ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط (موردمطالعه: منطقه 2 تهران)

محورهای موضوعی : ساماندهی اقتصاد فضا

کتایون تیموریان ¹ (استادیار، گروه طراحی صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران)
پروانه زیویار ² (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری)
سیدمانی اثنی عشری ³ (گروه گرافیک دانشکده هنر، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/11/06 تاریخ پذیرش : 1402/12/12 تاریخ انتشار : 1402/12/12

کلید واژه: خوانش گرافیکی, مبلمان شهری, کیفیت محیط, منطقه 2 تهران,

چکیده مقاله :

یکی از مهم¬ترین نیازهای انسان که باید در بستر زندگی شهری به آن پاسخ گفته شود، نیاز به زیست اجتماعی است.¬ شهرهای برخوردار از محیط بصری مطلوب قادرند تا با وسعت بخشیدن به تجربه زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقاء تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت غرور مدنی آنان را فراهم سازند. منطقه¬2¬شهرداري تهران یکی از بزرگ¬ترین مناطق شهری تهران است که دارای کاربری¬های فراشهری بسیاری است. به دلیل وجود چنین کاربری¬هایی حجم تردد و مسافرت درون‌شهری به منطقه 2 بسیار زیاد است؛ به همین خاطر در بحث مفهوم¬ گرافیک محیطی و مبلمان شهری حائز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط در منطقه 2 تهران به‌عنوان یک منطقه پرتراکم می¬باشد. روش تحقیق حاکم بر پژوهش روش آمیخته (کمی-کیفی) و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. گردآوری داده‌های تحقیق به‌صورت کتابخانه‌ای و از طریق مطالعات پیمایشی و مرور ادبیات نظری تحقیق صورت گرفته است. در مرحله نهایی با استفاده از آزمون فریدمن و تی¬تست به تحلیل داده¬ها پرداخته شده و در میان شاخص¬های مؤثر بر گرافیک محیطی مؤثر بر مبلمان شهری شاخص المان¬های شهری محدوده با مقدار 25/2 و شاخص نقاشی¬های ترسیم‌شده با رنگ‌بندی متفاوت بر روی دیوارها با مقدار 45/1 به ترتیب بالاترین و پایین¬ترین شاخص¬های گرافیک محیطی منطقه تشخیص داده شده¬اند. عناصر مبلمان شهری محدوده فاقد کارایی لازم برای شهروندان می‌باشند. نظارت بر طراحی، ساخت و مکان‌یابی عناصر شهری و مبلمان شهری طراحی‌شده در محدوده موردمطالعه، ازنظر استانداردهای رایج در حد پایینی میباشد.

چکیده انگلیسی:

One of the most important human needs that must be answered in the context of urban life is the need for social life. Cities with a favorable visual environment are able to improve the society's mental image of itself by expanding the aesthetic experience of citizens. Strengthen their civic pride. District 2 of Tehran Municipality is one of the largest urban areas of Tehran, which has many extra-urban uses. Due to the existence of such uses, the volume of traffic and travel within the city to region 2 is very high; For this reason, it is important in the discussion of the concept of environmental graphics and urban furniture. The purpose of the present research is to present the optimal urban furniture graphic reading model in order to realize the quality of the environment in the 2nd district of Tehran as a densely populated area. The research method that governs the research is the mixed method (quantitative-qualitative) and in terms of the purpose, it is an applied research type. The collection of research data has been done in library form and through survey studies and review of theoretical research literature. In the final stage, the data was analyzed using the Friedman test and t-test, and among the indicators affecting the environmental graphics, the index of urban elements with a value of 2.25 and the index of drawn paintings are among the indicators affecting urban furniture. With different colors on the walls with a value of 1.45 respectively, the highest and lowest indicators of the environmental graphics of the area have been recognized. The urban furniture elements of the range lack the necessary efficiency for the citizens. Monitoring the design, construction and location of urban elements and urban furniture designed in the studied area is low in terms of common standards.

منابع و مأخذ:

