ارزیابی پایداری زیست‌محیطی حمل ‌و نقل بنزینی در تهران بر اساس سرانۀ رد پای کربن و بررسی سناریوهای پیش‌رو

محورهای موضوعی : ارزیابی خطرات آلاینده ها بر روی محیط زیست

رضا بابایی ¹ , بهزاد نوروزی ² , دلارام گرشاسبی ^{3 *} , پوریا پیرمرادی ⁴

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، گروه شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد طراحی شهری، گروه شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1404/03/10 تاریخ پذیرش : 1404/04/22 تاریخ انتشار : 1404/05/28

کلید واژه: توسعۀ پایدار, تحرک پایدار, حمل ‌و نقل‌ شهری, رد پای بوم‌شناختی,

چکیده مقاله :

آلودگی ‌هوا و انتشار کربن‌ دی‌اکسید به عنوان یکی از آثار مخرب و عمدۀ حمل ‌و نقل‌ شهری، به طور مستقیم به گرمایش‌جهانی منجر گردیده است. از آنجا که آلودگی ‌هوای ناشی از گسترش بی‌رویّۀ حمل و نقل بنزینی یکی از مسائل اصلی شهر تهران است، ارزیابی پایداری زیست‌محیطی از طریق محاسبۀ رد پای‌ کربن ضروری است. از این ‌رو تحقیق کاربردی حاضر با روش ترکیبی به ارزیابی پایداری زیست‌محیطی حمل ‌و نقل‌ بنزینی در تهران با استفاده از شاخص سرانه‌ رد پای ‌کربن پرداخته ‌است و سناریوهای پیش‌رو را برای 15 سال آینده مورد بررسی قرار داده است. این مقاله ابتدا از طریق روش کتابخانه‌ای داده‌های مربوط به مصرف بنزین در حمل ‌و نقل ‌شهری تهران را جمع‌آوری کرده و سپس سرانۀ ‌رد پای‌ کربن ناشی از مصرف بنزین در این شهر را محاسبه نموده که معادل 58/5 مترمربع برای هر نفر است. مقایسه‌ها نشان ‌داد که این میزان 12 برابر استاندارد جهانی و از نظر زیست‌محیطی ناپایدار است. این تحقیق در ادامه با تدوین پیشران‌ها به بررسی و تحلیل سناریو در نرم‌افزار سناریو ویزارد پرداخته است. سناریو فاجعه‌بار نشان ‌داد که ادامۀ روند فعلی تا سال 1420 منجر به افزایش بیش از 66 درصدی سرانۀ ‌رد پای ‌کربن خواهد شد و این شاخص به 52/11 مترمربع خواهد رسید که این میزان بیش از 23 برابر استاندارد جهانی است. اما سناریو ایده‌آل نشان ‌داد که با اجرای سیاست‌های مناسب می‌توان سرانۀ رد پای بوم‌شناختی را تا سال 1420 به 25/0 مترمربع (یک دوم استاندارد جهانی) کاهش داد. مقالۀ حاضر محدود به ارزیابی سرانۀ رد پای‌ کربن حمل ‌و نقل ‌بنزینی در تهران بوده است و از این حیث می‌تواند الگویی برای تحقیقات آتی جهت ارزیابی سایر آلاینده‌های محیط ‌زیست، سایر الگوهای حمل ‌و نقلی و سایر شهرها باشد.

چکیده انگلیسی:

Air pollution and carbon dioxide emissions, as major and destructive impacts of urban transportation, have directly contributed to global warming. Since air pollution resulting from the uncontrolled expansion of gasoline-based transportation is a significant issue in Tehran, assessing environmental sustainability through carbon footprint calculation is essential. Accordingly, this applied research adopts a mixed-method approach to evaluate the environmental sustainability of gasoline transportation in Tehran using the per capita carbon footprint index and to analyze future scenarios over the next 15 years. Initially, data on gasoline consumption in Tehran’s urban transportation sector were collected using the library research method. Based on this data, the per capita carbon footprint from gasoline consumption was calculated to be 5.58 m² per person. Comparative analysis revealed that this figure is 12 times higher than the global standard and thus environmentally unsustainable. The study then identified key driving forces and analyzed scenarios using ScenarioWizard software. The catastrophic scenario projected that if the current trend continues until 2041 (1420 in the Iranian calendar), the per capita carbon footprint will increase by over 66%, reaching 11.52 m² more than 23 times the global standard. In contrast, the ideal scenario indicated that implementing appropriate policies could reduce the per capita ecological footprint to 0.25 m² (half the global standard) by 2041. This study is limited to the assessment of the per capita carbon footprint of gasoline transportation in Tehran and, in this regard, can serve as a model for future research addressing other environmental pollutants, transportation patterns, and urban areas.

منابع و مأخذ:

