تاثیر راهبرد یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و تفکر نوآورانه دانش آموزان دوره متوسطه شهر القادسیه عراق
محورهای موضوعی : تعلیم و تربیت
علیرضا پرنیان
1
*
,
مریم رحمانی منش
2
,
رغد عقیل عبدالامیر الموسوی
3
1 - عضو هیات علمی گروه آموزش ابتدایی، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامی، لار، ایران
2 - استادیار مدیریت آموزشی، دانشکده مهارت و کارآفرینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، واحد خوراسگان ، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: راهبرد یادگیری اکتشافی, خلاقیت, تفکر نوآورانه.,
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف: مهم ترین عامل مؤثر در بروز خلاقیت و تفکر نوآورانه در دانش آموزان، آموزش می باشد و مناسب ترین محیط برای پرورش خلاقیت و نوآوری، در هرجامعه ای محیط های آموزشی است. در این راستا مهارت های تدریس معلمان می تواند عامل مهمی در بروز خلاقیت و نوآوری دانش آموزان باشد هدف از پژوهش حاضر تاثیر راهبرد یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و تفکر نوآورانه در درس شیمی بود.
روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع نیمه تجربي، با طرح پيش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر القادسیه عراق بود. با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای تعداد 30 نفر از دانش آموزان دختر از طریق نمرات امتحان اولیه جفت یابی (همسان سازی) گردیدند، که به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15) قرار داده شدند.ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه خلاقیت تورنس (1978) و پرسشنامه تفکر نوآورانه لی ژوانگ (2004) بود. داده‌های گردآوری‌شده در دو سطح مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از تحلیل کوواریانس استفاده شد.
یافته ها: نتایج حاصل گویای آن است که راهبرد یادگیری اکتشافی بر رشد خلاقیت و همچنین بر تفکر نوآورانه در درس شیمی تاثیر مثبت و معناداری دارد.
بحث و نتیجه گیری: یافته ها به اهمیت این راهبرد و رویکرد فعال در یادگیری و شناخت عمیق تر و تفکر نواورانه به عنوان یکی از راهکارهای موثر بر بهبود کیفیت و عمق یادگیری در محیط آموزشی اشاره دارد.
Introduction: The most important factor influencing the emergence of creativity and innovative thinking in students is education, and the most suitable environment for nurturing creativity and innovation in any society is educational settings. In this regard, teachers' instructional skills can play a significant role in fostering students' creativity and innovation. The aim of the present research was to investigate the impact of the exploratory learning strategy on creativity and innovative thinking in chemistry lessons.
Research methodology: This study, in terms of purpose, was applied research, and in terms of nature and method, it was quasi-experimental with a pre-test-post-test design and a control group. The statistical population of this research included all female high school students in the city of Al-Qadisiyah, Iraq. Using stratified random sampling, 30 female students were matched based on their initial exam scores (homogeneous pairing) and were then randomly assigned to two groups: experimental (15 students) and control (15 students). The data collection tools were the Torrance Creativity Questionnaire (1978) and the Li Zhang Innovative Thinking Questionnaire (2004). The collected data were analyzed at two levels: descriptive statistics (mean and standard deviation) and inferential statistics (analysis of covariance).
Findings: The results indicate that the exploratory learning strategy has a positive and significant effect on the development of creativity and innovative thinking in chemistry lessons.
Conclusion: The findings point to the importance of this strategy and active approach in learning, deeper understanding, and innovative thinking as one of the effective solutions for improving the quality and depth of learning in the educational environment.
References
Agha Davoud, Seyed R; Hatami, M; Hakiminia, B. (2010). Investigating the factors affecting organizational innovation among managers (Case study: Senior telecommunications managers in Isfahan province). Specialized Quarterly of Social Sciences, Islamic Azad University of Shushtar, 4 (11), 127-170. [in Persian]
Ahmadi Faghih, M; Zargham Hajibi, M; Monirpour, N. (2019). Investigating the mediating role of thinking style in the relationship between teachers' emotional intelligence and students' creativity. Thinking and Child, 10(2), 1-20. [in Persian]
Armand, P; Asadi, A; Barzegar Ghazi Jahani, MR; Pezeshki, A.(2023). Investigating factors affecting creative teaching of elementary school teachers. 7th National Conference on Interdisciplinary Research in Management & Humanistic Science, 21 November, tehran. [in Persian]
Asadi, F. (2019). The effect of guided discovery teaching method on creativity, motivation, and academic achievement of eighth grade female students in the first year of high school in Khomein city in experimental science course, Master's thesis. Arak University. [in Persian]
Böcker, F. (1987). Is case teaching more effective than lecture teaching in business administration? An exploratory analysis. Interfaces, 17(5), 64-71.
Borg, S. (2010). Language teacher research engagement. Language Teaching, 43(04), 391–429.
Chang, Y. H., Yan, Y. C., & Lu, Y. T. (2022). Effects of combining different collaborative learning strategies with problem-based learning in a flipped classroom on program language learning. Sustainability, 14(9), 5282.
Dilekli, Y., & Tezci, E. (2019). The relationship among teachers’ classroom practices for teaching thinking skills, teachers’ self-efficacy towards teaching thinking skills and teachers’ teaching styles. Thinking Skills and Creativity, 21, 144-151.
Doğru A. P. & Tekkaya, C. (2018). Promoting Students' Learning in Genetics With the Learning Cycle. The Journal of Experimental Education, 72(1), 223–232.
Doost Ghahfarkhi, E; Hamidi, M; Pourhaji, H. (2021). Identifying and prioritizing factors affecting entrepreneurship among students of physical education colleges in the country. Research in Educational Sports, 8(4), 74-89. [in Persian]
Durnali, M., Orakci, Ş., & Khalili, T. (2023). Fostering creative thinking skills to burst the effect of emotional intelligence on entrepreneurial skills. Thinking Skills and Creativity, 47, 101200.
Jafari Sani, H; Pakmehr, H ; Aghili, A. (2011). The effectiveness of inquiry-based teaching model on students' self-efficacy beliefs in solving physics problems. Journal of Psychology and Educational Sciences, Winter, No. 22, pp. 20-1. [in Persian]
Kadivar, P. (2022). Learning Psychology (From Theory to Practice), Samt Publishing. [in Persian]
Kashir, M ; Najafond Derikondi, M ; Kurd, L. (2023). The Role of Discovery Teaching Method on Students' Creativity and Academic Performance, Third National Conference on Applied Studies in Educational Processes, Minab. [in Persian]
Lahiri, N. (2010). Geographic distribution of R&D activity: How does it affect innovation quality? The Academy of Management Journal (AMJ), 53 (5) : 1194-1209
Liao, H., & Li, Y. (2023). Intercultural teaching approaches and practices of Chinese teachers in English education: An exploratory mixed methods study. Language Teaching Research, 27(5), 1293-1324.
Make j.Sonmi,J.&Muammar,O. (2019). Development of creativity: the influence of varying levels of implemation of the DISCOVER curriculum model, a non –traditional pedagogical approach, pp:3422-13
Manouchehri, P. (2012). Studying the effect of the pedagogical teaching method and the inquiry-based teaching method in science lessons on the academic achievement of fifth grade elementary school students in Sanandaj in the academic year 2011-2012. Master of Education Thesis, Allameh Tabatabaei University, Tehran. [in Persian]
Mashayek, M; Azarnioshan, M; Mohammadi Shirmahleh, F. (2018). The relationship between organizational innovation and job performance and job satisfaction of teachers. Innovation and Creativity in Humanities, 8(3), 75-94. [in Persian]
Ocon, R. (2016). Teaching creative thinking to engineering and technology students. Proceedings of 9th International Conference on Engineering Education, London, University of London, 2006 (pp. 166-188).