استوار، مسیب. (1392). هنر گرافیک محیطی، انتشارات رازنامه، تهران.
تیموریان، کتایون و زیویار، پروانه. (1392). ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪي از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮي (ﻣﻮرد: ﻧﺎﺣﻴﻪ 2 ﻣﻨﻄﻘﻪ2 ﺷﻬﺮ تهران)، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎيی اﻳﺮان، 11(37)، ¬289-304.
زرنشاني اصل، طرلان. (1401). ¬ارزیابی عملکرد مبلمان شهری در بهبود کیفیت گرافیک محیطی (موردمطالعه: محله صادقیه تهران)، مجله سیاست¬گذاری شهری و منطقه‌ای، 1(2)، 38-51.
سجادزاده، حسن، کریمی مشاور، مهرداد، وحدت، سلمان. (1396).¬ خوانش بصری گرافیک محیطی در فضاهای شهری با تأکید بر نقاشی دیواری، نمونه موردی: تهران، نشریه معماری و شهرسازی آرمان¬شهر، 10(107)، 107-118.
سعیدنیا، احمد. (1378).¬ کتاب سبز راهنمای شهرداری¬ها، کاربری زمین شهری، انتشارات مرکز مطالعات برنامه¬ریزی شهری وزارت کشور، چاپ اول، تهران.
سایت شهرداری منطقه 2 تهران به نشانی https://www.¬Region2 tehran.ir.
ﺷﻔﯿﻌﯽ داراﻓﺸﺎنی، ﻋﻠﯽ و ﻃﺮﻓﯽ، منصوره. (1398).¬¬بررسی تأثیر ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮی بر ساختار ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن از دﯾﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، مجله پژوهش¬های مکانی- فضایی، شماره 11، ¬60-78.
صالحی، سودابه. (1394). گرافیک دیزاین محیطی، طراحی و حوزه¬های فعالیت، گرافیک و شهر، حرفه هنرمند، شماره 55، 3-12.
قربانی، یاسمن و صفری، حسین. (1399). تأثیر مبلمان شهری بر سرزندگی شهروندان (نمونه موردی: بلوار بندرانزلی)¬، مجله معماری شناسی، زمستان 1399، شماره 17:¬176-¬183.
قنواتی رئیسی، سپیده، موغلی، مرضیه و عفیفی، محمد ابراهیم. (1402). بررسی نقش مبلمان شهری در ارتقاء کیفیت محیط شهری (¬نمونه موردی: شهر بندرعباس)¬، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 23(71)، 167-182.
کلینی ‌ممقانی، ناصر و فرهودی، مرتضی. (1397) .اصول فراگیر طراحی: رهنمودهایی مبتنی بر مثال در طراحی مبلمان شهری، انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران، چاپ اول.
لینچ، کوین. (1376).¬ تئوری خوب شهر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مرتضایی، سید رضا و اصل فلاح، مهدی. (1392). ¬بنیان¬های طراحی در زیباسازی شهری، انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران، چاپ اول.
نوین، عاطفه و شهباززاده، نسرین. (1400). بررسی گرافیک محیطی در راستای زیباسازی و طراحی شهری، نشریه شباک، 7(3)، ¬-10-22.
References
AndhraYuich, G. D.¬¬(2001).¬Research Methods Urban, (Seyed Mohammad Nejat Hosseini, Trans).
Bhandari, N., Faheem, M., Tadepalli, S., & Gopalakrishnan, P. (2023). Study of occupant behavior to improve thermal comfort conditions by arranging furniture in student hostel rooms. Energy and Built Environment.
Briggs, France, D. J. (2014). Landscape evaluation: A comparative study, Journal of Environmental Management, 10.
Bemgez, P., Fradast, A., & Fethullah Nouri, G. (2013). History of Graphic Design, Tehran, Samt Publications. [In Persian]
Ghorbani, Y., & Safari, H. (2019). the impact of urban furniture on the vitality of citizens (case example: Bandar Anzali Boulevard), Journal of Architecture, No. 17, 176-183. [In Persian]
Mahnke, F. H. (2006).¬ Color Environment & Human Responses, London, Wiley.
Mortezaei, S. R, & Asl Fallah, M. (2012).¬ Design basics in urban beautification, publications of Tehran City Beautification Organization, first edition [In Persian].
Nion, I. (2009). The importance of environmental graphic design in human life and its affection, Spring.
Novin, A., & Shahbazzadeh, N. (2022). Survey of Environmental Graphics in the direction of beautification and urban design, Shabak Magazine, 7th year, number 3 (60 consecutive), September 2022: 10-22 [In Persian].
Ostovar., M. (2012).¬Environmental graphic art, Raznameh Publishing House, Tehran [In Persian].
Lynch, K. (1997).¬the good theory of the city, Tehran University Press [In Persian].
Prvanov, S. (2020).¬Urban Furniture in a New Setting of Public Spaces within the Kurdistan Region: Educational Targets and Course Design Process. Available at SSRN 3661188.
Qanawati Raisi, S., Moghli, M., & Afifi, M. E.¬ (2023). Investigating the role of urban furniture in improving the quality of the urban environment (Case example: Bandar Abbas city), Applied Research Journal of Geographical Sciences, 23(71), 167-182. [In Persian].
Sadr mohamadi, A. (2008). Why Advertise Peripheral, Tehran, site, 1, p.15.
Sajjadzadeh, H., Karimi, M., & Vahdat, S. (2016).¬Visual reading of environmental graphics in urban spaces with an emphasis on mural painting, a case example: Tehran, Arman Shahr Architecture and Urbanism Journal, 10(19),107-118 [In Persian].
Saeednia, A. (1999).¬ The Green Book of Municipalities Guide, Urban Land Use, Publications of the Center for Urban Planning Studies of the Ministry of Interior, first edition, Tehran [In Persian].
Shafi'i Darafshani, A., & Tarafi, M. (2018).¬ Investigating the effect of urban furniture on the spatial structure of Isfahan city from the citizens' point of view, Spatial Research, summer 2018, No. 11:60-78 [In Persian].
Salehi, S. (2014). Graphic design environment, design and activity areas, graphics and the city, artist's career, number 55, 3-12 [In Persian].
Tehran Region 2 Municipality website at https://www.¬Region2 tehran.ir. [In Persian]
Teymourian, K., & Zivyar, P. (2012).¬Survey and study of the satisfaction of urban furnishing standards (case: district 2, Region 2 of Tehran city), scientific-research journal of the Geographical Society of Iran, 11(37), 289- 304 [In Persian].
Zou, W., Li, Z., & Sun, D. (2022). The teaching content of Shanghai style furniture design for Chinese art design speciality. Heliyon, 8(11).
Zarnishani Asl, T. (2022). ¬Evaluation of the performance of urban furniture in improving the quality of environmental graphics (case study: Sadeghieh neighborhood of Tehran), Journal of Urban and Regional Policy, 1(2), 38 to 51 [In Persian

متن کامل:



 

Providing the optimal urban furniture graphic reading pattern in order to realize the quality of the environment (Case of study: District 2 of Tehran)

Kataion Timuryan1*, Parvaneh Zivyar2 And Seyad Mani Asna Ashari3 

1. Assistant Professor, Department Of Industrial Design, Islamic Azad University, Yadgar Imam Khomeini Branch,Shahr Rey, Tehran, Iran

2. Assistant Professor, Department Of Geography, Islamic Azad University,Yadgar Imam Khomeini Branch,Shahr Rey, Tehran, Iran

3.Researcher, Video Communication Department, Shiraz University, Shiraz, Iran

 

ARTICLE INFO	ABSTRACT
Article type: Research Article	Introduction: One of the most important human needs that must be answered in the context of urban life is the need for social life. Cities with a favorable visual environment are able to improve the society's mental image of itself by expanding the aesthetic experience of citizens. Strengthen their civic pride. District 2 of Tehran Municipality is one of the largest urban areas of Tehran, which has many extra-urban uses. Due to the existence of such uses, the volume of traffic and travel within the city to region 2 is very high; For this reason, it is important in the discussion of the concept of environmental graphics and urban furniture. Objectives: The purpose of the present research is to present the optimal urban furniture graphic reading model in order to realize the quality of the environment in the 2nd district of Tehran as a densely populated area. Methods: The research method that governs the research is the mixed method (quantitative-qualitative) and in terms of the purpose, it is an applied research type. The collection of research data has been done in library form and through survey studies and review of theoretical research literature. Results and Discussion: In the final stage, the data was analyzed using the Friedman test and t-test, and among the indicators affecting the environmental graphics, the index of urban elements with a value of 2.25 and the index of drawn paintings are among the indicators affecting urban furniture. With different colors on the walls with a value of 1.45 respectively, the highest and lowest indicators of the environmental graphics of the area have been recognized. Conclusion: The urban furniture elements of the range lack the necessary efficiency for the citizens. Monitoring the design, construction and location of urban elements and urban furniture designed in the studied area is low in terms of common standards.
History Article: Received: 26 January 2024   Revised: 29 February  2024   Accepted: 02 March 2024
Keywords: graphic reading, Urban furniture, environmental quality, District 2 of Tehran.
	Highlight: ·       Measuring the Environmental Graphics of Region 2 in order to realize optimal Urban Furniture and increase the quality of the environment.

Cite this article: Timuryan, K. Zivyar,P., & Asna Ashari, S. M. (2024). Providing the optimal urban furniture graphic reading pattern in order to realize the quality of the environment (Case of study: District 2 of Tehran) . Organization of Space Economy, 2(1), 54-65.

        

        

        

* Corresponding Author: Kataion Timuryan  Email: [e-mail]

        

        

 

 

 

 

 

ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط (موردمطالعه: منطقه 2 تهران)

 

 

 

 

کتایون تیموریان1*، پروانه زیویار2، سید مانی اثنی عشری3

1. استادیار، گروه طراحی صنعتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

2. دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، تهران، ایران

3. پژوهشگر، گروه ارتباط تصویری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

ارجاع به این مقاله: تیموریان، کتایون. زیویار، پروانه. اثنی عشری، سید مانی (1403). ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط (موردمطالعه: منطقه 2 تهران)، ساماندهی اقتصاد فضا، 2(1)، 65-54.

