الگوی توزیع فضایی میزان آسیب پذیری و تاب آوری شهری در برابر تغییرات اقلیمی (نمونه موردی: شهر ارومیه)
سعید صبری
1
(
دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
)
بختیار عزت پناه
2
(
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند،دانشگاه آزاد اسلامی،مرند،ایران
)
ابراهیم تقوی
3
(
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران
)
کلید واژه: تغییر اقلیم, تاب‌آوری, سیستم اطلاعات جغرافیایی, شهر ارومیه,
چکیده مقاله :
تغییر اقلیم واقعیتی غیرقابل انکار است که تبعات آن بسته به محدوده جغرافیایی و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متفاوت است. برداشت منابع آبی سطحی و زیرزمینی خود یکی از عوامل بروز تغییر اقلیم بخصوص پدیده خشکسالی طی یک دهه اخیر بوده است. خسارت‌هاى زیست‌محیطی، اقتصادى، اجتماعی زياد ناشى از اجراى پروژه‌هاى كلان مقياس کشاورزی و صنعتی، به همراه پيامدهاى جبران‌ناپذير تغییر اقلیم و خشکسالی، اکوسیستم و حیات اجتماعی و اقتصادی این حوضه و نهایتا سکونتگاه‌های پیرامون آن را با مخاطره جدی روبه‌رو کرده است. هدف این پژوهش ارزیابی میزان آسیب پذیری و تاب‌آوری شهر ارومیه در برابر تغییرات اقلیمی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناختی توصیفی _ تحلیلی و زمینه ای است. برای انجام این پژوهش از تحلیل فضایی به کمکGIS استفاده شده است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که عدم تاب‌آوری یا آسیب‌پذیری شهری الگوهای خاصی دارد و مناطق مختلف به دلیل تفاوت‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی، سطوح متفاوتی از آسیب‌پذیری را تجربه می‌کنند. تحلیل‌های فضایی نشان می‌دهد محلات جنوبی و غربی به دلیل حاشیه‌ای بودن و ضعف در دسترسی به خدمات شهری، آسیب‌پذیری بیشتری دارند، در حالی که محلات مرکزی و شمالی به دلیل دسترسی بهتر، کمتر آسیب‌پذیرند. این نتایج می‌تواند به برنامه‌ریزان کمک کند تا روی محلات با آسیب‌پذیری بالا تمرکز کنند و راهکارهای مناسبی برای کاهش آسیب‌پذیری و بهبود تاب‌آوری ارائه دهند.
چکیده انگلیسی :
Climate change is an undeniable reality whose consequences vary depending on the geographical area and social, economic and political conditions. The extraction of surface and underground water resources has been one of the factors causing climate change, especially the drought phenomenon over the past decade. The high environmental, economic and social damages resulting from the implementation of large-scale agricultural and industrial projects, along with the irreparable consequences of climate change and drought, have seriously endangered the ecosystem and social and economic life of this basin and ultimately the settlements around it. The aim of this research is to assess the vulnerability and resilience of Urmia city to climate change. This research is applied in terms of its objective and descriptive-analytical and contextual in terms of its methodology. Spatial analysis with the help of GIS has been used to conduct this research. The results of the study show that urban vulnerability or resilience has specific patterns and different regions experience different levels of vulnerability due to social, economic, and physical differences. Spatial analyses show that southern and western neighborhoods are more vulnerable due to their marginality and poor access to urban services, while central and northern neighborhoods are less vulnerable due to better access. These results can help planners focus on neighborhoods with high vulnerability and provide appropriate solutions to reduce vulnerability and improve resilience.
Bamanian, Mohammad Reza; Rafiian, Mohammad Mehdi; Khalisi, Mojtaba and Bamanian, Reza, (2012), Reducing the city's risk from natural hazards (earthquake) through land use planning, Journal of Risk Management, Vol. 8, No. 4, pp. 8-88.
