رتبه ‏بندی عملکرد HSE شرکت‌های گاز با استفاده از تکنیک تصمیم‏ گیری چند شاخصه

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست، بهداشت و ایمنی

نبی اله منصوری ¹ , شبنم عظیمی حسینی ²

1 - دانشیار دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - کارشناس ارشد مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، واحد علوم و تحقیقات تهران*(مسئول مکاتبات).

تاریخ دریافت : 1391/02/06 تاریخ پذیرش : 1391/07/29 تاریخ انتشار : 1394/04/01

کلید واژه: شاخص ایمنی, بهداشت و محیط زیست, صنعت گاز, ممیزی, روش تصمیم گیری چند شاخصه, روش TOPSIS,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : صنایع نفت و گاز با توجه به کیفیت و کمیت مواد خام، بینابینی و محصولات جانبی و نهایی، هم چنین دارا بودن سه مشخصه پیچیدگی بالا، قابلیت انعطاف پایین و آسیب پذیری زیاد از دیدگاه HSE جزء صنایع بحرانی محسوب شده و بروز یک حادثه در آن می تواند از جنبه های انسانی، زیست محیطی و اقتصادی فاجعه بار باشد. هدف اصلی از این پژوهش ارزیابی کمی شرکت های گاز از لحاظ وضعیت عملکرد سیستم مدیریت HSE و رتبه بندی آن ها به کمک روش تصمیم گیری چند شاخصه بود تا بدین وسیله ضمن نمایان ساختن نکات ضعف و قوت هر یک، انگیزه لازم برای رقابت و ارتقای هر چه بیشتر سطح مدیریت HSE آن ها فراهم گردد. روش بررسی: در این تحقیق ضمن بازدیدهای میدانی متعدد از واحدهای مختلف تابعه شرکت ملی گاز ایران، مشاهده فرآیندها و مصاحبه با مدیران و افراد با تجربه در زمینه HSE کلیه پارامترهای دخیل در امور ایمنی، بهداشت و محیط زیست آن ها شناسایی و طبقه بندی گردید. در گام بعدی شاخص های سختی کار در این واحدها تعیین گردید. سپس با استفاده از روش TOPSIS نسبت به وزن دهی و امتیازبندی پارامترهای مذکور اقدام گردید و در نهایت 4 شرکت عمده و مادر انتقال گاز، پالایشگاه، گاز استانی و مهندسی و توسعه که هر یک واحدهای فرآیندی متعددی را در زیرمجموعه خود دارند، ارزیابی کمی شدند. یافته ها: نتایج این بررسی جامع نشان داد که شرکت های گاز استانی، مهندسی و توسعه، انتقال گاز و پالایشگاه به ترتیب حایز امتیازهای 74/0، 55/0، 40/0 و 19/0 از یک گردیدند. بحث و نتیجه گیری: در این تحقیق به منظور مقایسه عملکرد شرکت های گاز 29 شاخص(23 شاخص HSE و 6 شاخص سختی کار) تدوین گردید و از روش TOPSIS (یکی از روش های تصمیم گیری چند شاخصه) به منظور رتبه بندی شرکت های مذکور استفاده گردید.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Oil and gas industry with respect to the quality and quantity of raw materials,intermediate and final products, as well as having three properties of high complexity , low flexibilityand high vulnerability are critical industries and occurrence of an event in aspects of human,environmental and economic can be disaster. The overall benefits of this research could be defined asassessing the HSE performance quantitatively based on the multi attributes decision making method inorder to create a motivation for different gas companies to make them improve themselves.Material and method: This work started with observing the processes of the sites of 4 groups ofcompanies in the Iran National Gas Company namely: Provincial Gas, Development & Engineering,Gas Distribution and Refinery, gathering and classifying the effective parameters on HSEmanagement system along with hard-work parameters too. Then the data was analyzed with TOPSISmethod.Results: Analyzing gathered data and indexes by TOPSIS was resulted to ranking the studiedcompanies as follow: with the final score of 0.74, 0.55, 0.40 and 0.19 from 1 respectively.Conclusion: In this study to compare the performance of the gas companies, 29 indicators (23 HSEindicators, and 6 indicators of hard work) were developed and TOPSIS method were used to rankmentioned companies.

منابع و مأخذ:

1. R.Shahkarami,H.Masine Asl, Development Health, Safety and Environment management system (HSE) model based on PMBOK standard for petrochemical projects, Third National Conference on HSE Managers and Specialists of the Ministry of Oil , Tabriz, Iran,2010


2. Marsh & Mclennan, 100 Larg Losses : A Thirty- Year Review of Property Damage Losses In the Hydrocarbon – Chemical Industries. Chicago , Illinois: M & M PC,1988


3. A.Amini, Safety and risk management in the petrochemical industry, The first National Conference on Safety Engineering and HSE Management, 2005


4. Hämäläinen P, Takala J & Saarela KL, Global Estimates of Fatal Work-Related Diseases. American Journal of  Industerial Medicine 50,2007, 28-41


5. S.Iranzade,A.Borghian, Patterns of performance assessment, Fifth edition,Foruzesh publications,2009, Chapter I


6. R.Javidi Sabaghian,M.Sharifi,H.Rajabi Mashhadi, Comparison of two methods in decision-making criteria , Fifth National Congress on Civil Engineering,2010,Mashhad,Iran


7. Mui-How Phua, Mitsuhiro Minowa,A GIS-based multi-criteria decision making approach to forest conservation planning at a landscape scale: a case study in the Kinabalu Area, Sabah, Malaysia, Journal of Landscape and Urban Planning, volume 71, 2005,pp 207-222


8. Tal Svoray, Pua Bar (Kutiel), Tsafra Bannet,Urban land-use allocation in aMediterranean ecotone: Habitat Heterogeneity Model incorporated in a GIS using a multicriteria mechanism, Journal of Landscape and Urban Planning, volume 72, 2005,pp 337–351


9. H.Rezvani,S.Mehdipour, Application of MADM fuzzy techniques for prioritizing products intended Mashhad Chinese factories,2009,Cheshmandaze Modiriat, volume 31


10. M.Asgharpour, Multi-criteria decision making, Fifth Edition, Tehran University Publications,2008, Chapter Three


11. M.Momeni, New Topics in operations research, Tehran University Publications, 2006, Chapter I


12. S.H. Zanakis, A. Solomon, N.Wishart, S. Dublish ,"Multi-attribute decision making: A simulation comparison of selection methods", European Journal of Operational Research 107 ,1998, 507–529

7.      Guang Yang, Wen Jie Huang, Lin Li Lei, Using AHP and TOPSIS Approaches in Nuclear Power Plant Equipment Supplier Selection, Key Engineering Materials (Volumes 419 - 420), Advanced Design and Manufacture II,2009