 

مشخصات مقاله	چکیده
نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی	بیان مسئله: یکی از مهم­ترین نیازهای انسان که باید در بستر زندگی شهری به آن پاسخ گفته شود، نیاز به زیست اجتماعی است.­ شهرهای برخوردار از محیط بصری مطلوب قادرند تا با وسعت بخشیدن به تجربه زیباشناختی شهروندان، موجبات ارتقاء تصویر ذهنی جامعه از خویش و تقویت غرور مدنی آنان را فراهم سازند. منطقه­2­شهرداري تهران یکی از بزرگ­ترین مناطق شهری تهران است که دارای کاربری­های فراشهری بسیاری است. به دلیل وجود چنین کاربری­هایی حجم تردد و مسافرت درون‌شهری به منطقه 2 بسیار زیاد است؛ به همین خاطر در بحث مفهوم­ گرافیک محیطی و مبلمان شهری حائز اهمیت است. هدف: هدف از پژوهش حاضر ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط در منطقه 2 تهران به‌عنوان یک منطقه پرتراکم می­باشد. روش: روش تحقیق حاکم بر پژوهش روش آمیخته (کمی-کیفی) و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است. گردآوری داده‌های تحقیق به‌صورت کتابخانه‌ای و از طریق مطالعات پیمایشی و مرور ادبیات نظری تحقیق صورت گرفته است. یافته‌ها و بحث: در مرحله نهایی با استفاده از آزمون فریدمن و تی­تست به تحلیل داده­ها پرداخته شده و در میان شاخص­های مؤثر بر گرافیک محیطی مؤثر بر مبلمان شهری شاخص المان­های شهری محدوده با مقدار 25/2 و شاخص نقاشی­های ترسیم‌شده با رنگ‌بندی متفاوت بر روی دیوارها با مقدار 45/1 به ترتیب بالاترین و پایین­ترین شاخص­های گرافیک محیطی منطقه تشخیص داده شده­اند. نتیجه‌گیری: عناصر مبلمان شهری محدوده فاقد کارایی لازم برای شهروندان می‌باشند. نظارت بر طراحی، ساخت و مکان‌یابی عناصر شهری و مبلمان شهری طراحی‌شده در محدوده موردمطالعه، ازنظر استانداردهای رایج در حد پایینی می‌باشد.
تاریخ دریافت: 06/11/1402 تاریخ بازنگری: 10/12/1402 تاریخ پذیرش: 12/12/1402
کلیدواژه‌ها: خوانش گرافیکی، مبلمان شهری، کیفیت محیط، منطقه 2 تهران.
	نکات برجسته: ·       سنجش گرافیک محیطی منطقه 2 در راستای تحقق مبلمان شهری بهینه و افزایش کیفیت محیط.

* نویسنده مسئول:  کتایون تیموریان پست الکترونیک: [e-mail]

 

بیان مسئله

پیوند میان انسان و محیط منجر به شکل‌گیری مفهوم "­گرافیک محیطی" شده است. اشکال ابعاد و فضاهای موجود خواسته یا ناخواسته منجر به جلب‌توجه و افزایش دید بصری می‌شوند. گرافیک محیطی نوعی طراحی است که رابطه انسان با محیط را برقرار می‌کند. این طراحی سبب جذب، انگیزش و لذت بردن از محیط شده و تماماً به علت خلق ابزارهایی است که منجر به ایجاد این محیط شده است. استفاده از گرافیک محیطی در فضای درون خانه یا اماکن عمومی برای کلیه سطوح اجتماعی مؤثر بوده و در ساختار محیطی مناسب و مطلوب نقش اساسی دارد. طراحی گرافیک محیطی به‌تنهایی نه هنر است و نه علم، بلکه شامل هر دو وجه می‌باشد؛ طراحی باید ترکیبی از تأثیرات خلاقانه مؤثر به‌صورت بررسی منطقی و فنی باشد و این‌که کار چگونه باید انجام شود. نتیجه چنین ترکیبی سبب به وجود آمدن علائمی می‌شود که به‌طور مؤثر با مردم ارتباط برقرار می­کند (نوین و شهباززاده، 1400: 12).

اصول بصری، آثار گرافیکی و نمودهای تصویری در فضاهای شهری، هرج‌ومرج و آلودگی بصری در محیط­های شهری ایجاد خواهد شد و این ناهماهنگی­های بصری در تشدید ناآرامی­های روانی که در طول روز در افراد ایجاد شده، مؤثر خواهند بود (Yuich,­ 2001:­ 25). ازاین‌رو، یکی از مواردی که می­تواند به سازمان‌دهی نظام تصویری، ارتقای کیفیات بصری و افزایش غنای حسی- ­دیداری فضاهای شهری کمک کرده و جلوه ویژه­ای به آن بخشد، گرافیک محیطی است. گرافیک محیطی به‌عنوان رویکرد بصری در محیط­های شهری عوامل و امکانات متنوعی را جهت ادراک محیط و ایجاد هویت بصری بکار گرفته و آرامش بصری و ذهنی مخاطبان خود را تأمین می‌نماید (Yuich,­ 2001:­ 25). مبلمان شهري ازجمله مؤلفه­هاي مطرح در طراحی و برنامه­ریزي شهري و به‌عنوان جزئی از کل شهر، تعریف‌کننده هویت و ساختار شهری و از اصلی­ترین ابزارهاي ارتباط مدیریت شهري با شهروندان است که وظائفی چون تعیین جهت و ارائه اطلاعات به شهروندان، ارائه مقررات، حفاظت، استراحت و ... را بر عهده دارند (سعیدنیا،1378­:102)­­.­ بحث مبلمان شهری در کشور ما تا سال­ها به‌عنوان موضوعی لوکس و فانتزی نگریسته می­شد. نگاهی گذرا به بحث مبلمان شهری نشانگر این است که این مقوله درگذشته دارای اهمیت و جایگاه ویژه­ای نبوده است و نتوانسته جایگاه خود را در جهت بهبود شرایط زندگی و آسایش شهروندان فراهم کند (رئیسی قنواتی و همکاران، 1402: 168). در میان مناطق 22 گانه کلان­شهر تهران منطقه 2 شهرداري تهران یکی از بزرگ­ترین مناطق شهری تهران است. این منطقه دارای کاربری­های فراشهری (ساختمان­های تجاری، بوستان­، امامزاده و ...)­ بسیاری است (سایت شهرداری منطقه 2 تهران، 1402). به دلیل وجود چنین کاربری­هایی حجم تردد و مسافرت درون‌شهری به منطقه 2 بسیار زیاد است؛ به همین خاطر در بحث مفهوم­ گرافیک محیطی انتخاب يك مسير حركتي واجد شرايط و خصوصياتي جذاب باوجود ديدهاي متنوع در طول مسير،‌ حضور عناصر جاذب بصري و فاکتورهای كالبدي و ... اهمیت دارد. لذا در این پژوهش لزوم توجه به مفهوم گرافیک محیطی در راستای سازمان‌دهی مبلمان شهری بهینه با هدف ارتقا کیفیت محیط موردتوجه واقع ‌شده است. لذا هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط در منطقه 2 تهران است که سؤال اصلی تحقیق بدین‌صورت تدوین می­شود:

- الگوی خوانش گرافیکی مبلمان شهری بهینه در راستای تحقق کیفیت محیط در منطقه 2 تهران کدام است؟

 

مبانی نظری

تاریخچه گرافیک محیطی به ادوار کهن و بعد از انقلاب صنعتی در قرن 19 می­رسد. در این دوران ضرورت گرافیک و تبلیغات محیطی به اوج خود رسید. ابداع صنعت چاپ در این تبلیغات نقش موثری داشت. با رشد تکنیک­های چاپ و تصویربرداری این امر به اوج خود رسید. در این باره نظریه­پردازان متعددی چون جان فیسک¹ در آمریکا به بررسی نشانه­ها و نمادها که چگونه می­توانند با تکنولوژی مدرن تعامل برقرار کرده و در فرهنگ سازی محیط زیست گام برداشتند.

