بررسی اثر آبیاری محدود بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در 23 لاین و رقم گندم نان (Triticum aestivum L.) در شرایط آب و هوایی کرج

محورهای موضوعی : زراعت

تاریخ دریافت : 1392/02/26 تاریخ پذیرش : 1393/08/20 تاریخ انتشار : 1395/12/15

کلید واژه: تنش خشکی, عملکرد دانه, گندم نان,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تغییرات عملکرد دانه و برخی از ویژگی‎های فیزیولوژیک ژنوتیپ های گندم نان در مرحله پرشدن دانه تحت شرایط تنش محیطی، 23 لاین و رقم گندم نان شامل 20 لاین متحمل و 3 لاین حساس به تنش خشکی در آزمایش کرت های یک بار خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار آبیاری (نرمال و تنش) و در 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری در دو سطح شامل آبیاری معمول و آبیاری محدود به عنوان فاکتور اصلی و لاین های گندم (23 لاین) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. آبیاری به صورت کرتی با توجه به فصل و نیاز گیاه صورت پذیرفت. قطع آبیاری (اعمال تنش خشکی) در مرحله گلدهی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در بین اجزای اصلی عملکرد دانه اثر شرایط رطوبتی تنها بر وزن هزار دانه در سطح احتمال خطای یک درصد معنی‌دار بود. این نتایج نشان داد که وزن هزار دانه سهم مهم‌تری در عملکرد دانه در هر دو شرایط داشت. برای صفات وزن هزار دانه لاین های SD-86-14 و SD -86-3 (7/38 گرم) و عملکرد دانه لاین SD-86-11 (170/7 تن در هکتار) بالاترین میانگین و برای هر دو صفت مذکور رقم دریا پایین ترین میانگین را دارا بود.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluation of grain yield changes and some physiological triats in bread wheat genotypes under drought stress during garin filling period, this study was conducted with 23 bread wheat lines and cultivars including twenty drought resistant and three susceptible lines in split plot design with three replications. Main and sub plots were allocated to irrigation and wheat cultivars/lines, respectively. Irrigation treatments were including full irrigation and drought stress during flowering stage. The results showed that the effects of irrigation regimes on thousand kernel weight and number of spike per square meter were statistically significant at 1% and 5% levels respectively. The seed weight and the number of spike per square meter was more important in grain yield in both irrigation regimes. The maximum thousand grain weight by 38.7 g recorded in SD-86-14 and SD-86-3 most spike m2 obtaind by 1087 in Chamran variety and the best result for grain yield considered in SD-86-11 by 7170 kg/ha. 

منابع و مأخذ:

1. سعیدی، م.، احمدی، ا.، پوستینی، ک. و جهانسوز م. ر.1385. ارزیابی ویژگی‎های جوانه‎زنی ژنوتیپ‎های مختلف گندم در شرایط تنش اسمزی و هم‌بستگی آنها با سرعت سبزشدن و مقاومت به خشکی در شرایط مزرعه‎ای. مجله علوم آب و خاک. 11(1): 293- 281.


2.  سیاهپوش، م. ر.، امام، ی.، و سعیدی، ع. 1382. تنوع ژنتیکی، قابلیت توارث و ضرایب همبستگی ژنوتیپی و فنوتیپی عملکرد دانه، اجزا آن و برخی صفات مورفولوژیک در گندم نان (Triticum aestivum L.). مجله علوم زراعی ایران، 5 (2): 101-86.


3. گل پرور، ا. ر.، قنادها، م. ر.، زالی، ع. و احمدی، ع. 1381. تعیین بهترین صفات گزینش برای بهبود عملکرد ژنوتیپ‏های گندم نان در شرایط تنش خشکی، نشریه نهال و بذر، 10 (2): 155-144.


4. محمدی، م. 1379. بررسی عملکرد در 600 ژنوتیپ بومی گندم نان ایران با استفاده از روش‏های چند متغیره آماری. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران. 150 صفحه.


5. نادری، ا.، هاشمی دزفولی، ا.، مجیدی هروان، ا.، رضائی، ع. و نورمحمدی، ق. 1379. مطالعه همبستگی صفات موثر بر وزن دانه و تعیین اثر برخی پارامترهای فیزیولوژیک بر عملکرد دانه ژنوتیپ‏های گندم بهاره در شرایط مطلوب و تنش خشکی، نهال و بذر. 16 (3): 387-374.


6. نادری، ا.، رضائی، ع.، هاشمی دزفولی، ا.، نورمحمدی، ق.، و مجیدی هروان، ا. 1381. تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‏های گندم بهاره از نظر انباشت ماده خشک و نیتروژن در دانه در شرایط مطلوب و تنش خشکی بعد از گرده افشانی عملکرد پروتئین و صفات وابسته به آن، مجله علوم زراعی ایران، 2 (3): 11-1.
   
   
   1. Araus, J.L., Slafer, G. A., Reynolds, M. P. and Royo, C. 2002. Plant breeding and drought in C3 cereals: what should we breed for?. Annual Botany, 89: 925-940.
   
   
   2. Becker, B. and Leon, J. 1989. Stability analysis in plant breeding. Plant breeding, 101 :1- 25
   
   
   3. Blum, A.2000. Plant environmental stress in agriculture and biology, avilable on: http://www.plant stress.com.
   
   
   4. Coleman, R. and Gill, G. 2003. Trends in yielding ability and weed competitiveness of Australian wheat cultivars. Proceedings of eleventh Australian Agronomy Conference, Geelong, Australia. 103p.
   
   
   5. Heitholt, J. J., Johnson, R.C. and Ferris, D. M. 1991. Stomatal limitation to carbon dioxide assimilation in nitrogen and drought –stress wheat. Crop Science, 31: 135-136.
   
   
   6. Mahfoozi, S., Roustaii, M., Jasemi, S., Ketata, H. and Najafian, G. 2004. Screening of high volume breeding lines of hexaploid wheat for drought tolerance using cluster analysis based on kernel yield and STI. Proc. of 10th international wheat genetics symposium, Paestum, Italy. 126p.
   
   
   7. Roa, S.P. 1992. Flag leaf: A selection criterion of explotiting potemtial yield in rice. Indian Journal of Plant physiology, 35: 265-268.
   
   
   8. Reynolds, M.P., Skovmand, B., Trethowan, R.M., Singh, R.P. and Van-Ginkel, M. 2002. Applying physiological strategies to wheat breeding. Wheat Special Report (CWSR), 29: 23-28.
   
   
   9. Wiegand. C.L. and Cuellar, J.A. 1981. "Duration of grain filling and kernel weight as affected by temperature", Crop Science, 21: 95-101.