Parker, J. (2018). The impact of visual instruction on student creativity. Unpublished Doctoral Dissertation, Walden University, Minneapolis.
Pourabrahim, S. (2023). The effect of exploratory teaching method on the learning rate of science subjects of fourth grade elementary school students in Tabriz District 1. Master's thesis. Roshdieh Institute of Higher Education. [in Persian]
Rahmani Manesh, M. (2012). The relationship between organizational trust and organizational learning among faculty members of Khorasgan Azad University of Isfahan in the academic year 2011-2012. Master's thesis. Khorasgan Branch of Islamic Azad University of Isfahan. [in Persian]
Salimi, M; Keshvari, F. (2019). The effect of intellectual capital on innovation and organizational agility of sports and youth department employees: The mediating role of professional ethics. Human Resource Management in Sports, 7(1), 61-79. [in Persian]
Siswono, T. Y. E. (2018). Developing teacher performances to improving students creative thinking capabilities in mathematics. International Conference on Research, Implementation and Education of Mathematics and Sciences.
Sokol, A. Gozdek, A. & Figurska, I. (2021). The importance of teacher leadership in shaping the creative attitudes of students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 1976-1982.
Talebi, H; Basiri, B. (2016). Investigating the effect of the teaching method based on “activity and practice” on the academic performance of female students of the Bachelor of Education in Payam Noor University of Isfahan “in statistics course”. New Educational Approaches, 11(2), 1-26. [in Persian]
Tseng, H., Gardner, T., & Yeh, H. T. (2019). Enhancing Students’ Self-Efficacy, Elaboration, and Critical Thinking Skills in a Collaborative Educator Preparation Program. Quarterly Review of Distance Education, 17(2), 15-29.
van der Graaf, J., Lim, L., Fan, Y., Kilgour, J., Moore, J., Gašević, D., ... & Molenaar, I. (2022). The dynamics between self-regulated learning and learning outcomes: An exploratory approach and implications. Metacognition and Learning, 17(3), 745-771.
Yoder, P. J., Kaiser, A. P., & Alpert, C. L. (1991). An exploratory study of the interaction between language teaching methods and child characteristics. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 34(1), 155-167.
Zahorik, J. A. (1987). Teachers' collegial interaction: An exploratory study. The Elementary School Journal, 87(4), 385-396.
The effect of discovery learning strategy on creativity and innovative thinking of high school students in Al-Qadisiyyah
Alireza Parnian1*, Maryam Rahmanimanesh2, Raghad Abdolamir Almoosavi3
1. Faculty member of Educational Administration, Lar.C. Larestan Branch, Islamic Azad University, Lar, Iran.
2. Assistant Professor of Educational Administration, Department of skill and Entrepreneurship,Na.C., Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
3. M.A student in Educational Administration, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan. Iran
Abstract Introduction: The most important factor influencing the emergence of creativity and innovative thinking in students is education, and the most suitable environment for nurturing creativity and innovation in any society is educational settings. In this regard, teachers' instructional skills can play a significant role in fostering students' creativity and innovation. The aim of the present research was to investigate the impact of the exploratory learning strategy on creativity and innovative thinking in chemistry lessons. Research methodology: This study, in terms of purpose, was applied research, and in terms of nature and method, it was quasi-experimental with a pre-test-post-test design and a control group. The statistical population of this research included all female high school students in the city of Al-Qadisiyah, Iraq. Using stratified random sampling, 30 female students were matched based on their initial exam scores (homogeneous pairing) and were then randomly assigned to two groups: experimental (15 students) and control (15 students). The data collection tools were the Torrance Creativity Questionnaire (1978) and the Li Zhang Innovative Thinking Questionnaire (2004). The collected data were analyzed at two levels: descriptive statistics (mean and standard deviation) and inferential statistics (analysis of covariance). Findings: The results indicate that the exploratory learning strategy has a positive and significant effect on the development of creativity and innovative thinking in chemistry lessons. Conclusion: The findings point to the importance of this strategy and active approach in learning, deeper understanding, and innovative thinking as one of the effective solutions for improving the quality and depth of learning in the educational environment. |
Received: 17/12/2024 Accepted: 03/03/2025 PP: 47-59
Keywords: Learning strategy, Creativity, innovative thinking
|
Citation: Parnian, A., Rahmanimanesh, M. Almoosavi,. Almoosavi, R. ( 2025). The effect of discovery learning strategy on creativity and innovative thinking of high school students in Al-Qadisiyyah. Journal of Ahsan Education, Vol 1, No 2, pp 47-59
|
Corresponding author: Alireza Parnian Address: Educational Administration, Lar.C. Larestan Branch, Islamic Azad University, Lar, Iran. Email: rezaparnian123@yahoo.com
|
|
|
شاپا الکترونیکی: 3060-835X
مقاله پژوهشی
تاثیر راهبرد یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و تفکر نوآورانه دانش آموزان دوره متوسطه شهر القادسیه عراق
علیرضا پرنیان*1، مریم رحمانی منش2، رغد عقیل عبدالامیر الموسوی 3
1. عضو هیات علمی گروه آموزش ابتدایی، واحد لارستان ، دانشگاه آزاد اسلامی، لار، ایران
2. استادیار مدیریت آموزشی، دانشکده مهارت و کارآفرینی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3. کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، واحد خوراسگان ، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
چکیده مقدمه و هدف: مهم ترین عامل مؤثر در بروز خلاقیت و تفکر نوآورانه در دانش آموزان، آموزش می باشد و مناسب ترین محیط برای پرورش خلاقیت و نوآوری، در هرجامعه ای محیط های آموزشی است. در این راستا مهارت های تدریس معلمان می تواند عامل مهمی در بروز خلاقیت و نوآوری دانش آموزان باشد هدف از پژوهش حاضر تاثیر راهبرد یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و تفکر نوآورانه در درس شیمی بود. روش شناسی پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش از نوع نیمه تجربي، با طرح پيش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر القادسیه عراق بود. با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای تعداد 30 نفر از دانش آموزان دختر از طریق نمرات امتحان اولیه جفت یابی (همسان سازی) گردیدند، که به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15) قرار داده شدند.ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه خلاقیت تورنس (1978) و پرسشنامه تفکر نوآورانه لی ژوانگ (2004) بود. داده‌های گردآوری‌شده در دو سطح مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل گویای آن است که راهبرد یادگیری اکتشافی بر رشد خلاقیت و همچنین بر تفکر نوآورانه در درس شیمی تاثیر مثبت و معناداری دارد. بحث و نتیجه گیری: یافته ها به اهمیت این راهبرد و رویکرد فعال در یادگیری و شناخت عمیق تر و تفکر نواورانه به عنوان یکی از راهکارهای موثر بر بهبود کیفیت و عمق یادگیری در محیط آموزشی اشاره دارد. |
تاریخ دریافت: 27/09/1403 تاریخ پذیرش: 13/12/1403 شماره صفحات: 47-59
واژههای کلیدی: یادگیری اکتشافی، خلاقیت و تفکر نوآورانه.
|
استناد: پرنیان، علیرضا.، رحمانی منش، مریم،. الموسوی، رغد عقیل عبدالامیر .( 1403 ). تاثیر راهبرد یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و تفکر نوآورانه دانش آموزان دوره متوسطه شهر القادسیه عراق. فصلنامه تعلیم و تربیت احسن، دوره اول، شماره دو، شماره صفحات 47-59
مقدمه
در عصر حاضر، دانش آموزان براي رویارویی با تحولات شگفت انگیز هزاره سوم میلادي باید مهارت هاي خلاق خود را به منظور تصمیم گیري مناسب و حل مسائل پیچیده جامعه بهبود بخشند. پاركر معتقد است، خلاقیت فرآیند ذهنی است كه به راه حل ها، ایده ها و مفهوم سازی ها، اشکال هنري و نظریه هاي منحصر به فرد و جدید منجر می شود (Ocon.2016).