پس از جنگ جهانی دوم که شهرها به سمت صنعتی شدن پیش رفتند، نیاز به ایجاد فضاهای مناسب شهری، نوع خاصی از گرافیک را به وجود آورد تا در سیستم­های کلان شهرنشینی، اطلاع رسانی به مخاطبان به سهولت انجام پذیرد. تدوین این سیستم در 1960 با کارهای رابرت ونتوری² بر روی ساختمان‌ها اتفاق افتاد و با توسعه سیستم حمل‌ونقل در این دهه، عناصر گرافیکی کارآمد و مناسب در این زمینه، به خدمت گرفته شدند (صالحی، 1394). در سال 1974 انجمن آمریکا در طراحی­های محیط خود از گرافیک و طرح­های متنوعی بهره گرفت (بی مگز،1381). در سال 1980 به بعد در اغلب مراکز تجاری، موزه­ها، ارگان­های دولتی، باغ وحش­ها و ... از گرافیک محیطی بهره گرفتند (Nion, 2009).

گرافیک شهری بخشی از هنر سازمان‌دهی شهری است که با رشته­های مختلف علمی و هنری ازجمله برنامه­ریزی شهری، معماری، منظر­سازی، گرافیک، مهندسی برق و ... سروکار داشته و درعین‌حال نیز با سیاست و فرهنگ ارتباط برقرار می­کند (Sader Mohamadi, 2008: 15). درواقع گرافیک محیطی به‌عنوان یک هنر میان‌رشته‌ای آیینه گستره­ای از فرهنگ رایج یک شهر در ابعاد گسترده­تر یک کشور است و تمام نقاط ضعف و قوت آن را نشان می­دهد (GHaffari naming, 2011: 34). نقاشی اصلی گرافیک محیطی در ارتباط با مخاطب می­تواند به ترسیم و تجسم آوردن موضوعات مختلف در محیط­های گوناگون با رعایت اصول زیبایی­شناختی هنر گرافیک مطرح است (Mahnke, 2006: 104).

مبلمان واژۀ فرانسوي به معناي مجموعه اثاثیه و دکوراسيون يک محل است. مبلمان شهري به مجموعه‌ی وسيعي از وسايل، اشيا، دستگاه‌ها، نمادها و عناصري گفته می‌شود که چون در شهر و خيابان و در کل در فضاي باز نصب ‌شده‌اند و استفاده‌ی عمومي دارند، به اين اصطلاح معروف شده‌اند (مرتضايي،1392:­20). رایج‌ترین ترکیب واژگانی ((­مبلمان شهری­)) است که می‌تواند دربرگیرنده مفاهیم ضمنی و کاربردی گسترده‌ای باشد. در درواقع از واژه مبلمان شهری  برمی‌آید که این ابزار و وسایل جهت استفاده عمومی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تعیین‌کننده روابط میان شهروندان با یکدیگر یا با محیط اطرافشان می‌باشند (شفیعی و همکاران،1398:­60). کوین لینچ معتقد است که امروزه مسیرهای خاص عابر پیاده که بر اساس همان انگیزه جاده­های تفریحی ولی برای وسیله نقلیه متفاوت طراحی شده­اند، بندرت دیده می­شوند. تدارک مبلمان و نور مناسب برای این‌گونه مسیرها و تحرک بخشیدن بیشتر به آن­ها باعث انسانی کردن، معنی‌دار کردن و هویت بخشی به این مکان­ها می­شود. همچنین مسیرهای عابر پیاده موجب حفاظت در مقابل ترافیک و وحدت بخشیدن و انسجام نمای ناهماهنگ خیابان­ها می­شود (لینچ، 574:1376-578).

محیط­های شهری به‌خوبی طراحی‌شده به‌وسیله عناصر طراحی شهری و مکان­یابی مناسب مبلمان شهری³ نظیر صندلی­ها، ایستگا­ه‌های اتوبوس، زباله‌دان‌ها و آب‌نماها⁴ تقویت می­شوند. مبلمان خیابان بارنگ درخشان به‌منظور بهبود بصری و حفاظت حداقل استانداردها­ی سالم طراحی می­شود (­­Briggs­ & France, 2014: 8). 

 

پیشینه تحقیق

هنر و طراحي به‌طور چشمگيري در آغاز قرن 20 که جنبش هنر نو  بود، هموار راه را براي هنر و صنایع‌دستی و جنبش هنری مدرن­تر فراهم کرد، اما به‌ندرت در راستای تعامل و توسعه طراحی ‌شده بود. از اوايل قرن 20 تكامل، كه سال قبل و پس از جنگ جهاني اول و همچنين تحت تأثیر قرار باوهاوس⁵، هنرمندان و معماران مانند فرانك لويد رايت⁶، چارلز⁷ در طول 30 سال آينده به شهرت رسيدند. در پس از جنگ رونق اقتصادي 50 و 60 طراحي و معماري باهم ادغام شدند بيشتر به‌عنوان فضاهاي معماري بزرگ در اندازه و پيچيدگي. فضاهاي تركيبي تجاري و حمل‌ونقل موردنیاز توجه بيشتر به طراحي علامت و سيستم­هاي ناوبري شد (استوار،1392:­36 ).

اصطلاح "طراحي گرافيك محیط‌زیست" در سال 1970مورد استفاده قرار می­گيرد براي توصيف رابطه نزدیک ‌بین معماري و طراحي ارتباطات و پس از تشكيل انجمن طراحي گرافيك محیط‌زیست در پاسخ مستقيم به رشد حرفه‌ای و سريع به جلو چند دهه مطرح شد. تاريخ و تحول مبلمان شهري با تاريخ شهر و خيابان آميخته است. از پيدايي نخستين تمدن‌ها تا ظهور نوشهرهای پيشرفته معاصر، اين امر مصداق دارد. با عنايت به مطالب فوق و تأکیدی بر اصل موضع مبلمان شهری، اين بررسي در دو بخش قبل و بعد از انقلاب صنعتي صورت گرفته است (مرتضايي، 1392: 17).

