بررسی اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر احساس تنهایی و عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم دارای اعتیاد به اینترنت

محورهای موضوعی : تربیتی

سمانه رضایی ¹ (کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحـد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران)
هادی فرهادی ² (استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/01/21 تاریخ پذیرش : 1397/02/18 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: احساس تنهایی, عزت نفس, کیفیت زندگی درمانی, اعتیاد به اینترنت,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر اعتیاد به اینترنت ، احساس تنهایی و عزت نفس دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم انجام گرفت. طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه‌آماری شامل دانش‌آموز دختر دوره متوسطه دوم شهر کاشان بودند (تعداد 435)، و از بین آنها تعداد 50 نفر افرادی که دارای بیشترین میزان اعتیاد به اینترنت بودند با غربالگری توسط پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ[1] (1996) شناسایی شده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (25 نفر) و کنترل (25 نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌ها در سه مرحله‌ی پیش‌آزمون، پس‌آزمون و یک ماه بعد در مرحله پیگیری به ابزارهای پژوهش پاسخ دادند. ابزارهای اندازه گیری برای سنجش اعتیاد به اینترنت پرسشنامه یانگ (1996)، برای احساس تنهایی از پرسشنامه ی راسل(1980) و برای عزت نفس از پرسشنامه آیزنک(1976) استفاده گردید. درمان مبتنی بر کیفیت زندگی در طی هشت جلسه به‌صورت گروهی به مدت دو ماه به گروه آزمایش ارائه شد. در این مدت گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها حاکی از آن بود که کیفیت زندگی درمانی بر اعتیاد به اینترنت، احساس تنهایی و عزت نفس در مرحله پس آزمون و پیگری موثر بود (p<.05). با توجه به این نتایج می توان دریافت که کیفیت زندگی درمانی بر کاهش اعتیاد به اینترنت و احساس تنهایی و افزایش عزت نفس گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه دوم موثر بوده است. [1] Young

چکیده انگلیسی:

This research intended to investigate the effects of quality of life therapy on internet addiction, lonliness and self- esteem in second grade high school students. The sample included 435 second grade high school female students in Kaashan, Iran who were selected through convenient sampling. 88 students who were recognized to have internet addiction were chosen, and were randomly assigned to two groups, namely, an experimental group(n-25), and a control group(n-25).The instruments were: Internet Addiction Questionnaire (Young,1996) Lonliness Questionnaire(Russel,1980), and Self Esteem Questionnaire (Eysenck,1976). Analysis of covariances was run to analyze the gathered data. The results revealed that the quality of life therapy can reduce internet addiction and lonliness and it can enhace self esteem and after one month the finding did not change, and they were stable.

منابع و مأخذ:

آگاه هریس، م. (1393). شیوع اعتیاد به اینترنت در دانشجویان. مجلة علوم رفتاری دانشگاه پیام نور. سمنان.

اعظمی، ی.، جلالوند، م.، فرمانی، ف.، حسنوند ب. (۱۳۹۳). پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس عزت‌نفس در نوجوانان دختر و پسر همدان. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی. تهران، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادی.

 امامی، ز.، کجباف، م. (1393). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر علایم اضطراب و افسردگی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه. مجله پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری. 1(3)، 24-41.

 بهرامیان، ج.، بهرامیان، س.، بهرامیان، ز. (1393). اثربخشی روان‌درمانی مبتنی بر کیفیت زندگی بر شادکامی دانش‌آموزان، اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. تهران، مؤسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار.

بهشتیان، م. (1390). مقایسة وضعیت اعتیاد به اینترنت دانشجویان دختر و پسر دانشگاه دولتی تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 2(2)، 23-42.

بهشتیان، م. (1394). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر میزان اعتیاد به اینترنت زنان در پیگیری شش ماهه. پژوهشنامة زنان. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 6(4)، 41-67.

 بیدی، ف.، نامداری، پ.، امانی، م.، قنبری، ا.، کارشکی، س. (1391). تحلیل ساختاری ارتباط بین اعتیاد به اینترنت، افسردگی، سازگاری اجتماعی، عزت‌نفس. مجلة علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمان. 2(3)، 32-51.

پیروز، م. (1392). رابطة چندگانه عزت‌نفس جرأت‌ورزی و خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر با کمال‌گرایی والدین در مدارس راهنمایی شهر شهرکرد. پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد خوراسگان. اصفهان.