مزلو از نظریه پردازان مشهور نيز خلاقيت را چنين تعريف ميکند: خلاقيت در ابتدا از روان ناهشيار سرچشمه ميگيرد. ايدههاي تازه(يا نوآوري واقعي) است که با آنچه در حال حاضر وجود دارد کاملا متفاوت است(Kazemi &Jafari, 2008). همچنین گیلفورد می گوید آفرینندگی را می توان با اشاره به تعدادی توانایی ذهنی که منجر به تولید آثار خلاق می شوند توصیف کرد و با توجه به این که گيلفورد از پيشگامان اين گرايش به حوزه خلاقيت محسوب ميگردد. در پروژه تحقيقاتي اش و همکاران وي هدف آن بود که درباره ماهيت هوش انسان و فرايند ذهني که منجر به ظهور رفتار خلاق ميشود، تحقيق کند. گروه گيلفورد موفق شد قابليتهايي نظير سيالي ذهن، انعطاف پذيري و حساسيت نسبت به موضوع را کشف کند((Armand et al , 2023; Jafari et al, 2011.
پلسک(1996) بر اساس تحقيقاتش در مورد مدلهاي فرايند خلاقيت، مدل خود را تحت عنوان چرخه خلاقيت جهتدار ارائه کرد. اين مدل تلفيقي از مدلهاي قبلي بوده و داراي چهار مرحله کلي و هشت مرحله تفضيلي ميباشد. چهار مرحله کلي آن شامل آمادگی، تخیل، توسعه و عمل است (Mashayek et al., 2018).
از عوامل محيطي تاثیر گذار بر خلاقیت نيز عوامل خانوادگي، نظام آموزشگاهي و عوامل اجتماعي را می توان اشاره کرد:
عوامل خانوادگي(سبکهاي فرزندپروري) که در بين عوامل اجتماعي، خانواده به عنوان مهمترين نظام اجتماعي، جايگاه ويژهاي را به خود اختصاص داده است. عاملهاي گوناگون موجود در خانواده هريک به روشي ويژه و با ميزانهاي متفاوت بر افکار خلاقانه کودکان تاثير دارند. از جمله عواملي که ميتواند بر پرورش افکار خلاقانه کودک تاثير گذارد(Chang,2022). عوامل آموزشگاهي در تدوين و اجراي برنامه هاي آموزشي و پرورشي بايد از شيوه هايي استفاده شود كه توان تفكر ، تحليل، نقد، تحقيق، ابتكار و خلاقيت را تقويت كند و زمينه مناسب براي خودآموزي دانش آموزان را فراهم نمايد. یادگیری سازمانی و سازمان یادگیرنده را به عنوان توانمندسازی سازمان در کسب بینش و درک تجربه از طریق آزمایش و تجربه، مشاهده و تجربه ارزیابی شکست ها و موفقیت ها است و برنامه ريزي درسي بايد بگونه اي باشد كه به دانش آموزان مجال تفكر داده شود و آنان را به انديشيدن و تفكر ترغيب نمايد(Rahmani Manesh, 2012). عوامل اجتماعي و فرهنگي در برخوردها و نيازهاي فرهنگي و شكل گيري رفتار هر فرد ، تاثير بسزائي دارد . انسانها با تقليد از رفتار اطرافيان و متاثر از فرآيندهايي كه تشويق و تقويت مي شوند، ارزشهاي اجتماعي جامعه و طبقه اقتصادي را با زندگي خود درمي آميزند.
در کنار بررسی رشد خلاقیت، تفکر نوآورانه1 نیز به مهارت تفکری اشاره دارد که افراد را قادر می‌سازد تا به طریقی نوین، ابتکاری، و خلاقانه به مسائل نگریسته و راهکارهای جدیدی برای آنها پیدا کنند. این نوع تفکر نه تنها شامل ایده‌پردازی و تولید ایده‌های نو، بلکه توانایی ارزیابی و انتخاب ایده‌ها، تبدیل آنها به عملیات قابل اجرا، و ایجاد ارزش از طریق نوآوری است (Durnali et al2, 2023).
از طرفی تفکر نوآورانه به عنوان مهارت های برجسته در جامعه ی امروز شناخته می شوند و در آموزش و پرورش نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. این مهارت ها، دانش آموزان را به توانایی حل مسئله، پیشنهاد ایده های نوآورانه و انعطاف پذیری ذهنی مجهز می کنند. معلمان به عنوان ارباب رجوع در فرایند آموزش و پرورش، می توانند با تسهیل فرایند تفکر نوآورانه در دانش آموزان، زمینه های مستعدی برای نمو و توسعه این مهارت ها فراهم کنند (Ahmadi et al., 2019).
در تعاریف نوآوری می توان به معناي ايجاد، قبول و اجراي ايدهها و فرآيندها و محصولات يا خدمات جديد است اشاره کرد. بنابراين نوآوري، استعدادها و توانايي تغيير يا انطباق را به وجود ميآورد(Yarmohammadi et al., 2016). در واقع نوآوری به معنای عملی کردن یک تفکر خلاق است. زمانی که از مبحث نوآوری سخن به میان می‌آید، اذهان ناخواسته به سوی نوآوری محصول و بعضاً فرآیند تولید آن متمرکز میشود، حتی در بعضی مواقع در مورد نوآوری خدمات هم صحبتی به میان نمی‌آید. اما نوآوری در فرآیند، بازاریابی و مدیریت نیز، لازم است. در حالی که در این برهه از زمان به نوآوری در کل فرآیندهای سازمان، یعنی فرآیندهای پشتیبانی، عملیاتی و به‌خصوص فرآیند مدیریتی نیازمندیم و بدون سامان دادن به این فرآیندها، عملاً نوآوری محصولی مفید و مؤثر واقع نخواهد شد (Lahiri, 2010).
تفکر نوآورانه به عنوان یک مرحله بالاتر از تفکر خلاق مطرح می شود. این نوع تفکر شامل ایده پردازی، طرح ریزی و پیاده سازی ایده ها و راهکارهای نوآورانه برای حل مسائل و بهبود فرآیندها و محصولات است. تفکر نوآورانه بر توانایی های اندیشه پردازی، تحلیل و ارزیابی ایده ها، شناسایی فرصت ها و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه تکیه می کند. این نوع تفکر به توانایی اجرای عملی ایده ها، اثربخشی در محیط اطراف و خلق ارزش برای جامعه توجه می کند (Rezaei, Mehrabi &Zainali, 2022). در آموزش و پرورش، تفکر نوآورانه از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این حال، در بسیاری از سیستم های آموزشی، تمرکز بیشتر بر روی انتقال اطلاعات و حفظ دانش است و توانایی های تفکری نوآورانه در دانش آموزان کاهش می یابد. این موضوع می تواند به محدود شدن قدرت تحلیل، پرسش و ارائه راهکارهای نوآورانه توسط دانش آموزان منجر شود. بنابراین، ضرورتی احساس می شود که معلمان برنامه ها و راهکارهایی را برای تسهیل فرایند تفکر خلاق و نوآورانه در دانش آموزان ارائه کنند (Talebi and Basiri, 2016).
