اثر تغییر کاربری جنگل به باغ چای بر خصوصیات شیمیایی خاک و جمعیت قارچ میکوریز آربوسکولار (مطالعه موردی: لاهیجان)

محورهای موضوعی : جنگلداری

شیرین شفیعی ¹ , علی صالحی ² , احسان کهنه ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
2 - دانشیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
3 - استادیار پژوهشکده چای، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، لاهیجان، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/10/06 تاریخ پذیرش : 1400/07/09 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: جنگل, تغییر کاربری, لاهیجان, خصوصیات شیمیایی خاک, قارچ میکوریز,

چکیده مقاله :

تغییر کاربری اراضی تغییراتی را در خاک ایجاد می کند که به دنبال آن ماده آلی، مواد مغذی، موجودات خاکزی از جمله قارچ‌ها را تحت تاثیر قرار می دهد. قارچ‌های میکوریز آربوسکولار (AMF) از جمله ریزجانداران خاکزی می‌باشند که با ریشه طیف گسترده‌ای از گیاهان جنگلی و غیرجنگلی، همزیست می‌شوند. تنوع و پراکندگی این قارچ تحت تاثیر ترکیب گونه‌های گیاهی، مشخصه‌های خاک، شرایط محیطی و ریزجانداران خاک قرار دارد. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی از جنگل به چای بر ویژگی‌های شیمیایی خاک و میزان همزیستی قارچ میکوریز آربوسکولار است. نمونه‌برداری از خاک مناطق جنگلی و چای‌کاری‌های مجاور ارتفاعات شهرستان لاهیجان به‌صورت تصادفی و به تعداد 20 عدد از هرکدام از کاربری‌ها در عمق 30-0 سانتی‌متر اطراف ریشه و در فصل پاییز انجام گرفت. همزمان نمونه‌های ریز ریشه‌ها از ریزوسفر درختان و بوته های چای تهیه شد. درصد کلونیزاسیون و تعداد اسپورهای قارچ میکوریز، کربن آلی، pH، فسفر و پتاسیم قابل ‌جذب خاک اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین درصد کلونیزاسیون و تعداد اسپورها در خاک جنگل بیشتر از خاک باغ چای بود. بین pH و کربن آلی و پتاسیم قابل ‌جذب در خاک دو کاربری اختلاف معنی‌داری دیده شد. همبستگی منفی بین تعداد اسپورهای قارچ میکوریزا با پتاسیم قابل‌ جذب خاک (0/418-=r) و pH خاک (0/571-=r) و همبستگی مثبت بین درصد کلونیزاسیون ریشه و pH (r=0/453) دیده شد. در نهایت تغییر کاربری و پوشش گیاهی با تغییر خصوصیات شیمیایی خاک موجب کاهش میزان همزیستی و تعداد اسپورهای قارچ میکوریز در خاک شد.

چکیده انگلیسی:

Changing land use causes changes in the soil, which in turn affect the organic matter, nutrients, and soil organisms including fungi. Arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) are terrestrial microorganisms that coexist with the roots of a wide range of forest and non-forest plants. The diversity and distribution of this fungus are affected by the composition of plant species, soil characteristics, environmental conditions, and soil microorganisms. The present study aimed to investigate the effect of changing land use from forest to tea garden on soil chemical properties and the coexistence of arbuscular mycorrhizal fungi. The samples were randomly collected from forest and tea plantation areas near to the heights of Lahijan and 20 samples were collected from each area at a depth of 0-30 cm around the roots in the autumn. At the same time, fine root samples were obtained from the rhizosphere of the trees and tea bushes. The colonization percentage and the number of spores of mycorrhizal fungi, organic carbon, pH, phosphorus, and soil absorbable potassium were measured. The results indicated that the average percentage of colonization and the number of spores in the forest soil was higher than in the tea garden soil. There was a significant difference between pH and organic carbon and absorbable potassium in the soil. There was a negative correlation between the number of mycorrhiza spores and the soil absorbable potassium (r = -0.418) and soil pH (r = -0.571). There was a positive correlation between the percentage of root colonization and pH (r = 0.453 **). Finally, changing of land use and vegetation following by soil chemical properties changing, resulted in decreasing the coexistence and number of mycorrhizal fungi spores in the soil.