در راستای تحقیق موردنظر تاکنون پژوهش­های متعددی صورت گرفته است که در زیر به اهم آن­ها اشاره می­کنیم:

پروانوف⁸ (2020)، در پژوهشی با عنوان"­مبلمان شهری در محیطی جدید از فضاهای عمومی" به شناسایی عناصر اصلی مبلمان شهری و رفتار استفاده‌کنندگان از فضاهای عمومی شهر پرداختند. نتایج نشان داد که پارک­ها به‌عنوان محیط­های شهری قابل‌توجه، ترجیحات زیبایی‌شناختی خود و همچنین نیاز به تفریح و بازی را بیان می­کنند. شهروندان در سرتاسر جهان مایل‌اند با طبیعت و مکان‌هایی ارتباط برقرار کنند که می‌توانند در آنجا معاشرت کنند، بازی کنند و فعالیت‌های مختلف را تمرین کنند، اما در ساختن جامعه خود و احساس هویت شهرشان مشارکت کنند؛ بنابراین با توسعه عملکردهای جدید به طراحی الگوهای جدید مبلمان شهری و امکانات و تجهیزات لازم پرداختند.

زوو و سان⁹ (2022)، در پژوهشی با عنوان "محتوای آموزشی طراحی مبلمان به سبک شانگ­های برای تخصص طراحی هنر چینی" به طراحی مبلمان سبک در سیستم آموزشی و ارائه تجربیات دانشجویان به‌منظور بهبود کیفیت کار پرداختند. نتایج نشان داد کاوش در ارزش عملی فرهنگ و طراحی جدید، تقلیدی از سبک هنر سنتی نیست، بلکه بازسازی و طراحی مجدد بر اساس فرهنگ‌های مدرن است.

بَنداری و همکاران¹⁰ (2023)، در پژوهشی با عنوان "بررسی رفتار ساکنین برای بهبود شرایط آسایش حرارتی با چیدمان مبلمان" بر اساس ترجیحات و هندسه مکان، تأثیر هوا بر چیدمان مبلمان برای بهبود آسایش حرارتی پرداختند. در این زمینه، این مطالعه به بررسی سازگاری فضایی و شناسایی عوامل مؤثر بر ترجیحات، چیدمان مبلمان و ارتباط آن­ها با عوامل محیطی و غیر محیطی سنجیده شد.

سجاد زاده و همکاران (1396)، در پژوهشی با عنوان "خوانش بصری گرافیک محیطی در فضاهای شهری با تأکید بر نقاشی دیواری در تهران" به بررسی گرافیک محیطی به‌عنوان یکی از عوامل بصری در محیط‌های شهری پرداختند. یافته‌ها نشان داد در خوشه موقعیت استقرار شاخص مکان‌یابی مناسب اثر در خوشه ساختار بصری، شاخص ترکیب رنگی مناسب در خوشه معماری بنا و محیط پیرامون، شاخص تناسب موضوع و محتوای اثر با محیط بیشترین تأثیر را در میان سایر شاخص‌ها از دیدگاه متخصصین داشته‌اند.

کلینی ممقانی و فرهودی (1397)، در کتابی با عنوان"اصول فراگیر طراحی: رهنمودهایی مبتنی بر مثال در طراحی مبلمان شهری" به بررسی و مطالعه چگونگی به‌کارگیری اصول فراگیر شهری توسط طراحان در چالش­های دنیای واقعی تجربیات دیگران پرداختند. نتایج دست آمده بررسی جامعی از اصول فراگیر در مفهوم کلی با نمونه­های موردی خاص در زمینه طراحی مبلمان شهری تکمیل شد که نه‌تنها مخاطب را در تفکری راهبردی در مورد طراحی یاری کرد، بلکه در پرورش خِرد طراحی نیز مؤثر بود. سپس با تقلید گزینشی و تجارب دیگران به بررسی و بحث پرداختند.

قربانی و صفری (1399)، در پژوهشی با عنوان"­تأثیر مبلمان شهری بر سرزندگی شهروندان بلوار بندرانزلی" به بررسی نقش سرزندگی بر جایگاه مبلمان شهری در بلوار شهر بندرانزلی از دیدگاه شهروندان با روش توصیفی- تحلیلی پرداختند. برای روایی و پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ و برای آزمون فرضیه‌ها از آزمون فریدمن در نرم‌افزار Spss استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که میان مؤلفه‌های سرزندگی و جانمایی مبلمان شهری رابطه مستقیم برقرار است با توجه به نقش و اهمیت مبلمان در زیباسازی و منظر شهری و دید و نظر روبه‌دریا و فعالیت‌های بندری به ارائه پیشنهادها و راه‌حل‌های اجرایی جهت سرزندگی بیشتر در این فضای شهری پرداخته شد.

زرنشانی اصل (1401)، در پژوهشی با عنوان"ارزیابی عملکرد مبلمان شهری در بهبود کیفیت گرافیک محیطی محله صادقیه" به ارزیابی عملکرد مبلمان شهری در بهبود کیفیت گرافیک محیطی محله صادقیه تهران پرداخت. یافته‌های پژوهش از آزمون‌های آماری در قالب نرم‌افزار Spss برای بررسی عوامل مؤثر بر مبلمان شهری در بهبود کیفیت گرافیک محیطی استفاده شد. در تحلیل یافته‌های پژوهش عوامل مؤثر بر عملکرد مبلمان شهری مانند عوامل کالبدی (10 گویه)، عوامل اقتصادی (8 گویه) و عوامل اجتماعی (8 گویه) استفاده‌ شده است. به‌منظور بررسی رابطه بین معیارها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده‌ شد. نتایج تحقیق نشان داد بین دو معیار اجتماعی و اقتصادی با اطمینان 95% همبستگی مستقیم وجود دارد. در محاسبه همبستگی بعد اقتصادی و کالبدی ازآنجاکه سطح معناداری رابطه بین این دو معیار از 0.01 کمتر بود؛ بنابراین می‌توان گفت بین بعد اقتصادی و کالبدی با اطمینان 99% رابطه وجود دارد. نتایج محاسبه رگرسیون چند متغیره بین متغیر مستقل و متغیر وابسته نشان داد که رابطه خطی بین متغیر مستقل و وابسته وجود دارد.

قنواتی و همکاران (1402) در پژوهشی با عنوان "بررسی نقش مبلمان شهری در ارتقاء کیفیت محیط شهری بندرعباس" به بررسی نقش مبلمان شهری در راستای ارتقاء کیفیت محیط شهری، شهر بندرعباس به روش توصیفی - تحلیلی پرداختند. گردآوری اطلاعات با استفاده از دو روش کتابخانه­ای و میدانی صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان شهر بندرعباس تشکیل دادند که تعداد 384 نفر از آن­ها با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و پرسشنامه پژوهش به روش تصادفی ساده بین آن­ها توزیع شد. پرسشنامه پژوهش محقق ساخته بود که روایی آن به‌صورت صوری و ظاهری به تائید خبرگان رسید و  پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تائید شد. به‌منظور دستیابی به اهداف پژوهش، از آزمون­های آماری­ T تک نمونه­ای و رگرسیون خطی ساده در محیط نرم‌افزار­­ Spss استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد که مبلمان شهری بندرعباس ازنظر تناسب و زیبایی، توزیع مطلوب و رضایت شهروندان از مبلمان شهر بندرعباس در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. بررسی فرضیه­های پژوهش نشان داد که مبلمان شهری بر کیفیت محیط شهری و مؤلفه‌های آن یعنی زیباسازی محیط، ایجاد محیط مناسب، فعالیت­‌های اجتماعی و افزایش سرزندگی محیط شهری تأثیر مثبت و معناداری دارد.