حیدری، ح.، جهانی، ز. (1394). رابطة اعتیاد به اینترنت و نگرش به تحصیل در دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر بندرعباس. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی. تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، مؤسسه آموزش عالی مهر اروند، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعة پایدار.

خاکسار، م.، نیک نژادی، ف.، شرکت، م. (1391). بررسی تأثیر آموزش شناختی-رفتاری عزت‌نفس بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر پایه دون متوسطه مدارس دولتی شهر اصفهان در سال تحصیلی 91-1390. سومین همایش ملی مشاوره خمینی‌شهر. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر.

خانجانی، ز.، اکبری، س. (1390). رابطه اعتیاد به اینترنت و ویژگی‌های شخصیتی نوجوانان. یافته‌های نو در روان‌شناسی. 1(4)، 67-75.

دارابی عمارتی، ع.، قاسمی ارگنه، م.، کرمی جلوی، ط.، خانه‌ئی، د. (1394). اثربخشی آموزش شناختی رفتاری بر عزت‌نفس و پرخاشگری دانش‌آموزان شهرستان صحنه. دومین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.

رستمی خداوردیلو، ر.، قیاسی، ب. (1393). مقایسة اثربخشی آموزش گروهی شناخت رفتاری و واقعیت درمانی بر عزت‌نفس دانش‌آموزان دبیرستانی شهر شیراز. دومین کنفرانس ملی پویایی مدیریت، توسعة اقتصادی و مدیریت مالی. شیراز، شرکت پندار اندیش رهپو.

روحانی، ف.، تاری، س. (1390). بررسی میزان اعتیاد به اینترنت و رابطة آن با انگیزه تحصیلی و رشد اجتماعی دانش‌آموزان دوره متوسطه استان مازندران. فصلنامة فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی. 2(2)، 44-63.

روشنفرع، ر.، پاداش، ز.، مختاری، س.، ایزدی، خ. (1392). بررسی اثربخشی آموزش روان‌درمانی مبتنی بر کیفیت زندگی بر کمال‌گرایی مراجعان مراکز مشاوره شهر اصفهان. مجلة تحقیقات نظام سلامت. 1(3)، 23-36.

زارع، ن.، منصوری پور، ز.، منصوری‌پور، ل. (1394). نقش عزت‌نفس در عملکرد اجتماعی نوجوانان و راهکارهای تقویت آن. اولین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزة علوم تربیتی و روان‌شناسی ایران. مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی.

شمعونی اهوازی، ج. (1394). رابطة بین اعتیاد به اینترنت با احساس تنهایی در بین دانشجویان. اولین همایش علمی پژوهشی روان‌شناسی، علوم تربیتی و آسیب‌شناسی جامعه، انجمن پایش. 1(3)، 31-43.

عیسی زادگان، ع.، فرج‌پور، م.، قاسم‌زاده، س. (1393). بررسی رابطة عملکردهای خانواده با احساس تنهایی و عزت‌نفس در بین دانش‌آموزان مبتلا به اعتیاد به اینترنت و دانش‌آموزان سالم. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی. مرودشت. شرکت اندیشه‌سازان مبتکر جوان.

کرمی، ا.، مینی گلتپه، ح. (1391). بررسی نقش عزت‌نفس در اعتیاد به اینترنت. نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپد. تهران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.

گل پرور، م.، بهاری، و. (1393). تأثیر آموزش کیفیت زندگی بر مؤلفه‌های سرمایه روان‌شناختی دانشجویان دختر. فصلنامة مطالعات زن و خانواده.

ملکیان، س.، مامی، ش.، احمدی، و. (1394). مقایسه احساس تنهایی و سلامت عمومی در نوجوانان معتاد به اینترنت و عادی در شهر ایلام در سال 1393. سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی. تهران، مؤسسه همایشگران مهر اشراق.

نیکمراد، ع.، علی بالائی، م.، سلطانی‌نژاد، ع.، پورولی، م. (1394). مقایسة احساس تنهایی و سلامت روان در نوجوانان وابسته به اینترنت و نوجوانان عادی. اولین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی. شیراز، مؤسسه عالی علوم و فناوری حکیم عرفی شیراز.

یاوری، ا. (1394). تأثیر اعتیاد به اینترنت بر سلامت عمومی دختران نوجوان. دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی.

