شادی در حکمت قدیم ایران و تأثیر آن در ایران اسلامی

محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی

پروانه عروج نیا ¹ (ندارد)

تاریخ دریافت : 1391/09/06 تاریخ پذیرش : 1392/02/23 تاریخ انتشار : 1392/06/01

کلید واژه: شادی, حکمت ایرانی, خرد, راستی, آبادسازی جهان,

چکیده مقاله :

حکمت قدیم ایرانیان که خود را بیشتر در گاهان زرتشت می‌نمایاند و بعدها حتی آثاری از آن در برخی اندرزنامه‌های پهلوی باقی مانده است، ویژگی‌هایی کم و بیش منحصر به فرد دارد. از نظر مؤلف این پژوهش مهم‌ترین مؤلفه این حکمت، نوعی خردورزی است که در بعد عاطفی منجر به شادی و طلب زندگی شادمانه و آسوده در دو جهان می‌گردد. این ویژگی که در عمل انسان را به راستی، آبادانی جهان، نیکی و طلب نیکنامی سوق می‌دهد در برخی از آثار نویسندگان و شاعران ایرانی تا قرن پنجم نیز جسته و گریخته وجود داشته و به حیات خود ادامه می‌داده است. در این پژوهش ضمن بیان مبانی این نوع از خردورزی و ارتباط آن با شادی و نتایج آن، به بازتابِ بقایای این حکمت در آثار دوران اسلامی خواهیم پرداخت.

چکیده انگلیسی:

Hikmat (Iranian ancient wisdom), which mostly appears in Gahan- the primary collection of sacred songs of Zoroastrianism- leaves traces in some of Andarz-Nameh-a kind of literature containing advice and orders for gaining right behavior- has unique characteristics. The most important feature of this wisdom is a kind of intellectualism which subjectively leads to inner happiness, and man's quest for a joyful and peaceful life in this world (Giti) as well as in the other one (Minoo), and objectively brings about truthfulness, beneficence, good reputation, and in all prosperity in the world. Traces of this worldly wisdom have, to some extent, remained in the works of some writers and poets until the 5th century. The present article tries to describe the principles of this intellectualism in Iranian ancient wisdom and its relation to happiness,  its consequences and  impact on Iranian culture in Islamic era.  

منابع و مأخذ:

اوستا، کهن‌ترین سرودها و متنهای ایرانی، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، تهران، انتشارات مروارید، 1374ش.

ارداویراف نامه، فیلیپ ژینیو، ترجمه وتحقیق ژاله آموزگار، تهران، انتشارات معین و انجمن ایرانشناسی فرانسه، 1382ش.

ابوالقاسمی، محسن، ریشه‌شناسی، تهران، نشر ققنوس، 1374ش.

بهار، مهرداد، «سابقه جوانمردی در ایران باستان»، در هانری کربن، آیین جوانمردی، ترجمه احسان نراقی، تهران، نشر نو، 1363ش، ص 192.

خیام نیشابوری، عمر، کلیات آثار پارسی حکیم عمر خیام، به اهتمام محمد عباسی، تهران، انتشارات هیرمند، 1390ش.

رودُلف، کورت، «حکمت از منظر دین»، حکمت: چند رویکرد به یک مفهوم، به کوشش و ترجمه مالک حسینی، تهران، انتشارات هرمس، 1388ش.

رهام اشه، اندرز نامه آذر باد مهر سپندان، تهران، مرکز فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده، 1382ش.

سیری در آموزش‌های گات‌ها، برگردان به فارسی موبد رستم شهزادی، انجمن زرتشتیان ایران، نوبت چهارم، 1367ش.

شروانی جمال‌الدین، نزهة المجالس، چاپ محمد امین ریاحی، تهران، انتشارات زوار، 1366ش.

شهبازی، شاپور، شرح مصور تخت جمشید، ع. تهران، بنیاد تحقیقات هخامنشی، 1353ش.

غزالی، محمدبن محمد، نصیحة الملوک، به تصحیح استاد علامه جلال الدین همایی، تهران، موسسه نشر هما، 1367ش.

فردوسی ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش سید محمد دبیر سیاقی، تهران، نشر قطره، 1386ش.

فرنبغ دادگی، بندهشن، ترجمه مهرداد بهار، تهران، اننتشارات توس، 1369ش.

کریستین سن. آرتور، بررسی انتقادی رباعیات خیام، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران، انتشارات توس، 1374ش.

مینوی خرد، ترجمه و تحقیق احمد تفضلی، تهران، انتشارات توس، 1391ش.

نجم رازی عبداللّه بن محمد، مرصادالعباد، به اهتمام محمد امین ریاحی،تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1352ش.

نظامی، الیاس بن یوسف، خمسه نظامی همراه با کشف الابیات، تهران، انتشارات هرمس، 1385ش.

یسنا، جزوی از نامة مینوی، گزارش پور داوود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1356ش.

هردوت، تاریخ هردوت، تلخیص و تنظیم ه.ج. اوانس، ترجمه وحید مازندرانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343ش.