همچنین از مدلهای نواوری می توان به مدل مدل هندرسون کلارک اشاره کرد؛هندرسون کلارک3، در مورد این که چرا برخی از شرکت ها و سازمان های فعلی در ارتباط با نوآوری های تدریجی مشکلات زیادی دارند، بحث کرده اند. آن ها با استفاده از پژوهش های خویش اعلام نمودند که چون کالاها معمولاً با استفاده از مؤلفه های مرتبط با یکدیگر ساخته می شوند، تولید آن ها نیز مستلزم دو نوع دانش است که عبارتند از:دانش مؤلفه ها و دانش ارتباطات (Agha davoud et al,2010).
ظاهرا مفاهيم خلاقيت و نوآوري مشابه هم به نظر مي رسند حقيقت نيز چنين است هر دو مفهوم ارتباط نزديكي به هم دارند چرا كه هردو به ايجاد ايده و پديده جديد معطوف هستند با اين تفاوت كه خلاقيت به عنوان عامل فردي ، ذهني و دروني ، ريشه نوآوري محسوب مي شود. به عبارت ديگر نوآوري مرحله كاربردي و محصول نهايي خلاقيت است. چنانچه نتيجه خلاقيت به صورت يك محصول ، خدمات و روش انجام كار جديد تجلي يابد نوآوري ظاهر شده است. بنابراين خلاقيت خميرمايه و جوهره نوآوري محسوب مي شود . به عبارت ديگر ، درخلاقيت اطلاعات جديد بدست مي آيد و در نوآوري آن اطلاعات به صورتهاي گوناگون در بازار عرضه مي شود(Salimi &Keshvari, 2019).
تعلیم و تربیت یکی از مهم ترین فرایندهای هر جامعه است و با توجه به اینکه هدف از تعلیم و تربیت فقط انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست، بلکه رسالت نظام های آموزشی را ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها، شناخت ها و در نهایت رفتار انسان ها دانسته اند. روش های تدریس نیز به عنوان یکی از عوامل به کمک این رسالت آمده است. روش اکتشافی از جمله روش های آموزشی است که بر پایه مشارکت فعال دانش آموزان از طریق سوال و جواب، تجربه و آزمایش، بحث و گفتگوهای گروهی و بررسی و نتیجه گیری و بررسی نهایی توسط فرد دانش آموز صورت می گیرد. دانش آموزان به جای آن که تنها در کلاس درس حاضر شده و به تدریس معلم که متکلم وحده است گوش دهند، و سپس به شرطی سازی ذهن و حفظ کردن مطالب بپردازند در روش یادگیری اکتشافی مشارکت فعال در امر تدریس و آموزش دارند. به عبارتی خود دانش آموز بیشترین نقش را در فرآیند یادگیری مطالب به عهده دارد (Vander et al4, 2022).
در نظریه یادگیری اکتشافی، مراحلی چند وجود دارد که عبارتند از:
1- ایجاد فرضیه‌ها و فرض‌های جدید: این مرحله اساسی‌ترین قسمت فرآیند یادگیری است که در آن فرد فرضیه‌ها و حدس‌های جدیدی را پیشنهاد می‌دهد. در این مرحله، فرد با توجه به تجربیات گذشته، دادهها، و اطلاعات موجود، فرضیه‌هایی را برای حل یک مسئله یا درک یک مفهوم پیشنهاد می‌دهد. ایجاد فرضیه‌ها می‌تواند به افزایش خلاقیت و تفکر نوآورانه فرد کمک کند، که این امر اساسی برای پیشرفت در هر حوزه‌ای است (Liao & Li).
2- آزمایش فرضیه‌ها و فرض‌های مطرح شده: این مرحله بر اساس فرضیات و حدس‌هایی که در مرحله قبلی ایجاد شده‌اند، صورت میگیرد. در این مرحله، فرد به دنبال جمع‌آوری دادهها و اطلاعات بیشتری است تا بتواند فرضیات خود را بررسی کند و تأیید یا رد آنها را ارائه دهد. آزمایش فرضیه‌ها می‌تواند به شکل مختلفی صورت گیرد، از جمله انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی تا مشاهده و مطالعه واقعیت‌ها در محیط‌های مختلف. این فرآیند مرحله به مرحله به فرد کمک می‌کند تا به دانش و فهم عمیق‌تری دست پیدا کند و در مسیر یادگیری پیشرفت کند (borg,2010).
3- تجربه و کشف اطلاعات و تجربیات جدید: این مرحله به فرد امکان می‌دهد تا از طریق ارتباط مستقیم با محیط یادگیری، با مواد جدید آشنا شود و اطلاعات تازه را کشف کند. در این مرحله، فرد به عنوان یک فعال در فرآیند یادگیری، با استفاده از تجربیات و تجسم، می‌تواند به فهم عمیق‌تری از موضوعات و مفاهیم مختلف برسد. این فرآیند مهمی در مسیر یادگیری است که فرد را به سمت توسعه و بهبود مهارت‌های خود هدایت می‌کند (bocker, 1987؛ liao&li,2023).
4- تجزیه و تحلیل نتایج و استخراج درس‌های آموزشی: این مرحله بعد از انجام آزمایش‌ها و جمع‌آوری دادهها صورت میگیرد و به فرد امکان می‌دهد تا نتایج و اطلاعات به دست آمده را به دقت مورد بررسی قرار دهد و از آنها برای استنتاج‌های آموزشی و کسب درس‌های جدید استفاده کند. تجزیه و تحلیل نتایج می‌تواند شامل مراحل مختلفی از جمع‌آوری دادهها، تحلیل آماری، مقایسه و تفسیر نتایج و استنتاج‌های معقول و قابل اعتماد باشد(zahorik,1987). در این مرحله معلم به عنوان راهنما، راهنمایی های ضروری را در اختیار یادگیرندگان قرار می دهد تا خود فراگیر با توجه به کشفیات و راهنمایی ها به پاسخ مناسب و ساخت دانش از طریق آموزش فعال دست یابند(Gholamshahi &Amani, 2022).
بنابراین مهم ترین عامل مؤثر در بروز خلاقیت و تفکر نوآورانه در دانش آموزان، آموزش می باشد و مناسب ترین محیط برای پرورش خلاقیت و نوآوری، در هرجامعه ای محیط های آموزشی است. در این راستا مهارت های تدریس معلمان می تواند عامل مهمی در بروز خلاقیت و نوآوری دانش آموزان باشد ((Dost Ghahfarkhi, Hamidi &Pourhaji,2021.
با توجه به اینکه تدریس فعالیت متقابل بین یاددهنده و یادگیرنده است که بر اساس طرحی منظم و هدفدار و به قصد ایجاد یادگیری در یادگیرندگان انجام میشود. در برخی از موقعیتهای آموزشی کنترل این فرآیند در اختیار یاددهنده و در برخی دیگر در اختیار یادگیرنده قرار میگیرد. هدف تدریس کمک به وقوع یادگیری در یادگیرندگان است. به طور سنتی کنترل فرآیند تدریس در مدارس در اختیار مدرس بوده است و او با ارائه اطلاعات از طریق روش سخنرانی، اصول و مفاهیم را به دانشآموزان منتقل میکرد. اما به تدریج با تغییر عوامل گوناگونی همچون تحول نظریههای یادگیری، توسعه فناوریها و یادگیرنده محوری در آموزش، کنترل این فرآیند به دانشآموزان واگذار شده و مدرس نقش هدایت کننده و راهنمایی در فعالیتها را برعهده داشته است (Manouchehri, 2012).
