تحلیل عوامل ژئومورفوکلیمایی در آفرینش باد محلی منجیل

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

نسرین نیک‌اندیش ¹ (استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور مرکز آران و بیدگل، ایران)
هدیه اکبری قمصری ² (کارشناس ارشد آب‌وهوا شناسی سینوپتیک، دانشگاه خوارزمی تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/02/28 تاریخ پذیرش : 1397/03/09 تاریخ انتشار : 1397/12/29

کلید واژه: باد منجیل, پرفشار سیبری, مؤلفه‌های ژئومورفولوژیکی, تضادهای اقلیمی, پرفشار جنب حاره,

چکیده مقاله :

باد منجیل یکی از مهم‌ترین بادهای محلی است که از شهرت جهانی برخوردار بوده ومنجیل به شهر توربین‌های بادی ایران معروف است. پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل به وجود آورنده، تشدیدکننده و استمرار دهنده این پدیده، با استفاده از روش اسنادی-تحلیلی منطبق بر شواهد میدانی صورت گرفته است. قلمرو مکانی مورد مطالعه در مختصات جغرافیایی 48 تا 51 درجه طول شرقی و 34 تا 38 درجه عرض شمالی گسترده شده است. از داده‌های روزانه دما، رطوبت، فشار و باد ایستگاه‌های سینوپتیک بندرانزلی، رشت، منجیل و قزوین در پایه زمانی 1993-2014 و داده‌های ارتفاع رقومی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد تضادهای اقلیمی میان محدوده شمالی (بندر انزلی، رشت)، محدوده کوهستانی (منجیل، رودبار)، محدوده دشت قزوین و مناطق کم ارتفاع با برقراری شیب انرژی به‌عنوان عامل محرک باد منجیل ایفای نقش می‌کنند. این تضادها تحت شرایط زمین و الگوهای همدید ایجاد گردیده و با همراهی چیدمان مؤلفه‌های ژئومورفولوژیکی دریای خزر-دلتای سفید رود-کلوز سفیدرود -دشت قزوین، به‌عنوان عامل مسبب بستر ایجاد باد منجیل؛سبب آفرینش یکی از شدیدترین بادهای ایران و جهان در منجیل می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

باد منجیل یکی از مهم‌ترین بادهای محلی است که از شهرت جهانی برخوردار بوده ومنجیل به شهر توربین‌های بادی ایران معروف است. پژوهش حاضر باهدف شناسایی عوامل به وجود آورنده، تشدیدکننده و استمرار دهنده این پدیده، با استفاده از روش اسنادی-تحلیلی منطبق بر شواهد میدانی صورت گرفته است. قلمرو مکانی مورد مطالعه در مختصات جغرافیایی 48 تا 51 درجه طول شرقی و 34 تا 38 درجه عرض شمالی گسترده شده است. از داده‌های روزانه دما، رطوبت، فشار و باد ایستگاه‌های سینوپتیک بندرانزلی، رشت، منجیل و قزوین در پایه زمانی 1993-2014 و داده‌های ارتفاع رقومی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد تضادهای اقلیمی میان محدوده شمالی (بندر انزلی، رشت)، محدوده کوهستانی (منجیل، رودبار)، محدوده دشت قزوین و مناطق کم ارتفاع با برقراری شیب انرژی به‌عنوان عامل محرک باد منجیل ایفای نقش می‌کنند. این تضادها تحت شرایط زمین و الگوهای همدید ایجاد گردیده و با همراهی چیدمان مؤلفه‌های ژئومورفولوژیکی دریای خزر-دلتای سفید رود-کلوز سفیدرود -دشت قزوین، به‌عنوان عامل مسبب بستر ایجاد باد منجیل؛سبب آفرینش یکی از شدیدترین بادهای ایران و جهان در منجیل می‌گردد.

منابع و مأخذ:

1- اسکانی کزازی. غلامحسین (2011): تشکیل و تکامل تنگ‌ها در زاگرس چین خورده (مورد: تنگ تکاب در تاقدیس خاویز، شمال شرق بهبهان)، نشریه جغرافیایی سرزمین، دوره هشتم، شماره سی و یکم، صص 85-96.

2- رضایی. پرویز (1382): بررسی اقلیمی باد منجیل، نشریه تحقیقات جغرافیایی، دوره یکم، شماره هیجدهم، صص 101-113.

3- رضایی. پرویز (1385): توان سنجی دره سفیدرود ازنظر باد و تولید انرژی، نشریه چشم‌انداز جغرافیایی، سال اول، شماره یکم، صص 79-94.

4- سرور. جلیل الدین (2009): تغییر مسیر رودخانه سفیدرود بر روی دلتای آن (از سال 1382 تا سال 1387)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، دوره پنجم، شماره چهارم، صص 83-106.

5- سازمان محیط‌زیست (1392): دومین گزارش ملی تغییر آب‌وهوا، بخش چهارم، زیر بخش نواحی ساحلی.

