مطالعه محلول پاشی کلات روی بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص برداشت ارقام گندم نان در شرایط آب هوایی اصفهان

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مرجان نکوخو ¹ , احمد مجیدی مهر ²

1 - کارشناس ارشد کشاورزی اکولوژیک، مدیریت جهاد کشاورزی اصفهان، مرکز جهاد کشاورزی براآن شمالی، اصفهان، ایران
2 - دانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، گرگان، ایران

تاریخ دریافت : 1398/03/14 تاریخ پذیرش : 1399/10/21 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: ساقه دهی, ریزمغذی, عملکرد دانه و Triticum aestivum L,

چکیده مقاله :

روی (Zn) از عناصر ریزمغذی ضروری برای رشد گیاه و انسان هستند و کمبود آن در رژیم غذایی، یک مشکل بزرگ تغذیه ای در دنیا به حساب می‌آید. به منظور بررسی تاثیر محلول‌پاشی کلات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم گندم نان، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 97-1396 در بخش مرکزی شهرستان اصفهان انجام گرفت. فاکتور اصلی شامل محلول‌پاشی کلات روی دو سطح (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی با غلظت 5 در هزار در) و فاکتور فرعی شامل چهار رقم گندم نان (سیروان، سیوند، بهاران و بک کراس روشن) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثرات اصلی محلول پاشی و رقم برای صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه‌های بارور، تعداد سنبله، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک معنی‌دار بود. همچنین اثر متقابل محلول‌پاشی در رقم از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دارای اختلاف معنی‌داری هستند. حداکثر میزان وزن هزار دانه، تعداد سنبله و تعداد دانه در سنبله به تیمار F2V4 تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه (00/7654 کیلوگرم در هکتار) و بیولوژیک (00/21866 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمارF2V4 و کمترین آن به ترتیب با میزان 00/3933 و 00/16096 کیلوگرم در هکتار به تیمارF1V1 تعلق داشت. به‌طور کلی به نظر می‌رسد با توجه به نقش عنصر روی در فیزیولوژی گیاهان به خصوص گیاه زراعی گندم به عنوان گیاهی حساس به کمبود روی می‌توان با مصرف ترکیبات حاوی روی به صورت محلول پاشی عملکرد این گیاه را افزایش داد.

چکیده انگلیسی:

Zinc (Zn) is an essential mineral nutrient for plant and human growth, and a dietary Zn deficiency is a worldwide nutritional problem. In other to Study effect of zinc chelate foliar application on yield, yield components, and Harvest Index 4 bread wheat cultivars in Esfahan weather conditions. The experiment was arranged as a split-plot based on randomized complete blocks design with three replications in the crop year 2017-2018 In the central part of city Isfahan. The main factor consisted of zinc chelate foliar application in two levels (Non- foliar application and foliar application with concentration 5 in thousand) and subfactor was Consist of four cultivar bread of wheat (Sirwan, Sivand, Baharan, and Back-Cross). The results of the experiment showed that there was a significant difference between two levels of foliar application and four types of wheat varieties for plant height, Numbers of fertile tillers, number of spikes, grain yield and biological yield. Also, the interaction of foliar application in cultivars has a significant difference in yield and yield components.Maximum amount 1000 grain weight, number of spike and number of seeds per spike belonged to F2V4 treatment. The maximum grain yield (6765.00 Kg/ha) and biological yield (1866.00 Kg/ha) belonged to F2V4 treatment and the lowest was 3933.00 and 6096 Kg/ha, respectively, belonged to F1V1 treatment. In general, to look at the role of zinc element in the physiology of plants, especially crop wheat, as a zinc-deficient herb, it can be increased by the application of zinc-containing compounds.

منابع و مأخذ:

آمار­نامه کشاورزی. 1395. گزارش سالیانه. انتشارات وزارت جهاد کشاورزی.

اسماعیلی، م.، و ع. عباسیان. 1385. تاثیر کودهای شیمیایی و ریزمغذی سولفات روی و سولفات منگنز بر روی رشد و عملکرد ذرت علوفه­ای رقم 704. چکیده مقالات نهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات در دانشگاه تهران. تهران. ایران.

درگاهی، م.، ر. صدرآبادی حقیقی و ک. بخش کلارستاقی. 1393. اثر محلول پاشی کلات روی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 8، شماره 2(30): 148-137.

شرفی، س.، م. تاج بخش، ع. مجیدی، ع. ا. پورمیرزا و م. ج. ملکوتی. 1381. اثر کودهای محتوی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم درت علوفه ای در ارومیه. علوم خاک و آب. دوره 12، شماره 11: 22-10.

