ساقینامه از انواع ادبیای است که شعرای فارسیگوی بسیاری در گفتنِ این نوع طبعآزمایی کردهاند. نظامی و حافظ معروفترین گویندگان ساقینامه هستند و ساقینامهگویان دیگر، همه در سرودن این نوع شعر از آن دو الگو گرفتهاند، چنانکه عموماً آنانکه ساقینامة خود را ضمن منظومه چکیده کامل
ساقینامه از انواع ادبیای است که شعرای فارسیگوی بسیاری در گفتنِ این نوع طبعآزمایی کردهاند. نظامی و حافظ معروفترین گویندگان ساقینامه هستند و ساقینامهگویان دیگر، همه در سرودن این نوع شعر از آن دو الگو گرفتهاند، چنانکه عموماً آنانکه ساقینامة خود را ضمن منظومههایشان گفتهاند از نظامی و آنانکه ساقینامة مستقل یا با موضوعات اجتماعی و تفکر خیامیِ غالب سرودهاند، از حافظ متأثر بودهاند. البته حافظ به قرائن بسیار، هم در ساخت و هم در مضمون و معانیِ ساقینامه و مغنینامه، بسیار به نظامی نظر داشته است. در این مقاله به مقایسۀ ساقینامه و مغنینامۀ حافظ با نظامی پرداخته شده است. از نتایج مهم این تحقیق آن است که اثرپذیری شاعر شیراز از ساقینامة نظامی -برخلاف تصور- چنانکه تعابیر تشبیهی، استعاری و مفاهیم پارادوکسی مربوط به می و ملزوماتش در کل غزلیات حافظ نشان میدهد، بیشتر در غزل او دیده میشود تا ساقینامهاش؛ دیگر اینکه حافظ برخلاف کلیگویی برخی نویسندگان، از خواجو در ترکیبات و یادکرد گذشته و از عراقی در توجه به مفاهیم عرفانی و استقلال ساقینامهاش متأثر بوده است و میان ساقینامة حافظ و نظامی، با وجود مشابهات بسیار، تفاوتهایی نیز وجود دارد که این نوشتار به شیوۀ توصیفی-تحلیلی به این موارد نیز پرداخته است.
پرونده مقاله