ارزیابی رهبری اخلاقی ادراک شده مدیران مدارس از دیدگاه معلمان

محورهای موضوعی : مدیریت تعالی آموزشی

اطهر کمالی ¹ , محمد امینی ² , حمید رحیمی ³

1 - کارشناسی ارشد، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
2 - دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
3 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

تاریخ دریافت : 1403/05/22 تاریخ پذیرش : 1403/06/06 تاریخ انتشار : 1403/06/05

کلید واژه: رهبری, اخلاق, رهبری اخلاقی, معلمان, آموزش و پرورش.,

چکیده مقاله :

رهبری اخلاقی سازمان‌‌ها به ویژه مراکز و نهادهای آموزشی نقشی محوری در انجام کارکردها و تحقق اهداف مورد نظر دارد. لذا هدف تحقیق حاضر، ارزیابی رهبری اخلاقی ادراک شده مدیران مدارس شهر اصفهان از دیدگاه معلمان و دبیران بود. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بوده و جامعه آماری شامل معلمان شهرستان اصفهان بود که از طریق فرمول کوکران و به روش تصادفی خوشه‌ای تعداد 313 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده‌‌ها از پرسشنامه استاندارد رهبری اخلاقی کالشون و همکاران (2011) با ۳۸ گویه در هفت مولفه استفاده شد. اعتبار پرسشنامه از طریق روایی صوری و سازه بررسی شد. پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای رهبری اخلاقی 89/0 برآورد گردید. تحلیل داده‌ها در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‌افزار Spss و Amos گرافیک انجام شد. نتایج نشان داد که شرایط و وضعیت رهبری اخلاقی مدیران از دیدگاه معلمان بالاتر از حد متوسط قرار دارد. این امر بدان معناست که مدیران مدارس مورد بررسی از نظر جهت‌گیری مردمی، هدایت اخلاقی، وضوح نقش، صداقت، نگرانی برای ثبات، تسهیم قدرت و انصاف، در شرایط مناسبی قرار دارند. در عین‌حال، میان ادراک معلمان از سبک رهبری اخلاقی برحسب سابقه خدمت، تفاوت معناداری وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Ethical leadership in organizations, particularly in educational centers and institutions, plays a pivotal role in fulfilling functions and achieving desired objectives. Therefore,
the aim of the present research was to evaluate the perceived ethical leadership of school principals in the city of Isfahan from the perspective of teachers. This research is descriptive-survey in nature, with the statistical population comprising teachers in Isfahan. Using Cochran's formula and cluster random sampling, 313 participants were selected as the sample. Data were collected using the standard ethical leadership questionnaire by Kalshoven et al. (2011) with 38 items across seven components. The validity of the questionnaire
was assessed through face and construct validity. The reliability of the questionnaire was estimated at 0.89 using Cronbach's alpha for ethical leadership. Data analysis was performed at both descriptive and inferential levels using SPSS and Amos Graphics software. The results indicated that the status of ethical leadership of principals, from the teachers' perspective, is above average. This means that the school principals under study are in a favorable condition regarding public orientation, ethical guidance, role clarity, integrity, concern for stability, power sharing, and fairness. Additionally, a significant difference was found in teachers' perception of ethical leadership styles based on their years of service.

 

منابع و مأخذ:

اله¬یاری، سمیه.(1389). بررسی رابطه هوش اجتماعی و رهبری اخلاقی مدیران گروه¬های آموزشی در دانشگاه اصفهان و علوم پزشکی اصفهان، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، پایان¬نامه کارشناسی ارشد.
ارفع، کاظم(1368). شرح دعای مکارم اخلاق، تهران: انتشارات فیض کاشانی.
احدپور، میکائیل؛ طاعتی، رضا؛ کریم¬زاده، یوسف؛ شاکر، مهرداد.(1400). سبک رهبری اخلاقی، راهبردی مناسب برای مدیریت و رهبری مدارس، پنجمین همایش ملی علوم اجتماعی، روانشناسی و علوم تربیتی.
پاپی، شیرین؛ ترکیان تبار، منصور. (1397) رهبری اخلاقی مدیران مدارس و نقش آن در افزایش خودکارآمدی معلمان، چهارمین کنفرانس پژوهش در علوم تربیتی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران،148-120.
جعفری، معصومه؛ حمیدی¬فر، فاطمه؛ شیرزادکبریا، بهارک.(1401). رابطۀ بین رهبری اخلاقی با عملکرد و خودکارآمدی شغلی معلمان (مورد مطالعه: معلمان دورۀاول متوسطه منطقه9 آموزش وپرورش شهرتهران)، نوآوری¬های مدیریت آموزشی،17(66): 29-17.
ﺣﺴﻨﯽ، ﻣﺤﻤﺪ.(1395). ﺑﺮرﺳﯽ روﯾﮑﺮد ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در ﻧﻈﺎم ﺗﺮﺑﯿﺖ رﺳﻤﯽ و ﻋﻤﻮﻣﯽ دوره ابتدایی، ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﻼمی،11(22):28-1.