صدرآبادی حقیقی، ر.، و س. ش. سخاوتی. 1395. مطالعه اثر محلول پاشی عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم نان رقم پیشگام. یافته های نوین کشاورزی. سال 11، شماره 1. 41-34.

طباطبائیان، ج. 1391. اثر محلول پاشی روی بر عملکرد کمی و کیفی گندم در شرایط کمبود آّب. دانش نوین کشاورزی پایدار. دوره 8، شماره 2: 28-38.

عبدلی، م. و ع. اسفندیاری. 1393. تاثیر محلول پاشی روی بر عملکرد کمی و کیفی و خصوصیات رشدی گیاهچه گندم نان (رقم کوهدشت). نشریه زراعت دیم ایران. دوره 3، شماره 1: 90-77.

فتحی، ق. ا. و م. ر. عنایت قلی زاده. 1388. تاثیر کودهای کم مصرف آهن، روی و مس بر رشد و عملکرد ارقام جو در شرایط آب و هوایی خوزستان. فیزیولوژی گیاهان زراعی. دوره 1، شماره 1: 41-28.

فیروزی شاهعلی بگلو، ی.، ح. فیضی، ا. مهربان و م. علی پناه. 1397. اثر زمان محلول پاشی عناصر ریزمغذی نانو بر صفات کمی و کیفی در 18 ژنوتیپ گندم دوروم دیم. نشریه پژوهش های زراعی ایران، جلد 16، شماره 1: 112-97.

کرمی، س.، س. ع. م. مدرس ثانوی ف. قناتی و م. پوردهقان. 1392. اثر محلول­پاشی عنصر روی بر عملکرد ارقام سویا در شرایط کمبود آب. دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 23، شماره 41: 130-117.

گنجی، ک.، ع. خورگامی و م. رفیعی. 1391. تاثیر محلول پاشی روی، آهن و بور بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گندم دیم. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار.

مارالیان، ح.، ر. دیدار طالشمیکائیل، ک. شهبازی و م. ترابی گیگلو. 1387. اثر محلول پاشی آهن و روی در بهبود خصوصیات کمی و کیفی دانه سه رقم گندم. مجله آب، خاک و گیاه در کشاورزی، جلد 8، شماره 4: 59-47.

متاعی، س.، م. تاجبخش ر. امیرنیا و ب. عبدالهی مندولکانی. 1391. تغییرات عملکرد و صفات کیفی ذرت شیرین تحت تاثیر کودهای ریزمغذی و روش مصرف آنها. نشریه علوم باغبانی، دوره 26، شماره 4: 377-370.

نصری، م و م. خلعتبری. 1387. بررسی تأثیر غلظت محلول­پاشی ریزمغذی بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام کلزا (Brassica napus L.) در منطقه ورامین. دانش کشاورزی ایران، جلد 5، شماره 2: 213-197.

یگانه­پور، ف.، ب. کهراریان، و. بیگی نیا، ا. معینی­راد و ن. حاجی حسنی اصل. 1392. اثر محلول پاشی روی بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد آن در ارقام گندم دیم. مجله پژوهش در علوم زراعی، جلد 5، شماره 19: 135-125.

Alloway, B. J. 2008. Zinc in Soils and Crop Nutrition. Int. Zinc Assoc. (IZA), Belgium 128p.

Cakmak, I., W.H. Pfeiffer, and B. Mc Clafferty. 2010. Bio fortification of durum wheat with zinc and iron. Cereal Chemistry. 87(1): 10-20.

FAO. 2019. http://FAO. Org. FAOSTATE. Agriculture statistics.

Lucas, H. 2013. An international vision for wheat improvement. Wheat initiative report, May 2013. Available at: http://www.wheatinitiative.org.

Römheld, V., and Marschner. H. 2000. Mobilization of iron in the rhizosphere of different plant species. Adv. Plant Nutr. 2:155–204.

Sadeghzadeh, B. 2013. A review of zinc nutrition and plant breeding. J. Soil Sci. and Plant Nutr. 13 (4): 905-927.

Sadeghzadeh, B., and Z. Rengel. 2011. Zinc in soils and crop nutrition. In: Hawkes ford M. J, Barraclough, P. B. (eds.), the molecular and physiological basis of nutrient use efficiency in crops. Wiley. 335-375.

SAS Institute. 2002. SAS user’s guide: Statistics. Ver 9.1. SAS Institute Cary, NC.

Malakouti M.J. 2008. The effect of micronutrients in ensuring efficient use of macronutrients. Turk. J. Agri. and Fores. 32: 215-220.