Cobbinah, P. B. (2021). Urban resilience in climate change hotspot. Land use policy, 100, 104948.
https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104948
Dadashpour, Hashem, Rostami, Faramarz (2011), Measuring Integrated Spatial Justice of Urban Public Services Based on Population Distribution, Accessibility, and Efficiency in Yasuj City, Journal: Regional Urban Studies and Research, 3(10), pp. 1-22
FAO. (2020). The State of Food Security and Nutrition in the World. Food and Agriculture Organization.
Heydarvand Masoud, Estelaji Alireza, Asadian Farideh (2014). Investigating the dimensions of local resilience in the face of drought; Case study: Qaleganj County, Kerman Province, Housing and Rural Environment, 43 (185) pp. 12-3.
https://doi.org/10.22034/43.185.3
IPCC. (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change.
IPCC. (2023). Climate Change 2023: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Intergovernmental Panel on Climate Change.
Leichenko, R. (2021). Climate change and urban resilience. Current Opinion in Environmental Sustainability, 50, 1-7.
https://doi.org/10.1016/j.cosust.2010.12.014
Liu, L., Lei, Y., Zhuang, M., & Ding, S. (2022). The impact of climate change on urban resilience in the
Beijing-Tianjin-Hebei region. Science of the Total Environment, 827, 154157.
https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.154157
Manafloyan, Sanaz; Zahra Sadat, Saeedeh Zarabadi, Mostafa Behzadfar (2019). Identifying and investigating the current status of climate change and its challenges in ecological resilience. Quarterly Journal of Geography (Regional Planning), Volume 10, Issue (3-1), pp. 462-447.
20.1001.1.22286462.1399.10.39.57.4
Meerow, S., & Newell, J. P. (2022). Urban resilience for whom, what, when, where, and why? Urban Geography, 43(3), 1-20.
https://doi.org/10.1080/02723638.2016.1206395
OECD. (2022). Cities in the World: A New Perspective on Urbanisation. Organisation for Economic Co-operation and Development.
Oke, T. R., Mills, G., Christen, A., & Voogt, J. A. (2021). Urban Climates. Cambridge University Press.
Piroozi, Karim; Nazmfar, Hossein (2008) Dilapidated urban textures, physical-spatial dimensions, First Conference on Dilapidated Urban Textures, Sustainable Development Perspective, Values and Challenges, Ahvaz: Shahid Chamran University: 220-221
Pourahmad, Ahmad, Khaliji, Mohammad Ali (2014), Measurable feasibility of urban services analysis using the VIKOR technique (Bonab city case study), Quarterly Journal of Spatial Planning, 4 (2), pp. 1-16
20.1001.1.22287485.1393.4.2.1.7
Rafiei, Mohammad Reza and Nouraei, Homayoun. (1402). Evaluation of the resilience of Isfahan metropolis against drought and water shortage in the last ten years. Geographical Explorations of Desert Areas, 11(2), 197-215
10.22034/grd.2024.21467.1611
Shao, W., Su, X., Lu, J., Liu, J., Yang, Z., Mei, C., ... & Lu, J. (2021). Urban Resilience of Shenzhen City
under Climate Change. Atmosphere, 12(5), 537.
DOI: https://dx.doi.org/10.3390/atmos12050537
Stillwell, Susan B. DNP, RN, CNE. (2010). Feature Articles Evidence-Based Practice, Step by Step: Asking the Clinical Question A Key Step in Evidence-Based Practice. AJN, American Journal of Nursing 110(3):p 58-61,
DOI: 10.1097/01.NAJ.0000368959.11129.79
UNDRR. (2022). Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction. United Nations Office for Disaster Risk Reduction.
UNEP. (2021). Nature-Based Solutions for Climate Change. United Nations Environment Programme.
UN-Habitat. (2023). World Cities Report 2023. United Nations Human Settlements Programme.
World Bank. (2023). Urban Resilience Handbook. World Bank Group.
Woodruff, S. C., Meerow, S., Stults, M., & Wilkins, C. (2022). Adaptation to resilience planning:
Alternative pathways to prepare for climate change. Journal of Planning Education and Research, 42(1),
64-75.
https://doi.org/10.1177/0739456X18801