داوودی، محمد.(1389). سیره تربیتی پیامبر و اهلبیت، تربیت اخلاقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
درخشان¬مهر، آرش؛ جبارزاده¬کنگرلویی، سعید؛ بحری¬ثالث، جمال؛ قلاوندی، حسن.(1398). تحلیل روابط مؤلفه¬های اخلاق حرفه¬ای، رهبری اخلاقی، مسئولیت¬های اجتماعی با عملکرد حسابرسان مستقل، دانش¬حسابرسی،19(76): 230-190.
رجب¬دری، حسین؛ مالمیر، مریم؛ خرمین، منوچهر، رابطه رهبری اخلاقی و خلاقیت کارکنان: نقش تعدیل¬گر ارتباط مدیر و کارکنان، اخلاق در علوم و فناوریف16(2): 114-108.
رستگار، سحر؛ عنایتی، ترانه.(1399).رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه ها، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری،15(1): 107-99.
رضایی کلیدبری، حمیدرضا، سلطانی ابراهیم سرائی، فاطمه، و بخشعلی زاده، داوود. (1399). نقش رهبری اخلاقی در عملکرد کارکنان. اخلاق در علوم و فناوری، 15(1 )، 108-115.
سیادت، سیدعلی؛ نصراصفهانی، علی؛ و اله یاری، سمیه. (1389). رهبری اخلاقی در سازمان های آموزشی. ماهنامه مهندسی فرهنگی، 5(45-46)، 46-38.
شفیع زاده،حمید ؛ اسلامی، فرشته .(1395). بررسی رابطه رهبری اخلاقی مدیران مدارس با کیفیت زندگی کاری معلمان، مجله مدیریت فرهنگی،10(34و35): سال دهم، شماره 34 و 35: 122-109.
شکوهی، غلامحسین.(1378). مبانی و اصول آموزش و پرورش،آستان قدس رضوی.
علیمحمدی، سعیده؛ صالحی، مسلم؛ احمدی، عباداله؛ امیریان زاده، مژگان.(1400). تدوین و ارزیابی مدل رهبری اخلاقی در سازمان آموزش و پرورش استان فارس :رویکرد ترکیبی، مدیریت بر آموزش سازمان¬ها،10(2): 50-13.
عمادي فر ، اعظم . (1388). بررسی سبك رهبری اخلاقی مدیران از دیدگاه کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد و رابطه آن با توانمندسازی آنان . پايان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسي مشهد.
عموشاهی، محسن، و کریمی، فریبا. (1397). رابطه بین رهبری اخلاقی با عملکرد شغلی. اخلاق در علوم و فناوری، 13(1 )، 177-181.
فرامرز قراملکی،احد.(1387). درآمدی براخلاق حرفه ای ، تهران:انتشارات سرآمد.
فرحبد، فرزین، بخشعلی زاده، داوود، بخشعلی زاده، داوود، و بنی حاتم، شاهرخ. (1396). تحلیل رابطه میان متغیرهای اخلاقی با رفتار فرانقش. اخلاق در علوم و فناوری، 12(4 )، 10-1.
قادری، مصطفی؛ کریمیان، منیره؛ مبلغی، جعفر.(۱۳۹۷). وضعیت رهبری اخلاقی در میان مدیران آموزشی دانشگاه علوم پزشکی کردستان از دیدگاه مدیران و اعضاي هیئت علمی، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان،23(2): 134-125.






قدم پور،عزت الله ؛ زند کریمی ،مریم، صحرائی بیرانوند،مهدی،قارلقی،سجاد.(1396).بررسی رابطه میان رهبری اخلاقی و سکوت سازمانی بانقش میانجی سرمایه روانشناسی در میان مدیران مدارس ، فصلنامه خانواده و پژوهش، شماره 35 : 124-105.
قنبری، سیروس؛ معجونی، حسین.(1400). تأثیر رهبری اخلاقی در اثربخشی سازمانی مدارس با نقش میانجی توانمندسازی روانشناختی و خلاقیت معلمان،پژوهش در نظام¬های آموزش،شماره15: 178-163.
کاظمی، نرگس؛ حیدری، مرضیه.(1400). رابطه بین رهبری اخلاقی، مشروعیت سازمانی، ریاکاری سازمانی و نتایج مربوط به کار معلمان، رهبری و مدیریت آموزشی،14(2): 119-97.
کرمی، محمدرضا؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ پورکریمی، جواد.(1395). بررسی و تبیین رهبری اخلاقی و ابعاد آن(مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه تهران)، فصلنامه رسالت مدیریت دولتی،7(22): 34-17.
گوتک، جرالد ال.(1398). مکاتب فلسفی و آرائ تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک¬سرشت، تهران: سمت.
محمدی¬مهر، مژگان؛ حسین¬پور، اسماعیل.(1398). بررسی رابطه سبک رهبری اخلاقی مدیران با تعهد حرفه¬ای و حساسیت اخلاقی پزشکان در یک بیمارستان نظامی، مجله علوم مراقبتی نظامی،6(4):305-296.
مرتضوی, مهدی؛ رسولی قهرودی, مهدی؛ رستمی, آرزو. (1395). بررسی تاثیر نوآوری سازمانی و استراتژی عمومی رهبری هزینه بر عملکرد سازمان از طریق مزیت رقابتی. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول8(27): 25-17.
مصباح، مجتبی.(1381). فلسفه اخلاق، چاپ هشتم، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
نصراصفهانی، علی؛ غضنفری ، احمد؛ عامری نسب ، سیامک.( 1392).رابطه بین رهبری اخلاقی و توانمندسازی کارکنان5(1): 128-108.
نفیب¬زاده، میرعبدالحسین.(1396). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران: طهوری.
وجدانی، فاطمه. (1396). بررسی انتقادی مدل تربیت اخلاقی تلفیقی مبتنی بر ایده «خبرگی اخلاقی». فلسفه تربیت، 2(1 )، 115-143.

