مقایسۀ تحلیلی مناجات های خمسۀ نظامی و امیرخسرو دهلوی ادبیات غنایی بخش گسترده ای از آثار فارسی را در بر می گیرد که خود بخش های متعددی دارد، یکی از آن ها گونۀ مناجات است. مناجات به دو دستۀ سپاس و خواهش تقسیم می شود. در این مقاله با مراجعه به آثار دو شاعر برجسته، نظامی و ا چکیده کامل
مقایسۀ تحلیلی مناجات های خمسۀ نظامی و امیرخسرو دهلوی ادبیات غنایی بخش گسترده ای از آثار فارسی را در بر می گیرد که خود بخش های متعددی دارد، یکی از آن ها گونۀ مناجات است. مناجات به دو دستۀ سپاس و خواهش تقسیم می شود. در این مقاله با مراجعه به آثار دو شاعر برجسته، نظامی و امیر خسرو دهلوی، مناجات های این دو شاعر تعداد و انواع آن ها استخراج و بررسی گردید. در این مقاله نشان داده شده است که امیرخسرو مضامین و در مواردی الفاظ اشعار خود را از نظامی گرفته و هر چند تعداد مناجات های او بیشتر از نظامی است ولی مناجات های شعر نظامی از نظر ادبی بسیار قوی تر است و او مضامین نو و تشبیهات و استعارات بیشتری را به کار برده است که در اشعار امیر خسرو این هنر آفرینی ها کمتر دیده می شود. واژه های کلیدی: شعر، ادبیات غنایی، مناجات، نظامی، امیر خسرو دهلوی
پرونده مقاله
ترانه اصطلاحی عام است که به انواع قالبهای شعری ملحون یا همراه موسیقی بهویژه فهلویات، دوبیتی، رباعی و تصنیف گفته میشود. بومی سرودهها شامل انواعی چون گرایلی در آذربایجان، گورانی در کردستان و کرمانشاه، شربه در جنوب، شرفشاهی در گیلان، سه خشتی در قوچان و دیهو در بشاگرد ه چکیده کامل
ترانه اصطلاحی عام است که به انواع قالبهای شعری ملحون یا همراه موسیقی بهویژه فهلویات، دوبیتی، رباعی و تصنیف گفته میشود. بومی سرودهها شامل انواعی چون گرایلی در آذربایجان، گورانی در کردستان و کرمانشاه، شربه در جنوب، شرفشاهی در گیلان، سه خشتی در قوچان و دیهو در بشاگرد هستند که در این تحقیق نمونههایی از آنها ذکر شده است. در این جستار به شیوه توصیفی-تحلیلی مضامین ترانههای عاشقانه بررسی و طبقهبندی شدهاند. جامعۀ آماری نیز کتابهای پراکندۀ ترانههای بومی و آثار ضبطشدۀ موسیقی آوازخوانان ایرانی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که وابستگی به معشوق بیشترین نمود را در بین این ترانهها دارد. زبان آنها ساده و عامیانه است و از آن جایی که با کار و تلاش مردمی سادهزیست ارتباط دارند، در آنها کمتر به خیالپردازی توجه شده است، بیشتر این ترانهها با سازهای موسیقی همراه میشوند. نتیجه این که ترانهسرایان با آوردن مضامین متعددی همچون شکایت از دوری یار، سختی راه عشق، مخالفت بزرگان در وصلت دو یار، بوسهخواهی، وفاداری، وصف زیبایی معشوق، توجهطلبی و آرزوی وصال درصدد نشان دادن درونمایههای بیان حضور در محضر یار با زیرلایههای آرزو یا دوام آن و شکایت از فراق و هجران با زیرلایههای ترس از اتفاق افتادن آن و دعا برای رفعش بودهاند.
پرونده مقاله
در دورۀ معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزۀ ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. وزن ترانههای عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیهای است به صورتی که تکیههای وزنی روی هجاهای بلند یا سنگین قرار میگیرند و این وزنها به دو دسته وزنهای زبانی (نوایی) و وزنهای چکیده کامل
در دورۀ معاصر پژوهشگران بسیاری در حوزۀ ادبیات غنایی به شناخت وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. وزن ترانههای عامیانه فارسی وزنی زمانی و تکیهای است به صورتی که تکیههای وزنی روی هجاهای بلند یا سنگین قرار میگیرند و این وزنها به دو دسته وزنهای زبانی (نوایی) و وزنهای زمانی تقسیم میشوند. وزنهای زبانی بیشتر بر اساس ممیزههای زبرزنجیری زبان همچون تکیه و کشش و نواخت توصیف میشوند و در توصیف وزنهای زمانی، به غیر از ویژگیهای زبرزنجیری زبان از مفاهیم و اصطلاحات رایج در حوزۀ ضربآهنگ، مانند سرعت، نت سکوت، میزانهای ضرب بالا، ضد ضرب و تکیۀ وزنی نیز استفاده میشود. این پژوهش در پی پاسخ به این مسئله است که آیا پیش از نتایج پژوهشهای اخیر، در آثار فارابی و ابن سینا به اصول وزن به صورت دستاوردهای امروزی اشاره شده است؟ از این رو موضوع بحث را به روش توصیف و تحلیل فرم و محتوا کاویدهایم و منابع گوناگون بررسی شدهاند. فارابی و ابن سینا در حوزۀ وزن ترانههای عامیانه نیز نخستین پژوهشگرانی هستند که با به کارگیری اصطلاحات دورۀ خودشان دربارۀ وزن، به توصیف وزن ترانههای عامیانه پرداختهاند. فارابی وزن شعر را نیز از مقایسه آن با ایقاعات در موسیقی به دست میدهد. ابن سینا شعر را کلامی ترکیب شده از حروفی میداند که شامل هر چیزی است که بتوان از راه صوت و یا حتی حرکتها آن را شنید.
پرونده مقاله