از آنجایی که معلمان کارگزاران اصلی ورود و تعامل موفقیت آمیز تدریس در نظام آموزشی هستند. یکی از مهم ترین وظایف معلمان را انتخاب بهترین روش یاددهی- یادگیری متناسب با اهداف، محتوا، یادگیرنده و نوع ارزشیابی میداند و بیان میدارد که معلمان با بکارگیری مناسب روش های تدریس میتوانند به عنوان یادگیرنده و پژوهشگر، در دانش آموزان ایجاده انگیزه کنند. امروزه شیوه ی سنتی آموزشی که مبتنی بر آموزش سخنرانی و معلم محور محض می باشد، مانع از تفکر و خلاقیت دانش آموز و دانشجو می باشد و تا حدودی منسوخ شده است. بهترین شیوه ی آموزش این است که معلم اصول و مبانی کلی را به شاگرد آموزش دهد و در ادامه از دانش آموز یا دانشجو بخواهد که برداشت خود را از درس در قالب مقاله و دست نوشته همراه با یک کار عملی به معلم تحویل دهد. در روش یادگیری اکتشافی، فنون کشف و نحوه خلق را به دانش آموزان می آموزد و آنان را خلاق و کاوشگر بار می آورد. توانایی های فکری دانش آموزان را پرورش داده و سبب افزایش مهارت های ذهنی می شود(Kadivar, 2022).
بنابراین روش تدریس یادگیری اکتشافی روشی مناسب برای تفکر است که می تواند منجر به درک شهودی و ایجاد انگیزه در یادگیرندگان شود. یکی از مهم ترین جنبه های روش تدریس یادگیری اکتشافی آن است که یاد گیرنده به ساختار موضوع دست می یابد. به اعتقاد برونر دانشی که از طریق اکتشاف بدست می آید با دوام تر وپایدارتر از دانشی است که از طرق دیگر حاصل می شود، همچنین به سادگی در موقعیتهای مختلف یاد گیری قابل استفاده است و به یادگیرنده کمک می کند تا از پاداشهای بیرونی به پاداشهای درونی بیندیشد و در نهایت مفهوم مثبتی از خود بدست آورد و در حل مسائل مختلف خود را مستقل احساس کند.
اسدی (Asadi, 2019) در پژوهشی تحت عنوان تاثیر روش تدریس اکتشافی هدایت شده بر خلاقیت دانش آموزان دختر پایه هشتم در درس علوم تجربی با روش شبه آزمایشی و طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه حاکی از آن بود که روش تدریس اکتشافی هدایت‌شده به طور کلی منجر به افزایش خلاقیت دانش آموزان می شود.
پورابراهیم (Pourabrahim,2023) در پژوهشی به تاثیر روش تدریس اکتشافی بر میزان یادگیری درس علوم دانش آموزان پایه ی چهارم ابتدایی ناحیه یک تبریز با روش تحقیق نیمه آزمایشی نشان داد که روش تدریس اکتشافی در افزایش میزان یادگیری درس علوم، انگیزش تحصیلی و خلاقیت دانشآموزان تاثیر مثبت معنی‌داری دارد.
غلامشاهی و امانی (Gholamshahi &Amani,2023) در پژوهشی تحت عنوان ارائه مدلی مبتنی بر روش تدریس اکتشافی برای آموزش درس شیمی و مقایسه آن با روش تدریس سخنرانی با جامعه آماری دانش آموزان پسر پایه هشتم و روش تجربی می باشد که نتایج حاکی از آن است که اختلاف میانگین نمرات پس آزمون و پیش آزمون دانش آموزان در دو روش تدریس اختلاف محسوسی دارد. روش تدریس اکتشافی با رشد زیاد در یادگیری همراه بود و در میزان یادگیری دانش آموزان نقش اساسی دارد.
سوکول، گزدک و فیراسکا (sokol,gozdek & figurska,2021) در پژوهشی به مهارت های تدریس معلم در شکل گیری نگرش های خلاقانه دانش آموزان پرداختند. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه‌های شچین، دانشگاه صنعتی پومرانیا غربی و آکادمی هنر بود. نتایج نشان داد مهارت های معلمان نقش مهمی در شکل‌گیری نگرش خلاق در دانشجویان دارد. در این پژوهش نشان داده شد که به نظر دانشجویان حمایت استادان از دانشجو، ارائة بازخورد مناسب به آنان و درک مشکلات دانشجویان در فرایند خلاقیت آنان، در توسعة خلاقیت دانشجویان نیز مؤثر است.
تی سنگ، گاردنر و یه (Tseng, Gardner & Yeh, 2019) در پژوهش خود با عنوان: ارتقاء خلاقیت و مهارت تفکر انتقادی دانشجویان در یک برنامه آماده سازی همکاران آموزشی در ایالات متحده، به این نتیجه رسیدند که جهت ارتقا خلاقیت و تفکر انتقادی، نیاز است تا با آموزش مهارت های مختلف تدریس به معلمان و استادان باعث این امر شوند.
در مجموع با توجه به این که خلاقیت و تفکر نوآورانه امری ضروری و حیاتی و یکی از نیازهای اساسی انسان امروزی است و از طرفی استفاده از روش های غیر فعال صرفا سبب حفظ مطالب توسط فراگیر شده و قدرت تفکر و استدلال او را تحریک نمی کند ولی روش تدریس فعال سبب افزایش قدرت استدلال و تفکر دانش آموزان شده و در ذهن به تجزیه و تحلیل آن می پردازد، لذا لازم است که در زمینه خلاقیت و تفکر نوآورانه پژوهش های دقیق و کاربردی انجام شود. از این رو روش های تدریس فعال در پرورش انسان های خلاق مؤثرترین ابزارند و معلمان در صورت استفاده به جا و مناسب از این ابزار کارا می توانند نیروهای شکل دهنده را به جای افراد شکل پذیر بپرورانند. روش تدریس یادگیری اکتشافی روشی مناسب برای تفکر است که می تواند منجر به درک شهودی و ایجاد انگیزه در یادگیرندگان شود. یکی از مهمترین جنبه های یادگیری اکتشافی آن است که یاد گیرنده به ساختار موضوع دست می یابد. به اعتقاد برونر دانشی که از طریق اکتشاف بدست می آید با دوام تر وپایدارتر از دانشی است که از طرق دیگر حاصل می شود، همچنین به سادگی در موقعیتهای مختلف یاد گیری قابل استفاده است و به یادگیرنده کمک می کند تا از پاداشهای بیرونی به پاداشهای درونی بیندیشد و در نهایت مفهوم مثبتی از خود بدست آورد و در حل مسائل مختلف خود را مستقل احساس کند. از انجایی که درس شیمی به لحاظ ماهیت و محتوی از ویژگی خاصی برخوردار است و در این درس ایجاد روحیه ی جستجوگری و مهارت های حل مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است و نیز در درس شیمی بررسی جوانب مختلف موضوع تجربه و آزمایش می شود تا راهکار مناسبی برای سوالات ذهن بیابد، بنابراین تمرکز مهم ترین عامل یادگیری است که رسیدن به این مهم در روش تدریس فعال اکتشافی است ، لذا بررسی تاثیر روش تدریس اکتشافی در تدریس درس شیمی نسبت به این مسئله گفته شده مورد توجه قرار گرفته و می تواند نتایج ارزشمندی برای متولیان تعلیم و تربیت در پی داشته باشد. با توجه به مطالب بیان شده این تحقیق به دنبال جواب فرضیه های زیر می باشد:
فرضیه اول: راهبرد (روش تدریس) یادگیری اکتشافی بر رشد خلاقیت دانش آموزان متوسطه تاثیر معناداری دارد.