6- طاووسی. تقی، رئیس پور. کوهزاد (1389): تحلیل آماری و پیش‌بینی احتمال وقوع طوفان‌های شدید با استفاده از روش تجزیه‌وتحلیل سری‌های جزئی (مطالعه موردی: منطقه سیستان)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره اول، شماره دو، صص 105-93.

7- فرج زاده. منوچهر، رازی. مهین (1390): بررسی توزیع زمانی و مکانی طوفان‌ها و بادهای شدید در ایران، نشریه پژوهش‌های آبخیزداری (پژوهش و سازندگی)، دوره بیست چهارم، شماره دو، صص 32 - 22.

8- گندمکار. امیر (2010): ارزیابی انرژی پتانسیل باد در کشور ایران. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دوره بیستم، شماره چهارم، صص 85-100.

9- مسعودیان. ابوالفضل (1391): آب‌وهوای ایران، انتشارات شریعه توس.

10- Aladin,.N. & Plotnikov, I. (2004): The Caspian Sea. Lake Basin Management Initiative Thematic Pag

11- Alamdari, P. Nematollahi, O. & Mirhosseini, M. (2012): Assessment of Wind Energy in Iran: A Review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(1), 836-860.

12- Banta, R. & Cotton, W. (1981): An Analysis of The Structure of Local Wind Systems in A Broad Mountain Basin. Journal of Applied Meteorology, 20(11), 1255-1266.

13- Beslin, G. & Multon, B. (2016): Wind Power Production: From The Characterisation of The Wind Resource to Wind Turbine Technologies.

14- Chang, T.J. Chen, C.L. Tu, Y.L. Yeh, H.T. & Wu, Y.T. (2015): Evaluation of The Climate Change Impact on Wind Resources in Taiwan Strait. Energy Conversion and Management, 95, 435-445.

15- García, J. H. Cherry, T. L. Kallbekken, S. & Torvanger, A. (2016): Willingness to Accept Local Wind Energy Development: Does The Compensation Mechanism Matter? Energy Policy, 99, 165-173.

16- Gevorgyan, A. (2016): Summertime Wind Climate in Yerevan: Valley Wind Systems. Climate Dynamics, 1-14.

17- GÜLERSOY, T. & ÇETİN, N. S. (2010): Menemen Bölgesinde Rüzgar Türbinleri Için Rayleigh Ve Weibull Dağılımlarının kullanılması. Politeknik Dergisi, 13(3).

18- Hughes, M. & Hall, A. (2010): Local and Synoptic Mechanisms Causing Southern California’s Santa Ana winds. Climate Dynamics, 34(6), 847-857.

19- Kalani, M. Khodabakhsh, S. & Amirbehboudi, C. (2008): Seismic Expression and Inferred Depositional Environments of Plio-Pleistocene Sedimentary Sequences in The Southwestern Caspian Sea. Geo-Marine Letters, 28(1), 31-41.

20- Kim, D.Y. & Kim, J.J. (2016): Effect of Artificial Changes in Geographical Features on Local Wind. Korean Journal of Remote Sensing, 32(2), 185-194.

21- Khoshravan, H. & Barimani, H. (2012): Seismic Vulnerability, Caspian Sea Southern Coast. Quaternary International, 261, 9-13.

22- Koletsis, I. Giannaros, T. Lagouvardos, K. & Kotroni, V. (2016): Observational and Numerical Study of The Vardaris Wind Regime in Northern Greece. Atmospheric Research, 171, 107-120.

23- Masoodian, S. (2011): The climate of Iran. Sharia Toos Publication, P193.

24- Moghaddam, N. B. Mousavi, S. M. Nasiri, M. Moallemi, E. A. & Yousefdehi, H. (2011): Wind Energy Status of Iran: Evaluating Iran's Technological Capability in Manufacturing Wind Turbines. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 15(8), 4200-4211.

25- Moradi, H. R. (2004): Studying The Role of Caspian Sea on Precipitation Condition in The Shores of The North of Iran.

26- Mostafaeipour, A. & Abarghooei, H. (2008): Harnessing Wind Energy at Manjil Area Located in North of Iran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 12(6), 1758-1766.

27- Pascual, A. Martín, M. Valero, F. Luna, M. & Morata, A. (2013): Wintertime Connections Between Extreme Wind Patterns in Spain and Large-Scale Geopotential Height Field. Atmospheric Research, 122, 213-228.

28- Saatsaz, M. Sulaiman, W. N. A. Ebrahim, S. & Khodapanah, L. (2011): Geological and Geoelectrical Survey of Groundwater Potential in The Astaneh-Kouchesfahan plain, Iran. Journal of Environmental Hydrology, 19(10), 1-15.

29- Sanusi, U. & Corne, D. (2015): Feature Selection for Accurate Short-Term Forecasting of Local Wind-Speed. Paper Presented at The 2015 IEEE 8_th International Workshop on Computational Intelligence and Applications (IWCIA).

30- Yılmaz, V. & Çelik, H. E. (2008): A Statistical Approach to Estimate The Wind Speed Distribution: The Case of Gelibolu Region.

31- Zomorrodian, M. J. (2005): Geomorphology of Iran: Ferdowsi University Press.