[1] Hutchison, R., 2010, Encyclopedia of Urban Studies. SAGE Publications.
[2] Alvarez-Risco, A., Del-Aguila-Arcentales, S., Rosen, M.A., 2020, Sustainable transportation in cities. In: Building sustainable cities: Social, economic and environmental factors. Alvarez-Risco, A., Rosen, M., Del-Aguila-Arcentales, S., Marinova, D. (Editors), Springer, pp. 149-165.
[3] Martins, V.W.B., Anholon, R., Quelhas, O.L.G., 2019, Sustainable transportation methods. In: Encyclopedia of sustainability in higher education. Filho, W.L. (Editor), Springer, pp. 1847-1853.
[4] Faulin, J., Grasman, S.E., Juan, A.A., Hirsch, P., 2019, Sustainable transportation: Concepts and current practices. Sustainable Transportation and Smart Logistics, Decision-Making Models and Solutions, 3.
[5] Zhou, J., 2012, Sustainable transportation in the US: A review of proposals, policies, and programs since 2000. Frontiers of Architectural Research, 1, 150.
[6] Davis, A., Whyte, B., 2020, Making the shift to sustainable transport in Scotland. Cities & Health Journal, 6, 267.
[7] Meena, A.K., Yadav, T.K., 2019, What is ecological footprint and why is it important?. Agrobis Newsletter, 18(1), 25.
[8] Wackernagel, M., Lin, D., Hanscom, L., Galli, A., Iha, K., 2019, Ecological footprint. In: Encyclopedia of ecology (2nd Edition). Vol. 4, Fath, B. (Editor), Elsevier, pp. 270-282.
[9] Yang, H., Gong, Z., Chen, C., Zhao, T., 2020, Ecological footprint of residential building in Xining. 4th International Conference on Environmental and Energy Engineering, 12-15 March, Sanya, China.
[10] van den Bergh, J.C.J.M., Grazi, F., 2014, Ecological footprint policy? Land use as an environmental Indicator. Journal of Industrial Ecology, 18, 10.
[11] Wackernagel, M., Hanscom, L., Lin, D., 2017, Making sustainable development goals consistent with sustainability. Frontiers in Energy Research, 5, 18.
[12] Wackernagel, M., Rees, W.E., 1996, Our ecological footprint: Reducing human impact on the Earth. New Society Publishers.
[13] Gottlieb, D., Kissinger, M., Vigoda-Gadot, E., Haim, A, 2012, Analyzing the ecological footprint at the institutional scale – The case of an Israeli high-school. Ecological Indicators, 18, 91.
[14] Ortega-Montoya, C.Y., Johari, A., 2019, Urban ecological footprints. In: Sustainable cities and communities. Filho, W.L., Azul, A.M., Brandli, L., Özuyar, P.G., Wall, T. (Editors), Springer, pp. 812-824.
[15] Morse, S., Vogiatzakis, I.N., 2014, Resource use and deprivation: Geographical analysis of the ecological footprint and Townsend index for England. Sustainability, 6, 4749.
[16] Morris, D.N., Morjan, M.D., Woni, M.O. M., Manya, C., Akec, J.A., 2024, Ecological footprint assessment for environmental sustainability at the University of Juba, South Sudan. American Journal of Environmental Protection, 13, 219.
[17] Szigeti, C., Major, Z., Szabó, D.R., Szennay, Á., 2023, The ecological footprint of construction materials - A standardized approach from Hungary. Resources, 12, 15.
[18] Gill, A.R., Riaz, R., Ali, M., 2023, The asymmetric impact of financial development on ecological footprint in Pakistan. Environmental Science and Pollution Research, 30, 30755.
[19] Dada, J.T., Olaniyi, C.O., Ajide, F.M., Adeiza, A., Arnaut, M., 2022, Informal economy and ecological footprint: The case of Africa. Environmental Science and Pollution Research, 29, 74756.
[20] Nan, Y., Sun, R., Jing, L., Li, Y., 2022, Calculation and prediction of China’s energy ecological footprint based on the carbon cycle. International Journal of Environmental Science and Technology, 20, 11075.
[21] TPSIS, 2024, Tehran population estimate. Tehran province statistical information system, National Planning and Budget Organization, (Available online: https://amar.thmporg.ir/). (in Persian)
[22] Habibi, K., Rahimi Kake Joob, A., Abdi, M.H., 2012, Ecological footprint assessment of urban transportation; New approach for sustainability of urban transportation planning. Geographical Planning of Space Quarterly Journal, 2(5), 99. (in Persian)
[23] Veysi, M.R., Pirmoradi, P., Garshasbi, D., 2023, Evaluation of environmental sustainability for urban transportation patterns of Bojnurd by ecological footprint technique. Environment and Interdisciplinary Development, 7(78), 86. (in Persian)
[24] Pirmoradi, P., Garshasbi, D., Aghilimehr, L., 2022, Urban Design Toolkit, Academic Center for Education, Culture and Research, Alborz. (in Persian)
[25] Yasemi, F., 2024, Average daily gasoline consumption in Tehran Province. Tasnim News, (Available online: https://www. tasnimnews.com/fa/news/1403/07/14/3171429). (in Persian)
[26] Barari, M., Razaviyan, M.T., Tavakoliniya, J., 2017, Evaluation of the ecological footprint to achieve urban green transport with the introduction of ASI strategy (Case study: City of Sari). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 7(22), 21. (in Persian)
[27] Fini, A., 2024, 30 percent increase in fuel consumption in worn-out cars. Ahar News, 85773, (Available online: https://www.aharnews.ir/?p=85773). (in Persian)
[28] Negahdari, B., 2024, Average growth of 15 percent in automobile production in the last 3 years. Research Center of the Islamic Consultative Assembly of Iran, 1805686, (Available online: https://rc.majlis.ir/fa/news/show/1805686). (in Persian)
[29] Maddah Moravvej, S., 2022, Petroleum products refining and distribution company: Average domestic vehicle consumption is nearly 3 times the global standard consumption/Gasoline imports likely to begin next year. Asriran, 844141, (Available online: https://www.asriran.com/fa/news/844141). (in Persian)
[30] Fazli, M., 2020, Assessment of environmental sustainability of the transportation system in the urban development plan of Karaj: Proposing improvement solutions, University of Mazandaran, Urban Planning Department. (in Persian)
[31] Pirmoradi, P, Garshasbi, D, Solgi, N., 2025, A critical review: The 15-minute city. Planning Practice & Research, 1.
[32] Pirmoradi, P, Garshasbi, D, Noormohammadi Lafmajan, M., 2025, Identifying factors influencing happy urban spaces in the megacities of developing countries. Cities & Health, 1.