تأثیر برنامة آموزش رفتاری والدین بارکلی به مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان مقطع ابتدایی با اختلال سلوک

محورهای موضوعی : تربیتی

محمدعلی گودرزی ¹ (بخش روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز)
راضیه هاشمی علی آباد علیا ² (کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه شیراز)
محمدرضا تقوی ³ (بخش روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1395/06/31 تاریخ پذیرش : 1396/03/10 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: مشکلات عملکرد رفتاری کودکان مقطع ابتدایی, اختلال سلوک, آموزش رفتاری والدین,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش، بررسی تأثیر آموزش رفتاری به مادران بر کاهش مشکلات عملکرد رفتاری فرزندان مبتلا به اختلال سلوک بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل بود. از این‌رو، تعداد 24 نفر از مادرانی که فرزندانشان به اختلال سلوک تشخیص داده شده بودند از مدارس ابتدایی شهر شیراز در سال 94-1393 تحصیلی به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل فهرست رفتاری کودکان (آخنباخ و رسکولا، 2001) و پرسشنامة عملکرد رفتاری کودکان (ویگال و همکاران، 1998) بود. آموزش روش‌های اصلاح رفتار بارکلی (1998) در قالب 10 جلسة نود دقیقه‌ای در گروه آزمایشی اجرا شد. در پایان، دو گروه پرسشنامة عملکرد رفتاری را به‌عنوان پس‌آزمون تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس یک‌راهه (ANCOVA) با استفاده از SPSS21 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. تحلیل نتایج بیانگر تأثیر کاربندی آزمایشی بر کاهش مشکلات رفتاری گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل بود (05/0p<). به‌طورکلی، یافته‌ها نشان داد که آموزش روش‌های اصلاح رفتار به مادران، مشکلات رفتاری فرزندان را کاهش می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the study was to investigate the effectiveness of behavior parent (mother) training of children with conduct disorder on behavior performance of their children. Twenty-four mothers of children with a diagnosis of conduct disorder were selected using convenient sampling method. The simple were divided into control and experimental groups (12 mothers in each group). Both groups completed CBCL, Behavior Performance Questionnaires. In the next step the experimental group participated in behavior parent training (ten sessions). At the end of the training both groups completed the questionnaires at the post test phase. The data were analyzed whit ANCOVA. The results showed that behavior parent training improved behavior performance (p<0.05). It can be concluded that behavior parent training to mothers, could decrease the behavioral problems of their children.

منابع و مأخذ:

زرگری‌نژاد، غ.، و یکه‌یزدان‌دوست، ر. (1386). اثر آموزش والدین بر مشکلات رفتاری کودکان ADHD (مطالعة تک موردی). مطالعات روان‌شناختی دانشگاه الزهرا،3(2)، 48-29.

گرجی، ی. (1383). بررسی و مقایسة اثربخشی کاربرد روش‌های اصلاح رفتار توسط والدین، معلمان و ترکیب هر دو در کاهش نشانه‌های اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه دانش‌آموزان دورة ابتدایی. رسالة دکتری دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.

میرزائیان، ب.، احدی، ح.، شریفی، ح. پ.، و آزاد، ح. (1385). تأثیر آموزش مهارت‌های کنترل کودک بر کاهش علائم اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی کودکان و افسردگی مادران. مجلة دانش و پژوهش در روان‌شناسی، 29، 102-81.

مینایی، ا. (1384). هنجاریابی نظام‌سنجشی مبتنی بر تجربه آشنباخ. تهران: انتشارات سازمان آموزش‌وپرورش کودکان استثنایی.

Achenbach, T. M., & Rescorla, L. A. (2001). Manual for the ASEBA School-Age Forms & Profiles. Burlingron, VT: University of Vermont, Research Center of Children, Youth & Families.

Barkley, R. A. (1998). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook of Diagnosis and Treatment (2nd ed.). New York: The Guilford Press.

Bird, H, R. (1996). Epidemiology of childhood disorder cross cultural context. Joural of Child Psychology and Psychiatry, 37, 35-49.

Chronis, A. M., Chacko, G. A., Fabiano, B. T., Wymbs, W. E., & Pelham J. (2004). Enhancements to the behavioral parent training paradigm for families of children with ADHD: Review and future directions. Clinical child and Family psychology review, 7, 1-27.

Daly, B.P.                         , Creed, T., Xanthopoulos, M., & Brown, R. T. (2007). Psychosocial treatments for children with attention deficit/hyperactivity disorder. Neuropsychology Review, 17, 73-89.

Danforth, J. S., Harvey, E., Ulaszek, W. R., & Mckee, T. E. (2006). The outcome of group parent training for families of children with attention deficit hyper activity disorder and defiant aggression behavior. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 37,188-205.

Efstratopoulou, M., Janssen, R., & Simons, J. (2012). Agreement among physical educators, teachers and parents on children's behaviors: A multitrait–multimethod design approach. Research in Developmental Disabilities, 33(5), 1343–1351.

