (1378). منطق‌الطیر. به اهتمام سید صادق گوهرین. تهران: علمی و فرهنگی.

13- عنصر المعالی، کیکاووس بن اسکندر. (1371). قابوس‌نامه. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی و فرهنگی.

14- قویمی، مهوش. (1383). آوا و القا. تهران: هرمس.

15- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و تاج‌آبادی، فرزانه و. اسماعیلی‌متین، زهراو خوردبین، سارا. (1395). واج آرایی کلمات فارسی با ساخت هجایی. جستارهای زبانی، شماره 1، ص. ص. 107-81.

16- کرمی، محمد حسین و حسام‌پور، سعید. (1383). واج‌آرایی و تکرار در شعر خاقانی. دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 3، ص. ص. 161-137.

17- منشی، ابوالمعالی نصرالله. (1377). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی. تهران: چاپخانه سپهر.

18- منصوری، مهرزاد. (1387). نقش تکرار عناصر زبانی در تحلیل داستان کوتاه. پژوهش زبان خارجی، شماره 46، ص. ص. 133-117.

19- ناصرخسرو، ابو معین. (1339). دیوان اشعار. به کوشش مهدی سهیلی. تهران: چاپخانه گیلان.

20- وفایی، عباسعلی. (1388). تکرار مقوله‌های زبانی. فصنامه زبان و ادب پارسی، شماره 39، 56- 41.

21- ولی‌پور، علیرضا. (1384). ویژگی‌های واج از دیدگاه مکاتب مسکو و پترزبورگ. پژوهش زبان‌های خارجی، شماره 28، ص. ص. 196-171.

 

1. Pooyan, Majid. (1391). Phonetic Stylistic of the Poems of Hafez based on Morrison Gramoon. Bahar-e Adab, 2, pp.35-47.


2. Hafez. (1369). Book of Sonnets. Tehran: Safi Ali Shah.


3. Khanlari, Parviz. (1369). The History of Persian language. Tehran: Nashr-e Now.


4. Rezvanian, Qodsieh& Mahmoodi Nosar, Maryam. (1392). A Study of the Tone in Beihaghi History. Kohan Name Adab-e Farsi, Institute for Humanities and Cultural Studies, 3, pp.113-139.


5. Sabz Ali Poor, Jahan Doost. (1388). Rhetorical Repetition; The Importance of Reexamination, The faculty of literature and humanities of Tabriz University, pp. 81-103.


6. Sa'di. (1377). Golestan. Tehran: Khwarazmi.


7. Sa'di. (1379). Boostan. Tehran: Fakhre Razi.   


8. Seyf, Abdul Reza& Gheibi, Sayyed Mahmood Reza. (1388), Structural Analysis of The poetry of Nezami. The faculty of literature and humanities of the University of Tehran, 1, p.81-101.


9. Siroos, Shamisa. (1367). Getting to know Arooz and Rimes. Tehran: Ferdows.


10. A New Look at Badi' (innovation). Tehran: Ferdows.


11. Safavi, Koorosh. (1390). From Linguistics to the Literature. Tehran: Soore Mehr.


12. Attar, Farid al-din Mohammad. (1378). The Conference of the Birds. Tehran: Elmi Farhangi.


13. Onsor al-Ma'ali, Keikavoos bin Iskandar. (1371). Qaboos Name. Tehran: Elmi Farhangi.


14. Ghavimi, Mahvash. (1383). Tehran: Hermes.


15. Za'feranloo, Kord& kamboozia, 'alieh& Taj Abadi, Farzaneh& Esmaeeli Matin, Zahra& Khordbin, Sara. (1395). Phono tactics of Persian Words by Syllabic Structure. Linguistic Inquiries, 1, pp.81-107.


16. Karami, Mohammad Hussein& Hesampoor, Saeed. (1383). Phono Tactics and Repetition in Khaghani. Persian language and literature investigation, 3, pp. 137-161. 


17. Monshi, Abul Ma'ali Nasrullah. (1377). Kelile and Demne. Tehran: Sepehr Publication.


18. Mansouri, Mehrzad. (1387). The Role of Repetition of Linguistic Elements in Analysis of Short Story. Foreign Language Investigation, 46, pp. 117-133.


19.  Naser Khosro, Abu Mo'een. (1339). Collection of poems. Tehran: publication of Guilan.


20. Vafayee, Abbas Ali. (1388). Repetition of Linguistic Categories. Zaban va Adab-e Farsi, 39, 41-56.


21. Vali Poor, Ali Reza. (1384). Features of Phonemes in Moscow and Petersburg Schools. Foreign language investigation, 28, pp.171-196.