یوسفی، ف.، مسعودی‌فر، م. (1393). رابطة بین اعتیاد به اینترنت با احساس تنهایی در بین دانشجویان. اولین کنفرانس ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی. شادگان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شادگان.

Armstrong, L., Phillips, J. & Saling, L. (2000). Potential determinants of heavier Internet usage. International Journal of Human-Computer Studies, 53, 537 – 550.

Demir, Y., Kutlu, M. (2016). The Relationship between Loneliness and Depression: Mediation Role of Internet Addiction. Educational Process: International Journal, 5(2), 97-105.

Dongping, L., Zhou, Y., Li X. & Zhou, Z. (2016). Perceived school climate and adolescent Internet addiction: The mediating role of deviant peer affiliation and the moderating role of effortful control. Computers in Human Behavior, 60, 54-61.

Grattan Jorgenson, A., Chih-Jui Hsiao, R. & Yen, C. (2016). Internet Addiction and Other Behavioral Addictions. 1056-4993/16– see front matter. Elsevier Inc. All rights reserved.

Heinrich, M. Gullone, E. (2006). The clinical significance of loneliness: A literature review. Clinical Psychology Review, 26: 695–718.

Jalali, D., Aghababai, A. & Bagheri, S. (2008). AStudy of Factors Involved in Internet-Use among the Youth: An Analysis of the Survey Results from the Province of Charmahal and Bakhtiari. University of Tehran Electronic Journals Database. Global Media, Volume: 6.

Kayis, A., Satici, S., Fatih, Y., Muhammet, S., Imsek, C. & Esra.Bakioglu, F. (2016). Big five-personality trait and internet addiction: A meta-analytic Review. Computers in Human Behavior, 63, 35-40.

Mei, S., Yau Yvonne, H., Chai, J., Guo, J. & Potenza Marc, N. (2016). Problematic Internet use, well-being, self-esteem and self-control: Data from a high-school survey in China. Addictive Behaviors, 61, 74–79.

Müller, K. Beutel, M. & Weolfling, K. (2014). A contribution to the clinical characterization of Internet Addiction in a sample of treatment seekers: validity.

Müller, K., Dreier, M., Beutel, M., Duven, E., Giralt, S. & W€olfling, K. (2016). A hidden type of internet addiction? Intense and addictive use of social networking sites in adolescents. Computers in Human Behavior, 55,172-177.

 Przepiorka, A., Blachnio, & A. (2016). Time perspective in Internet and Facebook addiction. Computers in Human Behavior, 60, 13-18.

Przepiorka, A., Blachnio, A., Miziak, B. & Czuczwar, S. (2014). Clinical approaches to treatment of Internet addiction. Pharmacological Reports, 66,187-191.

Sariyska, R. et.al (2014). Self-esteem, personality and Internet Addiction: A cross-culturalcomparison study. Personality and Individual Differences.

Stewart, C. Obsessed with the internet: a tale from China. (2010). Available at: http: //www. wired. com /2010/01/ff_Internetaddiction/. Accessed October 18, 2015.

Strittmater, E., Kaess, M. & Parzer, P. (2015). Pathological internet use among adolescents: comparing gamers and non-gamers. Psychiatry Res, 228(1), 128–35.

Winkler, A., Dörsing, B., Rief,W., Shen,Y. & Glombiewski, J. (2013). Treatment of internet addiction: A meta-analysis, Clinical Psychology Review. Clinical Psychology Review, 33, 317–329.

Yao, M., Zhong, Z. (2014). Loneliness, social contacts and Internet addiction: A cross-lagged panel study. Computers in Human Behavior 30,164–170.

Yen, C., Chou, Wen-Jiun, L., Tai-Ling,Y. & Pinchen, H. (2014). The association of Internet addiction symptoms with anxiety, depression and self-esteem among adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder. Comprehensive Psychiatry.

Yen, J., Ko, C. & Yen, C. (2007). The comorbid psychiatric symptoms of internet addiction: attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD), depression, social phobia, and hostility. Jurnal Adolesc Health, 41(1):93–8.

Young PhD Kimberly, S. (2011). CBT-IA: The First Treatment Model for Internet Addiction Cognitive Psychotherapy: An International Quartely. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Quarterly. (25), 4-12.

Young, K. (1998). Internet addiction: the emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychol Behavair, 1(3), 237–244.