فرضیه دوم: راهبرد (روش تدریس)یادگیری اکتشافی بر تفکر نوآورانه دانش آموزان متوسطه تاثیر معناداری دارد.
روش شناسی پژوهش
اين پژوهش از نظر هدف از جمله تحقیقات کاربردی بوده که برای اجرای ان روش نیمه تجربي، با طرح پيش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد.
جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهر القادسیه عراق بود. با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای تعداد 30 نفر از دانش آموزان دختر از طریق نمرات امتحان اولیه جفت یابی (همسان سازی) گردیدند به صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15) قرار داده شدند. سپس از آزمودنیهای هردوگروه، آزمون سنجش خلاقیت و نوآوری به عمل آمد و در گام بعد روش تدریس یادگیری اکتشافی در درس شیمی در 10 جلسه یک ساعته برای گروه آزمایش اجرا شد و در نهایت از هر دو گروه همان آزمون سنجش خلاقیت و نوآوری به عمل آمد و تأثیر روش تدریس یادگیری اکتشافی بر خلاقیت و نوآوری دانش آموزان تجزیه وتحلیل شد.
به منظور سنجش خلاقیت از ابزاری که توسط «تورنس (1978) ابداع گردیده و توسط مقیمی در سال (1380) به فارسی ترجمه شده است، استفاده گردیده است .این مقیاس میزان خلاقیت را در ابعاد سیالی، انعطاف پذیری، بسط، اصالت و ابتکار ارزیابی می کند. این ابزار شامل 28 گویه از نوع مقیاس لیکرت است که پاسخ دهنده پس از مطالعه هر گویه نظر خود را در قالب یک طیف 5 درجه ای (خیلی کم، کم، متوسط، زیاد ، خیلی زیاد ) بیان می کند. همینطور پرسشنامه استاندارد تفکر افراد درباره نوآوری توسط لی ژوانگ در سال2004 طراحی شدو دارای 10 سوال می باشد. تجزیه و تحلیل اطلاعات بر پایه روش های آماری محاسبه میانگین و انحراف معیار (در قسمت توصیفی ) و تحلیل کواریانس (در قسمت استنباطی ) به وسیله نرم افزار آماری spss انجام گردید.
یافته ها
جدول 1 و 2 میانگین و انحراف استاندارد نمرات رشد خلاقیت و نوآوری را در گروه آزمایش و کنترل نشان داده شده است.
جدول 1: میانگین و انحراف استاندارد نمرات رشد خلاقیت
گروه | اجرا | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد |
آزمایش | پیش آزمون | 15 | 66/40 | 6/6 |
پس آزمون | 15 | 66/60 | 3/6 | |
کنترل | پیش آزمون | 15 | 26/43 | 5/5 |
پس آزمون | 15 | 40/41 | 2/5 |
جدول 2 میانگین و انحراف استاندارد نمرات تفکر نوآورانه
گروه | اجرا | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد |
آزمایش | پیش آزمون | 15 | 80/26 | 5/9 |
پس آزمون | 15 | 13/37 | 7/5 | |
کنترل | پیش آزمون | 15 | 26/29 | 3/7 |
پس آزمون | 15 | 53/29 | 2/7 |
فرضیه اول: راهبرد (روش تدریس) یادگیری اکتشافی بر رشد خلاقیت دانش آموزان تاثیر معناداری دارد.
الف: بررسی نرمال بودن توزیع نمرات رشد خلاقیت
جدول 3 نتایج آزمون کولموگراف- اسمیر نف را در بررسی توزیع نمرات رشد خلاقیت نشان می دهد. با توجه به این که
(P >.05 ) می توان گفت که مفروضه نرمال بودن توزیع برقرار است.
جدول 3: بررسی نرمال بودن متغیر رشد خلاقیت کلی
متغیر | آزمون كولموگروف- اسميرنوف | ||
تعداد | آماره | سطح معناداری | |
رشد خلاقیت پیش آزمون | 30 | 726/0 | 6/0 |
رشد خلاقیت پس آزمون | 30 | 895/0 | 4/0 |
ب: همگونی واریانس:
جدول 4: تعیین برابری واریانس نمرات رشد خلاقیت کلی (آزمون لوین)
متغیر | مقدارf | درجه آزادی اول | درجه آزادی دوم | سطح معناداری( p ) |
رشد خلاقیت پیش آزمون | 962/0 | 1 | 28 | 2/0 |
رشد خلاقیت پس آزمون | 51/1 | 1 | 28 | 3/0 |
همانگونه که از جدول4 مشاهده میشود مقدار f در مورد متغیر رشد خلاقیت پیش آزمون و پس آزمون معنادار نشده است (05/0> p )، بنابراین نتیجه میگیریم که بین میزان واریانس نمرات گروه آزمایش و کنترل در پیش آزمون تفاوت معنادار وجود ندارد و این پیش فرض رعایت شده است.
ج: بررسی همگونی شیب رگرسیون
جدول 5: آزمون تعامل میان گروه و پیش آزمون با پیگیری متغیر رشد خلاقیت
متغیر | منبع تغییرات | مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | آماره آزمون | سطح معناداری |
رشد خلاقیت | اثر تعامل پیش آزمون و گروه | 49/2727 | 2 | 745/1363 | 9/36 | 0001/0 |
با توجه به جدول 5 می توان متوجه شد که مقدار f تعامل پیش آزمون و گروه برابر با 9/36 می باشد که معنادار شده است (01/0P< )، بنابراین می توان نتیجه گرفت که پیش فرض همگونی شیب رگرسیون رعایت نشده است.
د:تحلیل واریان
جدول 6: بررسی تحلیل واریانس یک راهه نمرات رشد خلاقیت به تفکیک گروه آزمایش و کنترل
p | F | میانگین مجذورات | درجه آزادی | مجموع مجذورات | منبع تغییرات |
0001/0 | 4/67 | 133/3586 | 1 | 133/3586 | بین گروهی |
|
| 205/53 | 28 | 733/1489 | درون گروهی |
|
|
| 29 | 867/5057 | مجموع |
با توجه به جدول 6 و مشاهده سطح معناداری می توان متوجه شد که مقدار آماره آزمون (4/67) در سطح (0001/0) معنادار گردیده (01/0< p ) (چون از سطح قابل قبول 05/0 کمتر میباشد). این بدین معنی است که بین نمرات رشد خلاقیت دانش آموزاني که در گروه آزمایش بوده اند نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود دارد. می توان نتیجه گیری کرد که راهبرد یادگیری اکتشافی بر میزان رشد خلاقیت دانش آموزان تأثیر معنادار دارد.
فرضیه دوم: راهبرد (روش تدریس) یادگیری اکتشافی بر تفکر نوآورانه دانش آموزان تاثیر معناداری دارد.
الف: بررسی نرمال بودن توزیع نمرات تفکر نوآورانه
جدول 7: بررسی نرمال بودن متغیر تفکر نوآورانه
متغیر | آزمون كولموگروف- اسميرنوف | ||
تعداد | آماره | سطح معناداری | |
تفکر نوآورانه پیش آزمون | 30 | 474/0 | 9/0 |
تفکر نوآورانه پس آزمون | 30 | 702/0 | 7/0 |
نتایج تحلیل جدول 7 نشان می دهد که مقدار سطوح معناداری در آزمون فوق الذکر از 05/0 کوچک تر است. فرضیه صفر در آزمون کلموگروف – اسمیرنوف، پیروی داده ها از توزیع مورد نظر ( که در این جا نرمال است) می باشد. فرضیه مقابل آن عبارت است از عدم پیروی داده ها از توزیع مورد نظر ( که در این جا نرمال است)، با توجه به مقدار سطوح معناداری و عدم تأیید فرضیه صفر، توزیع داده ها منطبق بر توزیع نرمال قلمداد نمی گردد.