همانگونه که در پژوهش­های مختلف مشاهده شد، می­توان گفت تاکنون پژوهش­ها و تحقیقات زیادی در جهان و ایران به­صورت مجزا در باب گرافیک محیطی و مبلمان شهری انجام شده است. لیکن موضوعی که به­صورت ترکیبی این دو مقوله را مورد بحث قرار داده و در پایان به ارائه الگو و مدلی منسجم و واحد برسد کار نشده است، پس می­توانیم این امر را نوآوری و خلاقیت پژوهش معرفی کرد.

 

روش تحقیق

روش تحقیق حاکم بر پژوهش روش آمیخته (کمی-کیفی) و به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است، به­لحاظ زمان مقطعی در سال 1402 و  به­لحاظ مکان در منطقه 2 شهر تهران انجام شده است. گردآوری داده‌های تحقیق به‌صورت کتابخانه‌ای و از طریق مطالعات پیمایشی و مرور ادبیات نظری تحقیق صورت گرفته است. خروجی داده­های جمع‌آوری‌شده در قالب روش تحلیل محتوا به‌صورت توزیع پرسش­نامه در بین 30 نفر از متخصصان و خبرگان دانشگاهی (به دلیل کیفی بودن این بخش جامعه آماری 30 نفر در نظر گرفته شده است) انجام‌شده است. پرسش­نامه­های بخش کمی بر اساس جدول مورگان در بین 200 نفر از ساکنان منطقه 2 تهران به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده توزیع شد. به‌منظور رتبه­دهی به معیارها و شاخص‌های پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه پژوهش حاضر از آزمون فریدمن و تی تست (جهت رتبه­بندی و مقایسه ابعاد و شاخص­های پژوهش)­ استفاده شده و در مرحله بعدی با استفاده از روش تحلیل محتوا به تحلیل داده‌ها پرداخته شده است.

 

جدول 1. ابعاد و شاخص­های گرافیکی مبلمان شهری در راستای ارتقا محیط منطقه 2 شهر تهران

شاخص	بعد	هدف
استفاده از عنصر آب، تناسبات مبلما­­­ن­ها، نوع کف‌سازی، سطل‌های زباله، المان‌های شهری.	کالبدی-فیزیکی	خوانش گرافیکی مبلمان شهری در منطقه 2 تهران
تنوع و ریتم در المان‌ها و مجسمه‌های شهری، تقارن، نورپردازی، هندسه، مقیاس و تناسبات مبلمان­ها، رنگ، مصالح، کف‌سازی، نماد و نشانه.	ادراک بصری
قرارگیری در دید مخاطب، هماهنگ و خوانش اثر با جزئیات محیطی، عدم وجود عناصر بصری مزاحم.	موقعیت

برگرفته از: مطالعات نگارندگان، 1402

 

قلمرو تحقیق

منطقه ۲ شهرداری تهران یکی از مناطق شهری تهران است که در شمال شرقی میدان آزادی؛ از غرب تا شمال غرب تهران ادامه دارد. این منطقه از جنوب به خیابان آزادی، از غرب به بزرگراه اشرفی اصفهانی و بزرگراه محمدعلی جناح و از شرق به بزرگراه شهید چمران محصور است. این منطقه، شامل محله‌های آریاشهر­(صادقیه)، شهرآرا، گیشا، شهرک ژاندارمری، شهرک غرب، سعادت‌آباد، فرحزاد، طرشت و ... است (سایت شهرداری منطقه 2 تهران، بازدید 26/10/1402). ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺻﻮرت گرﻓﺘﻪ در ﻣﻨﻄﻘﻪ 2 ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، فضاهایﺷﻬﺮي دﺳﺘﺨﻮش ﺑﻲﻫﻮﻳﺘﻲ، ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ-ﻛﺎﻟﺒﺪي و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺠﻬﻴﺰات آن­ها از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﻠﻤﺎن شهری از  ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم و ویژگی­های ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺑﺮان ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ (تیموریان و زیویار،1392:­301).

 

 

شکل 1. محدوده موردمطالعه

برگرفته از: مطالعات نگارندگان، 1402

یافته­ها

در پی داده­های به‌دست‌آمده متناسب با پژوهش به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در نرم­افزار Spss از آزمون فریدمن استفاده کرده­ایم. شاخص­ها در 3 بعد کالبدی-فیزیکی، ادراک بصری و موقعیت دسته‌بندی شدند.

نتایج آزمون آماری فریدمن نشان داد در بررسی بعد کالبدی-فیزیکی در محدوده موردمطالعه المان­های شهری با ضریب (25/2)، بالاترین و کف سازی با ضریب (1/1) پایین­ترین امتیاز را نسبت به دیگر شاخص­ها به دست آورده­اند.

در بررسی بعد ادراک بصری تنوع و ریتم در المان‌ها و مجسمه‌های شهری با ضریب (23/2)، بالاترین و مقیاس و تناسبات مبلمان­ها با ضریب (5/1) پایین­ترین امتیاز را نسبت به دیگر شاخص­ها به دست آورده­اند.

 در بررسی بعد موقعیت قرارگیری در دید مخاطب با ضریب (20/2)، بالاترین و عدم وجود عناصر بصری مزاحم با ضریب (3/1) پایین­ترین امتیاز را نسبت به دیگر شاخص­ها به دست آورده­اند.

جدول 2. رتبه‌بندی شاخص­های گرافیک محیطی در راستای ارتقا مبلمان شهری منطقه 2 تهران بر اساس آزمون فریدمن

Mean Rank	عناصر مؤثر در ارتقا گرافیک محیطی متناسب با میلمان شهری
25/2	المان­های شهری محدوده
19/2	مکان­های مکث و ایستادن
50/1	نورپردازی محدوده
51/1	عناصر مبلمان شهری (سطل زباله، کیوسک تلفن، نیمکت­ها و ...)
45/1	نقاشی­های ترسیم شده با رنگ‌بندی متفاوت بر روی دیوارها

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

 

شکل 2. وزن رتبه‌بندی شاخص­های گرافیک محیطی در راستای ارتقا مبلمان شهری منطقه 2 تهران 

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

 

شکل 3. نمونه­ای از المان­ها و مبلمان شهری در راستای تحقق گرافیک محیطی

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

 

در ادامه برای مشخص شدن سنجش بصری گرافیک محیطی در فضاهای عمومی منطقه 2 شهر تهران از جداول و نمودارهای فراوانی پاسخ­های داده ‌شده و همچنین آزمون t.test استفاده شده است.