Fabiano, G, A., Pelham, W, E., Coles, E, K., Gnagy, E, M., Chornis-Tuscano, A., & OConnor, B. (2008). A meta-analysis of behavior treatment for attention-deficit /hyperactivity disorder. Clinical Psychology Review, 52, 1-12.

Garbacz, L. L., Brown, D. M., Spee, G. A., Polo, A. J., & Budd, K. S. (2014). Establishing treatment fidelity in evidence-based parent training programs for externalizing disorders in children and adolescents. Clinical Child and Family Psychology Review, 17, 230-247.

Hauth-Charlier, S., & Clement, C. (2009). Behavioral Parent Training Programs for Parents of Children with ADHD: Practical Consideration and clinical implication. Practiques Psychologiques, 15, 223-234.

Hollenstein, T. (2004). Rigidity in parent – child interaction and the developmental of externalizing and internalizing early childhood. Journal of Abnormal Child Psychology, 32(4),595-607.

Huang, H., Chao, C. Tu, C. C., & Yang. P. C. (2003). Behavior parent training for Taiwanese parent of children with attention-deficit hyperactivity disorder. Psychiatry & Clinical Neurosciences, 57, 275-281.

Johnston, C., & Jassy, J, S. (2007). Attention deficit hyperactivity disorder and oppositional/conduct problem: Link to parent –child interaction. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 16, 74-79.

Johnston, C., Hommersen, P., & Seipp, C. (2008). Acceptability of Behavioral and Pharmacological Treatments for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: Relations to Child and Parent Characteristics. Behavior Therapy, 39, 23-32

Keenan, K., Hipwell, A., Chung, T., Stepp, S., Stouthamer-Loeber, M., Loeber, R., et al. (2010). The Pittsburgh girl studies: Overview and initial findings. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 39(4): 506–521.

LaForett, D.R., Murray, D.W., & Kollins, S.H. (2008). Psychosocial treatments for preschool-aged children with attention-deficit hyperactivity disorder. Developmental Disabilities Research Review, 14, 300-310.

Lundahl. B., Risser. H.J., & Lovejoy. M. (2006). A meta-analysis of parent training: moderators and follow-up effects. Clinical Psychology Review, 26, 86-104.

Mash, E J., & Wolfe, D A. (2010). Abnormal Child Psychology. Wadsworth, Cengage Learning.

Matos, M., Bauermeister, J.J., & Bernal, G. (2009). Parent-child interaction therapy for puerto rican preschool children with ADHD and behavior problems: A pilot efficacy study. Family Process, 48, 232-252.

Miller, G. E., and R. J. Prinz. )2003(. Engagement of families in treatment for childhood conduct problems. Behavior Therapy, 34, 517-534.

Pajer, K., Stein, S., Tritt, K., Chang, CN., Wang, W., & Gardner, W. (2008). Conduct disorder in girls: neighborhoods, family characteristics and parenting behaviors. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 28, 1-11.

Rajwan, E., Chacko, A., Wymbs, B. T., & Wymbs, F. A. (2014). Evaluating clinically significant change in mother and child functioning: comparison of traditional and enhanced behavioral parent training. Journal of Abnormal Child Psychology, 42(8), 1407-1412.

Rogers, M.A., Wiener, J., Marton, I., & Tannock, R. (2009). Parental involvement in children's learning: Comparing parents of children with and without Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD). Journal of School Psychology, 47, 167-185.

Sadock, B. J., Sadock, V. A., & Kaplan, H. I. (2009). Kaplan and Sadock's concise textbook of child and adolescent psychiatry: Lippincott Williams & Wilkins.

Schroeder, C. S., Gordon, B. N. (2002). Assessment and treatment of childhood problems: A clinician's guide. Guilford press.

Singh, N. N., Singh, A. N., Lancioni, G. E., Singh, J., Winton, A. S., & Adkins, A. D. (2010). Mindfulness training for parents and their children with ADHD increases the children’s compliance. Journal of Child and Family Studies, 19(2), 157-166.

van den Hoofdakker, B. J., P. J. Hoekstra, L. van der Veen-Mulders, S. Sytema, P. M. Emmelkamp, R. B. Minderaa, and M. H. Nauta. )2014(. Paternal influences on treatment outcome of behavioral parent training in children with attention-deficit/hyperactivity disorder. European Child & Adolescent Psychiatry, 23, 1071-1079.

Weinberg. A. W. (1999). Parent training for Attention-deficit hyperactivity disorder: Parent and child outcome. Journal of Clinical Psychology, 55(2), 907-913.

Wigal, S. B., Gupta, S., Guinta, D., & Swanson, J.M. (1998). Reliability and validity of the SKAMP rating scale in a laboratory school setting. Psychopharmacology Bulletin, 34, 47-53.

Zoccolillo, M. (1993). Gender and the development of conduct disorder. Development Psychopathology, 5, 65-78.