ب: همگونی واریانس:
جدول 8: تعیین برابری واریانس نمرات تفکر نوآورانه (آزمون لوین)
متغیر | مقدارf | درجه آزادی اول | درجه آزادی دوم | سطح معناداری( p ) |
تفکر نوآورانه پیش آزمون | 79/1 | 1 | 28 | 1/0 |
تفکر نوآورانه پس آزمون | 274/0 | 1 | 28 | 6/0 |
همانگونه که از جدول 8 مشاهده میشود مقدار f در مورد متغیر تفکر نوآورانه پیش آزمون و پس آزمون معنادار نشده است (05/0> p )، بنابراین نتیجه میگیریم که بین میزان واریانس نمرات گروه آزمایش و کنترل در این متغیر ها تفاوت معنادار وجود ندارد و این پیش فرض رعایت گردیده است.
ج: بررسی همگونی شیب رگرسیون
جدول 9: آزمون تعامل میان گروه و پیش آزمون با پیگیری متغیر تفکر نوآورانه
متغیر | منبع تغییرات | مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | آماره آزمون | سطح معناداری |
تفکر نوآورانه | اثر تعامل پیش آزمون و گروه | 721/717 | 2 | 8/358 | 6/10 | 0001/0 |
با توجه به جدول9 می توان متوجه شد که مقدار f تعامل پیش آزمون و گروه برابر با 6/10 می باشد که معنادار شده است (01/0P< )، بنابراین می توان نتیجه گرفت که پیش فرض همگونی شیب رگرسیون رعایت نشده است.
د:تحلیل واریانس
جدول10: بررسی تحلیل واریانس یک راهه نمرات تفکر نوآورانه به تفکیک گروه آزمایش و کنترل
p | F | میانگین مجذورات | درجه آزادی | مجموع مجذورات | منبع تغییرات |
0001/0 | 5/17 | 033/760 | 1 | 033/760 | بین گروهی |
|
| 295/43 | 28 | 267/1212 | درون گروهی |
|
|
| 29 | 3/1972 | مجموع |
با توجه به جدول 10 و مشاهده سطح معناداری می توان متوجه شد که مقدار آماره آزمون (5/17) در سطح (0001/0) معنادار گردیده (01/0< p ) (چون از سطح قابل قبول 05/0 کمتر میباشد). این بدین معنی است که بین نمرات تفکر نوآورانه دانش آموزاني که در گروه آزمایش بوده اند نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی دار وجود دارد. می توان نتیجه گیری کرد که روش تدریس یادگیری اکتشافی بر تفکر نوآورانه دانش آموزان تأثیر معنادار دارد.
بحث و نتیجه گیری
نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که روش تدریس یادگیری اکتشافی بر رشد خلاقیت و تفکر نو آورانه دانش آموزان تاثیر معناداری دارد. یافتهی پژوهشی با نتایج حاصل از تحقیق Sokol, Gozdek& Figurska, (2021)، Dilekli, & Tezci, (2019)، Siswono(2018)، Make ,Sonmi.&Muammar, (2019)، Kashir et al (2023) ، Asadi (2019)، Tseng, Gardner & Yeh, (2019)، Doğru & Tekkaya, (2018) همسو است. استفاده از راهبرد روش تدریس یادگیری اکتشافی به دانشآموزان اجازه می‌دهد تا در محیط‌های باز، مسائل و چالش‌های متنوعی را تجربه کنند. این امکان باعث میشود که آنها بیشتر با مسائل پیچیده و غیرخطی روبه‌رو شوند و از طریق آزمون راه‌های مختلف حل، به راه‌حل‌های خلاقانه‌تری برای مسائل برسند.
به علاوه، راهبرد تدریس یادگیری اکتشافی توانایی همکاری، تفکر گروهی، و به اشتراک گذاری ایده‌ها را نیز تقویت می‌کند. این ارتباطات اجتماعی می‌تواند منجر به پیدایش راه‌حل‌های نوآورانه‌تری برای مسائل مشترک شود و در نهایت، به رشد خلاقیت و توانایی حل مسائل دانشآموزان کمک کند. در نهایت، راهبرد روش تدریس یادگیری اکتشافی نه تنها به ارتقای توانایی‌های تفکری و ابتکاری دانشآموزان کمک می‌کند، بلکه از طریق تجربه‌های واقعی و آموزش محور برای حل مسائل، آنها را به سمت ایده‌پردازی و تولید راه‌حل‌های نوآورانه می‌برد که این امر به رشد خلاقیت و نوآوری آنها کمک بسزایی می‌کند. در واقع با اعمال راهبرد روش تدریس یادگیری اکتشافی، دانشآموزان به فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی علاقه‌مند می‌شوند که این موجب افزایش علاقه و انگیزه آنها برای یادگیری عمیق و پایدار میشود. این روش، از طریق ارتقاء تفکر نوآورانه، می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در عملکرد تحصیلی و توسعه مهارت‌های زندگی‌ای دانشآموزان داشته باشد.
به طور خاص، از جمله تأثیرات مثبت این راهبرد می‌توان به تقویت مهارت‌های تفکری از جمله تفکر انتقادی، تفکر خلاق، و توانایی‌های مشاهده و پردازش اطلاعات اشاره کرد. این موارد، اساساً برای توسعه توانایی‌های ذهنی مورد نیاز برای موفقیت در زندگی و حرفه‌ای دانشآموزان بسیار حیاتی است.
همچنین، از طریق فرآیند کشف و ارزیابی موضوعات جدید، دانشآموزان به ارتباط بین دروس مختلف و کاربردهای واقعی آنها آگاه می‌شوند که این ارتباطات می‌تواند به توانایی‌های نوآوری و ابتکاری آنها افزوده شود. به علاوه، این راهبرد می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس و ارتقاء انگیزه و تعهد دانشآموزان نسبت به یادگیری کمک کند، که این عوامل اساسی برای پیشرفت در مسیر یادگیری و توسعه شخصیتی است.
در نهایت، از آنجایی که راهبرد تدریس یادگیری اکتشافی تأکید بر فعالیت‌های عملی و تجربی دارد، این می‌تواند به ارتقاء مهارت‌های عملی و کاربردی دانشآموزان منجر شود. این مهارت‌ها شامل مهارت‌های فنی، فن‌آوری، و کاربردی در زمینه‌های مختلف می‌شوند که در آینده می‌تواند به دانشآموزان کمک کند تا به بهترین شکل ممکن در جامعه و بازار کار عملکرد کنند. به طور کلی نتایج به دست آمده نشان می دهد که راهبرد اکتشافی با تاکید بر خلاقیت و تفکر نوآورانه به دانش آموزان اجازه می دهد تا از راهکارهای متنوع و نوین برای حل مساله استفاده کنند و راه حل های خلاقانه تر و موثرتر پیدا کنند و به یادگیری پایدارتر و معنادارتری برسند.
