نظریه جنگ عادلانه فارابی
محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی
امیرحسین امامی کوپایی
1
(دانشجوی دکتری فلسفه دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران)
کلید واژه: فارابی, فلسفه سیاسی, فلسفه جنگ, جنگ عادلانه,
چکیده مقاله :
فارابی را می توان تنها فیلسوف جنگ در تمدن اسلامی دانست. فیلسوفی که فلسفه جنگ خود را در ادامه تکمیل فلسفه سیاسی خود پروراند و کوشید از پسِ تدارک منظوم ه ای هنجارین معطوف به بایسته های هستی شناسانه، معرفت شناسانه و اخلاق شناسانه اقدام به جنگاوری، نظریه جنگ عادلانه خود را صورت‌بندی کند. این پژوهش بنا دارد با تأمل در دو قلمرو انسان شناسی و عدل شناسی فارابی، پایه های فلسفی تفکرات فارابی درباب جنگ عادلانه را تبیین کند. این تبیین فلسفی بستر نظری مناسبی را برای ارایه یک خوانش فراگیر و منسجم از جنگ شناسی فارابی مهیا می کند. به علاوه آن که صورت بندی نظری تفکرات فارابی در کاربست نظریه خوانش متن گرایانه و رهیافت درون گرایی در تاریخ اندیشه ها شکل می گیرد. ابزارهای روشی مناسبی که به خوبی می توانند ذخیره های مفهومی نظریه های معاصر حول ایده فلسفه جنگ را به کار گیرند. فارابی نه فیلسوفی ضد جنگ بود و نه به اصالتِ جنگ باور داشت، بلکه جنگ شناسی فارابی بر محور فضیلت گرایی و در راستای سعادت شناسی وی قرار می گیرد.
Al-Fārābī might be considered the only philosopher of war in Islamic civilization. A philosopher who developed his philosophy of war as a component of his political philosophy. He tried to formulate his theory of just war- focused on jus ad bellum- by preparing a normative system of ontological, epistemological, and ethical requirements for warfare. This study is to explain the philosophical foundations of Al-Fārābī's thoughts on war through reflection on the two fields of Al-Fārābī's theory of human and justice. This philosophical explanation provides an appropriate theoretical basis for presenting a comprehensive and coherent reading of Al-Fārābī's theory of warfare. In addition the theoretical formulation of Al-Fārābī's thoughts is formed in the application of Textual Reading theory and internalist approach in the history of ideas. Appropriate methodological tools that can use the conceptual reserves of contemporary theories of philosophy of war. The result of the study is that Al-Fārābī was neither an anti-war philosopher nor a militant thinker. Rather, Al-Fārābī's views on war are centered on his theory of virtue and in line with his theory of welfare.
ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، 1349ش.
افلاطون، دوره آثار افلاطون، جلد دوم، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی، 1356ش.
همو، دوره آثار افلاطون، جلد چهارم، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی، 1357ش.
امامی کوپایی، امیرحسین، «مدینه مسالمه، فاضله یا جاهله؟ درنگی بر نمونهای از فارابیپژوهی معاصر»، اندیشه سیاسی در اسلام، سال ششم، شماره 23، بهار 1399.
امامی کوپایی، امیرحسین و دیگران، «سنجه فلسفی جهاد: فارابی»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال پانزدهم، شماره 30، پاییز و زمستان 1398.
فارابی، محمد بن محمد، اندیشههای اهل مدینه فاضله، ترجمه و تحشیه سید جعفر سجادی، تهران، کتابخانه طهوری، 1359ش.
همو، التنبیه علی سبیل السعادة، بهکوشش جعفر آلیاسین، تهران، انتشارات حکمت، 1412ق.
همو، تحصیل السعادة، فی الأعمال الفلسفیة، بهکوشش جعفر آلیاسین، بیروت، دار المناهل، 1413ق.
همو، التعلیقات، فی الأعمال الفلسفیة، بهکوشش جعفر آلیاسین، بیروت، دار المناهل، 1413ق.
همو، تلخیص نوامیس أفلاطون، فی أفلاطون فی الإسلام، بهکوشش عبدالرحمن بدوی، بیروت، دار الأندلس، 1418ق.
همو، فلسفة أفلاطون و أجزاؤها، فی أفلاطون فی الإسلام، بهکوشش عبدالرحمن بدوی، بیروت، دار الأندلس، 1418ق.