 

جدول 3. توزیع فراوانی و درصد سنجش بصری گرافیک محیطی در فضاهای عمومی منطقه 2 شهر تهران

سنجش بصری گرافیک محیطی با متغیرهای موردمطالعه (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد)
ارزش	فراوانی	درصد
1	10	5
2	40	20
3	88	44
4	47	5/23
5	15	5/7
جمع	200	100

(منبع: مطالعات نگارندگان،­1402)

جدول 4. شاخص­های آماری آزمون t.test

شاخص	تعداد	میانگین	انحراف استاندارد	خطای استاندارد میانگین
کالبدی-فضایی	200	85/2	970/0	066/0
ادراک بصری	200	22/3	011/1	070/0
موقعیت	200	05/3	962/0	069/0

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

 

جدول 5. نتایج آزمون t.test برای سؤالات پرسش­نامه

شاخص­های آماری	Test Value = 9
سنجش گرافیک محیطی	t	df	معنی‌داری	تفاوت میانگین	فاصله اطمینان 95 درصد تفاوت
					حد پایین	حد بالا
	562/0	199	572/0	084/0	212/0-	382/0

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

با توجه به مندرجات جداول (4) و (5) مشخص می­شود که در متغیر اول (کالبدی-فضایی) میانگین پاسخ­دهندگان مقدار 85/2 می­باشد که انحراف استاندارد برابر با 970/0 می­باشد. همچنین این مقدار تفاوت با میزان 009/0 معنی­دار است. لذا می­توان گفت سنجش کیفیت بصری گرافیک محیطی در فضاهای مورد بررسی به‌صورت معنی­داری با­لاتر از حد متوسط ارزیابی می­شود. همچنین در متغیر دوم (ادراک بصری) میانگین پاسخ­دهندگان مقدار 23/3 می­باشد که انحراف استاندارد برابر با 011/1 می­باشد و این مقدار تفاوت با میزان 006/0 معنی­دار است. لذا با توجه به مقدار ناچیز تفاوت میانگین پاسخ­دهندگان می­توان گفت که میزان سنجش گرافیک محیطی به‌صورت پایین­تر از حد متوسط ارزیابی می­گردد. در متغیر سوم (موقعیت) نیز مشاهده می‌شود که میانگین پاسخ‌دهندگان مقدار 05/3 می­باشد که انحراف استاندارد برابر با 962/0 می­باشد. همچنین این مقدار تفاوت با میزان 215/0 به سطح معنی­داری نرسیده است؛ بنابراین سنجش گرافیک محیطی در این شاخص کاملاً متوسط ارزیابی می­گردد.

 

شکل 4. مدل مفهومی رتبه‌بندی شاخص­های گرافیک محیطی در راستای ارتقا مبلمان شهری منطقه 2 شهر تهران

برگرفته از: یافته­های پژوهش، 1402

بحث و نتیجه­گیری

شهر در حالت كلي موجودي زنده است كه متشكل از نظام­ها و شبكه­هاي منسجم و گاه گسسته­اي از فضاهای به‌هم‌پیوسته است كه کیفیات بصری متنوعي را عرضه مي­كند. اين فضاهاي مرتبط در چنین تركيبي، در يك توالي بصري ادراك مي­گردد. اين ادراكات درمجموع به‌گونه‌ای مناظر متمادي از يك مجموعه در ذهن ناظر نقش مي­بندد و ارزش­هاي منظر شهري را در ابعادي دینامیکی تنوع مي­بخشد. امروزه در جهان توسعه­یافته شهرها به‌صورت شرکت­های رقیب عمل می­کنند که تلاش دارند سهم بیشتری از بازار سرمایه­، استعدادهای برجسته و توجه جهانی را به خود اختصاص دهند؛ بدین ترتیب برای تدارک منظرهای شهری خوب و برجسته با یکدیگر رقابت می­کنند. در طراحی مبلمان شهری محدوده موردمطالعه به فاکتورهای ظاهری نظیر رنگ، فرم، زیبایی­، اندازه، بافت و ... کمتر توجه شده است. عناصر و تجهیزات شهری در محدوده موردمطالعه به‌صورت اتفاقی و بدون در نظر گرفتن استانداردها از جنبه‌های مختلف ازجمله‌، ارگونومی، هماهنگی با محیط و ... انتخاب گردیده‌اند.

مبلمان شهری به‌عنوان نماد هر شهر و باهدف زیباسازی شهری در فضاهای باز عمومی جهت رفاه شهروندان مورد استفاده قرار می­گیرد که علاوه بر زیبایی باید بافرهنگ و بافت شهری نیز تناسب داشته باشد. اهمیت مبلمان شهری به‌عنوان نماد فرهنگی و پیشرفت در شهر و شهرسازی شناخته می‌شود و هماهنگ بودن مبلمان شهری به‌عنوان عناصر شهری که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، جلوه ویژه‌ای به فضاهای شهری محدوده می‌بخشد.

موضوع مبلمان شهری جنبه­های ایده­های خلاقانه شهری را دربرمی گیرد و می­توان آن را مورد تحلیل و بررسی قرار داد و به زیبایی منظر شهری نیز افزود. مکانیابی و برنامه­ریزی صحیح مبلمان شهری­ به عنوان یک راهبرد قطعی برای ایجاد محیطی پایدار امری لازم و ضروری است.

عناصر مبلمان شهری با کاربری‌های مستقر در محدوده تناسب لازم را ندارند. بیشتر عناصر مبلمان شهری جهت رفع نیازهای استفاده‌کنندگان با کمبودهایی مواجه هستند. در مکان‌یابی و نصب المان‌های شهری به رعایت استانداردها کمتر توجه شده است. در محدوده موردمطالعه مواردی مشاهده می‌گردد که عناصر مبلمان شهری فاقد کارایی لازم برای شهروندان می‌باشند. نظارت بر طراحی، ساخت و مکان‌یابی عناصر شهری توسط مسئولین شهری بسیار ضعیف بوده است. مبلمان شهری طراحی‌شده در محدوده موردمطالعه، ازنظر استانداردهای رایج در حد پایینی می‌باشد. لذا در همین راستا پیشنهادهایی برای ارتقا محدوده در حیطه مبلمان شهری به شرح زیر ارائه می­شود:

·       رسیدن به کلیتی یگانه با ترکیب عناصر تشکیل­دهنده فضای منطقه با توجه به معماری کلان؛

·       اتصال و یکپارچگی بدنه­ها در تعریف حدود فضا؛

·       سازگاری سبک­های ساختمانی و نیز رنگ و مصالح و همچنین خط آسمان؛

·       ایجاد روابط معنادار و مشترک در بدنه­ها به سمت ارزش­های بصری؛

·       شکل دادن خط آسمان منظم و پیوسته در جهت عرضه بصری ارزشمند برای ادراک مخاطب؛

·       مكان­يابي انواع مبلمان شهري در نقاط مختلـف بـا دسترسي آسان؛

·       رعايت فواصل مناسب در استقرار انـواع مبلمـان بـا توجه به شرايط محيط و ميزان استفاده كاربران؛

·       به‌کارگیری مناسـب­تـرين رويـه­هـا و فنـاوري­هـاي موجود بـراي مكان­يـابي مبلمـان ­شـهري بـراي بهبـود­ كيفيت محيط شهري.

 

حامی مالی

بنا به اظهار نویسنده مسئول، این مقاله حامی مالی نداشته است.

 

سهم نویسنده

این مقاله بر اساس مطالعات میدانی نگارندگان و مصاحبه با کارشناسان سازمان زیباسازی شهرداری تهران و پرسش­نامه­های متعدد در سطح منطقه­ 2 شهر تهران تدوین شده است.

 

تضاد منافع

نویسنده اعلام می­دارد که هیچ تضاد منافعی در رابطه با نویسندگی و یا انتشار این مقاله ندارد.

 

تقدیر و تشکر

نویسنده از اساتید و همکاران مقاله فوق تشکر و قدردانی می­نماید.