Arar, K., & Saiti, A. (2022). Ethical leadership, ethical dilemmas and decision making among school administrators. Equity in Education & Society, 1(1), 126–141.
Berges Puyo, J. (2022). Ethical Leadership in Education: A Uniting view through ethics of care, justice, critique, and heartful education. Journal of Culture and Values in Education, 5(2), 140-151.
Brown M.E. & Treviño L.K. & Harrison D. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, No. 97. 117−134.
Cayak, S. (2022). Examination of the relationship between school principals' ethical leadership behaviors and teachers' organizational trust levels, E-International Journal of Educational Research, 13(4), 131-144.

Celik. V. (2012). Moral leadership in school organization, African journal of business, 6(28): 8242-8235.
Dion M. (2012). Are ethical theories relevant for ethical leadership? Leadership & Organization Development Journal; 33(1):4-24.
De Hoogh, A., & Den Hartog, D. (2009). Ethical leadership: the positive and responsible use of power In Power and Interdependence in Organizations, ed. D Tjosvold, B Wisse, pp. 338–54. Cambridge, UK: Cambridge Univ. Press.
Flores, J. E., & Zacarias, A. M. (2023). School head’s ethical leadership and teachers’self-efficacy and motivation. Puissant, 5. Advanced online publication
Ilyas, S., Abid, G., & Ashfaq, F. (2020). Ethical leadership in sustainable organizations: The moderating role of general self-efficacy and the mediating role of organizational trust. Sustainable Production and Consumption,
22, 195-204.
Johnson, K. (2005). The role of Leadership in Organizational Integrity, and five modes of Ethical Leadership, Ethical Leadership EPIC – Online.net.
Johnson, P. T., & Anzai, Y. (2021). Radiology at the helm of value-based care transformation: From stewardship to leadership. Journal of the American College of Radiology, 18(9), 1226-1228.
Kılıçoğlu, G., & Kılıçoğlu, D. Y. (2019). Understanding organizational hypocrisy in schools: the relationships between organizational legitimacy, ethical leadership, organizational hypocrisy and work-related outcomes. International Journal of Leadership in Education, 1-33.
Ladkin, D. (2008). Leading beautifully: How mastery, congruence and purpose create aesthetics of embodied leadership practice. Leadership Quarterly, 19(2):31-41.
Lee, D., Choi, Y., Youn, S., & Chun, J. U. (2017). Ethical leadership and employee moral voice: The mediating role of moral efficacy and the moderating role of leader–follower value congruence. Journal of Business Ethics, 141(1), 47-57.
Lorentzen, A. C. R. (2022). Digital transformation as distributed leadership: Firing the change agent. Procedia Computer Science, 196, 245- 254.
Oates, V., & Dalmau, T. (2013). Ethical Leadership: A Legacy for a Stronger Future. Performance, 5, 20-27.
Ruiz-Palomino P, Martínez-Cañas R. (2014). Ethical culture, ethical intent, and organizational citizenship behavior: The moderating and mediating role of person–organization fit. Journal of Business Ethics; 120 (1):95-108.
Treviño, L. K., Hartman, L. P., & Brown, M. (2000). Moral person and moral manager: How executives develop a reputation for ethical leadership. California management review, 42(4), 128-142
Tutar, H., Altınöz, M., & Çakıroğlu, D. (2011). Is ethical leadership and strategic leadership a dilemma? A descriptive survey. ProcediaSocial and Behavioral Sciences, 24, 1378- 1388.
Ugwu, Chikezie Ignatius & Pansiri, Nkobi. (2022). Ethical leadership for School Governance: A case study of four selected Senior Secondary Schools in Gaborone. Vol 25 No 2 (2022): MOSENODI: International Journal of the Educational Studies. 76-102.