همو، الملة و نصوص أخری، بهکوشش محسن مهدی، بیروت، دار المشرق، 1991م.
همو، إحصاء العلوم، بیروت، دار و مکتبة الهلال،1994م.
همو، آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، بهکوشش علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1995م.
همو، السیاسة المدنیة، بهکوشش علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1996م.
همو، الجمع بین رأیی الحکیمین، تهران، مکتبة الزهراء، 1405ق.
همو، فصول منتزعة، بهکوشش فوزی متری نجار، تهران، مکتبة الزهراء، 1405ق.
Al-Farabi: The Political Writings: Philosophy of Plato and Aristotle, Translated with introductions by Muhsin Mahdi, New York: The Free Press of Glencoe, 1962.
Aristotle, Politics, Translated by Carnes Lord, Chicago: University of Chicago Press, 1984.
Gordon, P.E., & James, A.B., “What is Intellectual History? A frankly partisan introduction to a frequently misunderstood field”, 2013.
Lazar, Seth, War, On: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Principal Editor: Edward N. Zalta, 2016.
May, Larry & Emily Crookston, “Introduction” in War: Essays in Political Philosophy, ed. Larry May, 1-11. Edinburgh: Cambridge University Press, 2008.
Moseley, Alexander, A Philosophy of War, United states: Algora Publishing, 2001.
Plato, The Laws of Plato, Translated with notes and an interpretive essay by Thomas L. Pangle, New York: Basic Books, 1980; reprinted by Chicago: University of Chicago Press, 1988.
Plato, The Republic of Plato, Translated with notes and an interpretive essay by Allan Bloom, 2d ed. New York: Basic Books, 1968, 1991.
_||_Al-Fārābī, Muḥammad b. Muḥammad, Al- Jamʿ Bayna Raʾyay al-Hakīmayn, Iran, Tehran, maktebato al-zahra, 1405/1985.
Idem, Al-Siyāsa al-Madaniyya, Edited by Ali Bumolhem, Lebanon, Beirut, Dār maktebato al-helāl, 1996.
Idem, Al-Taʿlīḳāt, in Al-Aʿmālo Al-Falsafiya, Edited by Jafar al-Yasin, Lebanon, Beirut, Dār al-Manāhel, 1413/1992.
Idem, Al-Tanbīh ʿlā Sabīl Al-Saʿāda, Edited by Jafar al-Yasin, Iran, Tehran, Hekmat, 1412/1991.
Idem, Ārāʾ Ahl al-Madīna al-Fāḍila, Edited by Ali Bumolhem, Lebanon, Beirut, Dār maktebato al-helāl, 1995.
Idem, Falsafato Aflāṭūn wa Aʾǧzāʾohā, in Aflāṭūn fī al-Islam, Edited by Abdel Rahman Badawi, Lebanon, Beirut, Dār Al-Andaloss, 1418/1997.
Idem, Fuṣūl Muntazaʿa, Edited by Fauzi M. Najjar, Iran, Tehran, maktebato al-zahra, 1405/1985.
Idem, Iḥṣā al-ʿUlūm, Lebanon, Beirut, Dār wa maktebato al-helāl, 1994.
Idem, Kitāb al-Milla wa Nuṣūṣ Ukhrā, Arabic text edited by Muhsin Mahdi, Lebanon, Beirut, Dār al-mašreḳ, 1991.
Idem, Taḥṣīl al-saʿāda, in Al-Aʿmālo Al-Falsafiya, Edited by Jafar al-Yasin, Lebanon, Beirut, Dār al-Manāhel, 1413/1992.
Idem, Talḫīṣ al-Nawāmīs Aflāṭūn, in Aflāṭūn fī al-Islam, Edited by Abdel Rahman Badawi, Lebanon, Beirut, Dār Al-Andaloss, 1418/1997.
Emami Koupaei, Amirhossein & Saeid Edalatnejad & Reza Najafzade, “Al-Fārābī: A Philosophical Evaluation of Jihād”, The Journal of Islamic History and Civilisation, Vol. 15, Issue 30: 33-69, 1398/2019/2020.
Emami Koupaei, Amirhossein, “Peace-loving Régime, Virtuous, or Ignorant? Reflecting on a Sample of Contemporary Studies on Al-Fārābī”, The Journal of Political Thought in Islam, Vol. 6, Issue 23: 7-22, 1399/2020.