بررسی روند تغییرات تجمع ماده خشک در اندام‌های مختلف چهار رقم گلرنگ

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

بنیامین ترابی ¹ (استادیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
حسن سعادتخواه ² (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران)
ولی اله دادرسی ³ (دانشجوی دکتری گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران)
نسترن صلحی اسکویی ⁴ (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه زراعت، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/04/13 تاریخ پذیرش : 1397/01/26 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: تاریخ کاشت, ساقه, دانه, تجمع ماده خشک برگ,

چکیده مقاله :

هدف از این مطالعه کمّی کردن روند تغییرات ماده خشک در اندام‌های مختلف گیاه گلرنگ بود. بدین منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در سال 1391 انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (16 فروردین، 6 و 27 اردیبهشت) و ارقام (ژنوتیپ 411، سینا، محلی اصفهان و صفه) بودند. نتایج نشان داد مدل نمایی خطی بریده بهترین توصیف را از روند تغییرات تجمع ماده خشک در برابر روز پس از کاشت نشان داد. بیشترین تجمع ماده خشک در تاریخ کاشت اول به‎دست آمد. بهترین توصیف روند تغییرات تجمع ماده خشک برگ و ساقه توسط مدل بتا‌ به دست آمدند. با تاخیر در کاشت حداکثر تجمع وزن خشک برگ و ساقه و نیز زمان رسیدن به حداکثر سرعت رشد هر یک از آن‌ها کاهش یافت. در تاریخ کاشت اول و دوم رقم محلی‎اصفهان از لحاظ وزن خشک برگ و ساقه نسبت به سایر ارقام برتری نسبی داشتند. در حالی‌که در تاریخ کاشت سوم اختلاف معنی‌داری بین ارقام از این لحاظ وجود نداشت. روند تغییرات تجمع ماده خشک دانه با مدل لجستیک‌ به خوبی توصیف گردید. تجمع ماده خشک دانه در تاریخ کاشت اول و دوم بیشتر و سپس در تاریخ کاشت سوم به شدت کاهش یافت. در تاریخ کاشت اول و سوم حداکثر تجمع ماده خشک دانه در بین ارقام مختلف اختلاف معنی داری نداشت. در تاریخ کاشت دوم کمترین تجمع ماده خشک در دانه مربوط به رقم 411 بود.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to quantify the dry matter production in different organs in safflower. For this purpose, a factorial experiment was conducted based on completely randomized block design with four replicates in Research Farm of Vali-e-Asr University in 2012. Factors were included sowing dates (4 April, 25 April and 16 May) and cultivars (411, Sina, Local Isfahan and Sofeh). Results showed that linear exponential model best described the trend of dry matter production versus days after planting. Maximum dry matter accumulation was obtained in the first planting date and decreased with a delay in planting. With delay in planting, maximum stem dry mater accumulation and time to maximum stem growth rate were decreased. In the first and second planting dates, stem dry matter was high for local Isfahan cultivar. While there was no a significant difference among cultivars in the third planting date. The trend of grain dry mater accumulation was described the best with logistical models. Grain dry matter accumulation had high in the first and second planting date and then strongly reduced in the third planting date. In the first and second planting dates, maximum grain dry matter had not significantly different among different cultivars. In the second planting date minimum grain dry mater accumulation was obtained from 411 cultivars.

منابع و مأخذ:

احمدامینی، ط.، ب. کامکار و ا. سلطانی. 1390. اثر تاریخ کاشت بر ضرایب تخصیص ماده خشک در ارقام مختلف گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، جلد 4، شماره 1: 150-131.

خواجه‌پور، م. ر. 1370 . اصول و مبانی زراعت. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان. 568 صفحه.

رحمانی، ط.، ح. حیدری شریف‌آباد، و ح. مدنی. 1391. مطالعه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام لوبیا قرمز در منطقه الیگودرز. مجله یافته های نوین در کشاورزی. جلد6، شماره 4: 335-321.

سلطانی، ا. 1378. شبیه‌سازی رشد و عملکرد در گیاه نخود. پایان‌نامه دکتری، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز. 169 صفحه.

سلطانی، ا. 1386. کاربرد SAS در آنالیزهای آماری. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 182 صفحه.

طهماسبی‎زاده، ح.، ن. خدابنده.،  ح. مدنی و ا. فراهانی. 1387. بررسی آنالیز رشد گلرنگ بهاره و تأثیر آن بر عملکرد در شرایط آب و هوایی اراک. مجله یافته‌های نوین کشاورزی. جلد 3، شماره 2: 154-136.

غدیریان، ر.، ا. سلطانی.،  ا. زینلی.، م. کلاته عربی. و ا. بخشنده. 1390. ازیابی مدل‎های رگرسیونی غیر خطی برای استفاده در آنالیز رشد گندم. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی،جلد 4، شماره3: 77-55.

کوچکی، ع. و م. بنایان. 1375. مدل‏سازی در گیاهان زراعی (فرآیندهای اکوفیزیولوژیکی رشد و نمو). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 228 صفحه.

کوچکی، ع. و غ. ح. سرمدنیا. 1379. فیزیولوژی گیاهان زراعی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.467 صفحه.

میرزاخانی، م. 1380. بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ بهاره در استان مرکزی. مجله زراعت و اصلاح نباتات ایران. جلد 5، شماره 1: 57-49.

Baker, C. H., R. D. Horrocks and C. E. Goering. 1975. Use of the Gompertz function for predicting corn leaf area. Trans ASAE. 18: 323-326.

Gutierrez Colomer, R. P., M. M. Gonzalez-Real and A. Baille .2006. Dry matter production in rose (Rosa hybrida) flower shoots. Scientia Horticulturae. 107: 284-291.

Hassan, F. U., M. H. Leitch and S. Ahmad. 1999. Dry Matter Partitioning in linseed (Linum usitatissimum L.). J. Agric. & Crop Sci. 183: 213-216.

Inman-Bamber, N. G., R. C. Muchow and M. J. Robertson. 2002. Dry matter partitioning of sugarcane in Australia and South Africa. Field Crops Res.76: 71-84.

Keshiri, M., N. Latifi. and M. Ghasemi. 2003. Growth analysis of safflower varieties with different cropping pattern in rain fed condition. J. Agri. Sci. Nat. Res. 10: 85-94.

Robertson, M. J., S. Silim., Y. S. Chauhan. and R. Ranganathan. 2001. Predicting growth and development of pigenpea: biomass accumulation and partitioning. Field Crops Res. 70: 89-100.

Russelie, M. P., W. W. Wihelm., R. A. Olson. and J. F. power. 1984. Growth analysis based on degree days. Crop Sci. 24: 28-32.

Van Ittersum, M. K. and M. Donatelli. 2003. Modeling cropping systems highlights of the symposium and preface to the special issues. Eur. J. Agron. 18: 187-197.

Yin, X., J. Gouadrian., E. A. Latinga., J. Vos and J. H. Spiertz. 2003. A flexible sigmoid growth function of determinate growth. Ann. Bot. 91: 361-371.