آینده‌پژوهی خطرات سیلاب شهری در منطقه شهری اهواز با استفاده از روش AHP و MIC MAC
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
آزاده اربابی سبزواری
1
*
,
طوبی امیر عضدی
2
,
فاطمه ادیبی سعدی نژاد
3
,
4
1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
2 - دانشیار دانشکده علوم پایه، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
3 - جغرافیاو برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران
4 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر
کلید واژه: سیلاب شهری, آسیب‌پذیری, آینده‌پژوهی, شهر اهواز,
چکیده مقاله :
هر ساله سیلاب‌ها، خسارت‌های مالی و جانی فراوانی در سرتاسر دنیا بر جای می‌گذارد. همین مسئله باعث می‌گردد، اهمیت موضوع کنترل سیلاب و کاهش خسارت‌های ناشی از آن، نمایان شود. موقعیت جغرافیایی شهرهای ایران، بیانگر این امر است که باتوجه‌به قرارگیری شهرها در مسیر حوضه های آبریز مختلف، پیش‌بینی‌های لازم برای سیلاب ضروری است و می‌بایست شهرسازان، زمین‌شناسان و جغرافی‌دانان به بررسی دقیق علل چنین بلایایی در مناطق شهری پرداخته و راهکارهای لازم را برای کاهش آثار آن پیش‌بینی نمود. در تحقیق حاضر به تحلیل مؤلفهها و آینده پژوهی خطرات سیلاب در کلان‌شهر اهواز پرداخته شده است. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی، به لحاظ ماهیت به‌صورت آمیخته (کمی و کیفی) و از نظر شیوه تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به‌صورت توصیفی – تحلیلی بوده است. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مدل تصمیم‌گیری AHP و نرم‌افزار معادلات ساختاری تفسیری MicMac و جهت ترسیم نقشه‌ها از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بهره گرفته شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که نقشه آسیب‌پذیری کلان‌شهر اهواز در برابر سیلاب به 5 طبقه آسیب‌پذیری خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد دسته‌بندی شد. بیشترین پهنه‌های آسیب‌پذیری سیل مربوط به مناطق شهری 2، 3، 4، 6، 7 و 8 هستند. نتایج تحلیل ساختاری میک‌مک نیز نشان می‌دهد که در صورت بروز سیلاب در شهر اهواز بیشترین زیان و خسارت به ترتیب متصور عوامل اقتصادی – کالبدی (رتبه اول)، عوامل محیطی (رتبه دوم) و عوامل اجتماعی (رتبه سوم) است.
Every year, floods cause financial and human losses all over the world. This problem makes the importance of flood control and reducing the damages caused by it visible, and on the other hand, identifying the submerged land uses and the future study of urban flood risks is essential and vital for urban planning and management solutions. In the current research, the analysis of the components and future research of flood risks in Ahvaz metropolis has been done. The research method was based on the practical purpose, in terms of nature it was mixed (quantitative and qualitative) and in terms of the method of data analysis it was descriptive-analytical. AHP decision model and MicMac interpretive structural equation software were used to analyze the data and geographic information system (GIS) was used to draw the maps. The obtained results show that the flood vulnerability map of Ahvaz metropolis was categorized into 5 vulnerability classes: very low, low, medium, high and very high. also show that in the event of a flood in Ahvaz city, the greatest losses and damages are economic-physical factors irst (frank), environmental factors (second rank) and social factors (third rank). It should be noted that flods have the greatest effect on destruction of urban sewage, destruction of houses, damage to transportation, destruction of clinics and health centers, pollution of drinking water and destruction of parks and green spaces. Finally, the results of Delphi show that the factors of cleaning and dredging the Karun river path with 4.94,
Ahmadzadeh, Hassan, Saeedabadi, Rashid, & Nouri, Elaha. (2014). Investigating and zoning flood-prone areas with an emphasis on urban floods (case study: Mako city). Hydrogeomorphology, 2(2), 1-24.
Atmani Haqviran, Mehdi (2013), investigation of the factors affecting urban flooding and the role of management in reducing it (case: Tabriz city 4 region), master's thesis in the field of geomorphology, Tabriz University.
Azizi, Elham, Mostafazadeh, Rauf, Hizbavi, Zainab, Ismali, Abazar and Shahnaz Mirzaei (1400), Introduction of Flood Vulnerability Index (FVI) as a tool in flood crisis management, Science of Prevention and Crisis Management Quarterly, 11 (2), 165 -158.
Baghalani, Milad (2016), evaluation of factors affecting the occurrence of urban floods in order to provide the best management solutions (case study: watershed of Ilam city), master's thesis, field of natural resources engineering, Ilam University.
Bagheri, Alborz (2019), Investigating the performance of urban flood crisis management with a more sustainable development approach in the city of Ahvaz, PhD dissertation in geography and urban planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, supervisor: Dr. Saeed Maleki.
Farajzadeh, Manouchehr (2018), flood risk investigation in the sub-basins of West Azarbaijan province, Journal of Quantitative Geomorphology Research, 1 (1), 68-59.
Jafari, Amir, Mehrabi Tawana, Ali (2018), Positive Economic Consequences of Floods, Management Strategies in Health System Quarterly, 4 (4), 57-38.
Jafarian, Naghmeh, Hataminejad Hossein, Mebhot Mohammadreza (2016), evaluation of social and economic resilience against earthquakes (case example of Bojnoord). Relief and Rescue Quarterly, 9 (1), 15-26.
Kahrodi Tali, Manijeh (2012), evaluation of flood vulnerability in Tehran, Emdad and Nejat magazine, 4 (3), 79-92.
Meshkini, Abolfazl, Mansourzadeh, Ali Mohammad, Shahrokhi, Zainab, and Shahrabano Mousavi (2018), measuring the spatial distribution pattern of urban social-physical vulnerability in natural hazards (a case study of Haft district of Tehran Municipality, Quarterly Journal of Spatial Analysis of Natural Hazards, 6 (3) ), 49-70.
Paydar, Abuzar, Senjari, Amirarslan (2015), Assessing the vulnerability of Jiroft city neighborhoods to floods and providing protection solutions, Urban Studies Journal, 3 (3), 22-43.
Qanawati, Ezzatullah, Babaei Aghdam, Fereydoun, Hemmati, Taher, & Rahimi, Massoud. (2014). Flooding potential zoning using fuzzy logic model in GIS environment (case study of Khiauchai Meshkinshahr river basin). Hydrogeomorphology, 2(3), 121-135.
Roknuddin Iftikhari, Abdulreza, Tahereh, Sadeghlou, Ahmedabadi, Ali and Hamdollah Sejasi Keidari (2008), evaluation of zoning of villages at risk of flooding using HEC-Geo RAS model in GIS environment, case study: villages of Gorganrood area, local development magazine, 1 (1), 15-34.
Safari Amir, Sasanpour Farzaneh, Musa Vand Jafar (2013), Evaluation of the vulnerability of urban areas against flood risk using geographic information system and fuzzy logic, a case study: District 3 of Tehran. Applied Research Journal of Geographical Sciences. 11 (20):129-150
Taheri Amiri, Mohammad Javad, Abdullahzadeh, Gholamreza, Javaheri, Maedeh and Farshid Haghighi (2019), vulnerability and crisis management of Babol city under the effect of earthquake using GIS software, Journal of Structural Engineering and Construction, 7 (4), 77 -62.