پیشنهادهای كاربردي پژوهش
به پژوهشگران آتی پیشنهاد می شود اثربخشی راهبردهای دیگر روش های تدریس و یادگیری و ... به دانش آموزان آموزش داده شود و تاثیر آن با شیوه راهبرد روش تدریس یادگیری اکتشافی مورد مقایسه قرار گیرد؛
- به پژوهشگران آتی پیشنهاد می شود که این شیوه تدریس را در دروس دیگر نیز مورد آزمایش و تحقیق قرار دهند
- به پژوهشگران بعدی پیشنهاد می شود با دوره ی پیگیری مکرر پژوهشی اثرات این نوع راهبرد یادگیری در طولانی مدت را مشخص نمایند؛
- این تحقیق بر روی دانش آموزان مقطع متوسطه القادسیه عراق انجام شد؛ پیشنهاد می شود پژوهشگران آتی جهت گسترش یافته های این پژوهش، اثربخشی راهبرد روش تدریس یادگیری اکتشافی را بر روی دانش آموزان سایر مقاطع تحصیلی نیز اجرا کنند.
حامی مالی
هزینههای مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد.
مشارکت نویسندگان
طراحی و ایده پردازی، روش شناسی و تحلیل دادهها: علیرضا پرنیان؛ نظارت و نگارش نهایی: مریم رحمانی منش.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.
References
Agha Davoud, Seyed R; Hatami, M; Hakiminia, B. (2010). Investigating the factors affecting organizational innovation among managers (Case study: Senior telecommunications managers in Isfahan province). Specialized Quarterly of Social Sciences, Islamic Azad University of Shushtar, 4 (11), 127-170. [in Persian]
Ahmadi Faghih, M; Zargham Hajibi, M; Monirpour, N. (2019). Investigating the mediating role of thinking style in the relationship between teachers' emotional intelligence and students' creativity. Thinking and Child, 10(2), 1-20. [in Persian]
Armand, P; Asadi, A; Barzegar Ghazi Jahani, MR; Pezeshki, A.(2023). Investigating factors affecting creative teaching of elementary school teachers. 7th National Conference on Interdisciplinary Research in Management & Humanistic Science, 21 November, tehran. [in Persian]
Asadi, F. (2019). The effect of guided discovery teaching method on creativity, motivation, and academic achievement of eighth grade female students in the first year of high school in Khomein city in experimental science course, Master's thesis. Arak University. [in Persian]
Böcker, F. (1987). Is case teaching more effective than lecture teaching in business administration? An exploratory analysis. Interfaces, 17(5), 64-71.
Borg, S. (2010). Language teacher research engagement. Language Teaching, 43(04), 391–429.
Chang, Y. H., Yan, Y. C., & Lu, Y. T. (2022). Effects of combining different collaborative learning strategies with problem-based learning in a flipped classroom on program language learning. Sustainability, 14(9), 5282.
Dilekli, Y., & Tezci, E. (2019). The relationship among teachers’ classroom practices for teaching thinking skills, teachers’ self-efficacy towards teaching thinking skills and teachers’ teaching styles. Thinking Skills and Creativity, 21, 144-151.
Doğru A. P. & Tekkaya, C. (2018). Promoting Students' Learning in Genetics With the Learning Cycle. The Journal of Experimental Education, 72(1), 223–232.
Doost Ghahfarkhi, E; Hamidi, M; Pourhaji, H. (2021). Identifying and prioritizing factors affecting entrepreneurship among students of physical education colleges in the country. Research in Educational Sports, 8(4), 74-89. [in Persian]
Durnali, M., Orakci, Ş., & Khalili, T. (2023). Fostering creative thinking skills to burst the effect of emotional intelligence on entrepreneurial skills. Thinking Skills and Creativity, 47, 101200.
Jafari Sani, H; Pakmehr, H ; Aghili, A. (2011). The effectiveness of inquiry-based teaching model on students' self-efficacy beliefs in solving physics problems. Journal of Psychology and Educational Sciences, Winter, No. 22, pp. 20-1. [in Persian]
Kadivar, P. (2022). Learning Psychology (From Theory to Practice), Samt Publishing. [in Persian]
Kashir, M ; Najafond Derikondi, M ; Kurd, L. (2023). The Role of Discovery Teaching Method on Students' Creativity and Academic Performance, Third National Conference on Applied Studies in Educational Processes, Minab. [in Persian]
Lahiri, N. (2010). Geographic distribution of R&D activity: How does it affect innovation quality? The Academy of Management Journal (AMJ), 53 (5) : 1194-1209
Liao, H., & Li, Y. (2023). Intercultural teaching approaches and practices of Chinese teachers in English education: An exploratory mixed methods study. Language Teaching Research, 27(5), 1293-1324.
Make j.Sonmi,J.&Muammar,O. (2019). Development of creativity: the influence of varying levels of implemation of the DISCOVER curriculum model, a non –traditional pedagogical approach, pp:3422-13
Manouchehri, P. (2012). Studying the effect of the pedagogical teaching method and the inquiry-based teaching method in science lessons on the academic achievement of fifth grade elementary school students in Sanandaj in the academic year 2011-2012. Master of Education Thesis, Allameh Tabatabaei University, Tehran. [in Persian]
Mashayek, M; Azarnioshan, M; Mohammadi Shirmahleh, F. (2018). The relationship between organizational innovation and job performance and job satisfaction of teachers. Innovation and Creativity in Humanities, 8(3), 75-94. [in Persian]
Ocon, R. (2016). Teaching creative thinking to engineering and technology students. Proceedings of 9th International Conference on Engineering Education, London, University of London, 2006 (pp. 166-188).
Parker, J. (2018). The impact of visual instruction on student creativity. Unpublished Doctoral Dissertation, Walden University, Minneapolis.
Pourabrahim, S. (2023). The effect of exploratory teaching method on the learning rate of science subjects of fourth grade elementary school students in Tabriz District 1. Master's thesis. Roshdieh Institute of Higher Education. [in Persian]
Rahmani Manesh, M. (2012). The relationship between organizational trust and organizational learning among faculty members of Khorasgan Azad University of Isfahan in the academic year 2011-2012. Master's thesis. Khorasgan Branch of Islamic Azad University of Isfahan. [in Persian]
Salimi, M; Keshvari, F. (2019). The effect of intellectual capital on innovation and organizational agility of sports and youth department employees: The mediating role of professional ethics. Human Resource Management in Sports, 7(1), 61-79. [in Persian]
Siswono, T. Y. E. (2018). Developing teacher performances to improving students creative thinking capabilities in mathematics. International Conference on Research, Implementation and Education of Mathematics and Sciences.
Sokol, A. Gozdek, A. & Figurska, I. (2021). The importance of teacher leadership in shaping the creative attitudes of students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 1976-1982.
Talebi, H; Basiri, B. (2016). Investigating the effect of the teaching method based on “activity and practice” on the academic performance of female students of the Bachelor of Education in Payam Noor University of Isfahan “in statistics course”. New Educational Approaches, 11(2), 1-26. [in Persian]
Tseng, H., Gardner, T., & Yeh, H. T. (2019). Enhancing Students’ Self-Efficacy, Elaboration, and Critical Thinking Skills in a Collaborative Educator Preparation Program. Quarterly Review of Distance Education, 17(2), 15-29.
van der Graaf, J., Lim, L., Fan, Y., Kilgour, J., Moore, J., Gašević, D., ... & Molenaar, I. (2022). The dynamics between self-regulated learning and learning outcomes: An exploratory approach and implications. Metacognition and Learning, 17(3), 745-771.
Yoder, P. J., Kaiser, A. P., & Alpert, C. L. (1991). An exploratory study of the interaction between language teaching methods and child characteristics. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 34(1), 155-167.
Zahorik, J. A. (1987). Teachers' collegial interaction: An exploratory study. The Elementary School Journal, 87(4), 385-396.
[1] - Creative thinking
[2] Durnali,Orakci, khalili
[3] -Handerson-Clark
[4] van der Graaf, Lim,Fan, Kilgour, Moore, Molenaar