 

منابع

استوار، مسیب. (1392). هنر گرافیک محیطی، انتشارات رازنامه، تهران.

تیموریان، کتایون و زیویار، پروانه. (1392). ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪي از اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮي (ﻣﻮرد: ﻧﺎﺣﻴﻪ 2 ﻣﻨﻄﻘﻪ2 ﺷﻬﺮ تهران)، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻧﺠﻤﻦ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎيی اﻳﺮان، 11(37)، ­289-304.

زرنشاني اصل، طرلان. (1401). ­ارزیابی عملکرد مبلمان شهری در بهبود کیفیت گرافیک محیطی (موردمطالعه: محله صادقیه تهران)، مجله سیاست­گذاری شهری و منطقه‌ای، 1(2)، 38-51.

سجادزاده، حسن، کریمی مشاور، مهرداد، وحدت، سلمان. (1396).­ خوانش بصری گرافیک محیطی در فضاهای شهری با تأکید بر نقاشی دیواری، نمونه موردی: تهران، نشریه معماری و شهرسازی آرمان­شهر، 10(107)، 107-118.

سعیدنیا، احمد. (1378).­ کتاب سبز راهنمای شهرداری­ها، کاربری زمین شهری، انتشارات مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری وزارت کشور، چاپ اول، تهران.

سایت شهرداری منطقه 2 تهران به نشانی https://www.­Region2 tehran.ir.

ﺷﻔﯿﻌﯽ داراﻓﺸﺎنی، ﻋﻠﯽ و ﻃﺮﻓﯽ، منصوره. (1398).­­بررسی تأثیر ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮی بر ساختار ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن از دﯾﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان، مجله پژوهش­های مکانی- فضایی، شماره 11، ­60-78.

صالحی، سودابه. (1394). گرافیک دیزاین محیطی، طراحی و حوزه­های فعالیت، گرافیک و شهر، حرفه هنرمند، شماره 55، 3-12.

قربانی، یاسمن و صفری، حسین. (1399). تأثیر مبلمان شهری بر سرزندگی شهروندان (نمونه موردی: بلوار بندرانزلی)­، مجله معماری شناسی، زمستان 1399، شماره 17:­176-­183.

قنواتی رئیسی، سپیده، موغلی، مرضیه و عفیفی، محمد ابراهیم. (1402). بررسی نقش مبلمان شهری در ارتقاء کیفیت محیط شهری (­نمونه موردی: شهر بندرعباس)­، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 23(71)، 167-182.

کلینی ‌ممقانی، ناصر و فرهودی، مرتضی. (1397) .اصول فراگیر طراحی: رهنمودهایی مبتنی بر مثال در طراحی مبلمان شهری، انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران، چاپ اول.

لینچ، کوین. (1376).­ تئوری خوب شهر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

مرتضایی، سید رضا و اصل فلاح، مهدی. (1392). ­بنیان­های طراحی در زیباسازی شهری، انتشارات سازمان زیباسازی شهر تهران، چاپ اول.

نوین، عاطفه و شهباززاده، نسرین. (1400). بررسی گرافیک محیطی در راستای زیباسازی و طراحی شهری، نشریه شباک، 7(3)، ­10-22.

References

AndhraYuich, G. D.­­(2001).­Research Methods Urban, (Seyed Mohammad Nejat Hosseini, Trans).

Bhandari, N., Faheem, M., Tadepalli, S., & Gopalakrishnan, P. (2023). Study of occupant behavior to improve thermal comfort conditions by arranging furniture in student hostel rooms. Energy and Built Environment.

Briggs, France, D. J. (2014). Landscape evaluation: A comparative study, Journal of Environmental Management, 10.

Bemgez, P., Fradast, A., & Fethullah Nouri, G. (2013). History of Graphic Design, Tehran, Samt Publications. [In Persian]

Ghorbani, Y., & Safari, H. (2019). the impact of urban furniture on the vitality of citizens (case example: Bandar Anzali Boulevard), Journal of Architecture, No. 17, 176-183. [In Persian]

Mahnke, F. H. (2006).­ Color Environment & Human Responses, London, Wiley.

Mortezaei, S. R, & Asl Fallah, M. (2012).­ Design basics in urban beautification, publications of Tehran City Beautification Organization, first edition [In Persian].

Nion, I. (2009). The importance of environmental graphic design in human life and its affection, Spring.

Novin, A., & Shahbazzadeh, N. (2022). Survey of Environmental Graphics in the direction of beautification and urban design, Shabak Magazine, 7th year, number 3 (60 consecutive), September 2022: 10-22 [In Persian].

Ostovar., M. (2012).­Environmental graphic art, Raznameh Publishing House, Tehran [In Persian].

Lynch, K. (1997).­the good theory of the city, Tehran University Press [In Persian].

Prvanov, S. (2020).­Urban Furniture in a New Setting of Public Spaces within the Kurdistan Region: Educational Targets and Course Design Process. Available at SSRN 3661188.

Qanawati Raisi, S., Moghli, M., & Afifi, M. E.­ (2023). Investigating the role of urban furniture in improving the quality of the urban environment (Case example: Bandar Abbas city), Applied Research Journal of Geographical Sciences, 23(71), 167-182. [In Persian].

Sadr mohamadi, A. (2008). Why Advertise Peripheral, Tehran, site, 1, p.15.

Sajjadzadeh, H., Karimi, M., & Vahdat, S. (2016).­Visual reading of environmental graphics in urban spaces with an emphasis on mural painting, a case example: Tehran, Arman Shahr Architecture and Urbanism Journal, 10(19),107-118 [In Persian].

Saeednia, A. (1999).­ The Green Book of Municipalities Guide, Urban Land Use, Publications of the Center for Urban Planning Studies of the Ministry of Interior, first edition, Tehran [In Persian].

Shafi'i Darafshani, A., & Tarafi, M. (2018).­ Investigating the effect of urban furniture on the spatial structure of Isfahan city from the citizens' point of view, Spatial Research, summer 2018, No. 11:60-78 [In Persian].

Salehi, S. (2014). Graphic design environment, design and activity areas, graphics and the city, artist's career, number 55, 3-12 [In Persian].

Tehran Region 2 Municipality website at https://www.­Region2 tehran.ir. [In Persian]

Teymourian, K., & Zivyar, P. (2012).­Survey and study of the satisfaction of urban furnishing standards (case: district 2, Region 2 of Tehran city), scientific-research journal of the Geographical Society of Iran, 11(37), 289- 304 [In Persian].

Zou, W., Li, Z., & Sun, D. (2022). The teaching content of Shanghai style furniture design for Chinese art design speciality. Heliyon, 8(11).

Zarnishani Asl, T. (2022). ­Evaluation of the performance of urban furniture in improving the quality of environmental graphics (case study: Sadeghieh neighborhood of Tehran), Journal of Urban and Regional Policy, 1(2), 38 to 51 [In Persian].

---

[1] . John Fiske 

[2] . Robert Venturi

[3] . Urban Furniture

[4] . Fountaion

[5] ­. Bauhaus

[6] ­. Frank Lloyd Wright

[7] ­. Charles

[8] . Prvanov

[9] . Zou & Sun

[10] . Bhandari et al

---