رابطه رشد اقتصادی، شدت انرژی و توسعه مالی: یک مقایسه از اقتصادهای ایران و ترکیه

محورهای موضوعی : اقتصاد کاربردی

حسین فتحی زاده ¹ (دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران)
مسعود نونژاد ² (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران)
علی حقیقت ³ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران)
عباس امینی فرد ⁴ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، گروه اقتصاد، شیراز، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/07/12 تاریخ پذیرش : 1400/03/18 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: اقتصاد ترکیه, اقتصاد ایران, شدت انرژی, رشد اقتصادی, توسعه مالی,

چکیده مقاله :

در این تحقیق رابطه بین رشد اقتصادی، شدت انرژی و توسعه مالی در اقتصادهای ایران و ترکیه بررسی شده است. به این منظور، از داده‌های سری زمانی سالانه دو کشور در دوره 1974 تا 2016 استفاده شد. جهت تحلیل روابط، روش‌های خود رگرسیون با وقفه توزیع شده (ARDL) و خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR) به کار گرفته شد. نتایج رابطه بلندمدت مدل ARDL نشان می‌دهد که تاثیر شدت انرژی بر رشد اقتصادی هر دو کشور منفی و معنادار است. اثر شاخص توسعه مالی بر رشد اقتصادی ایران مثبت و معنادار است. برعکس، تاثیر این متغیر بر رشد اقتصادی ترکیه منفی و معنادار است. هم‌چنین، براساس نتایج تجزیه واریانس در مدل SVAR رشد شدت انرژی بیشترین سهم را از نوسانات رشد اقتصادی دو کشور داشته است. در کوتاه مدت، سهم رشد شدت انرژی از نوسانات رشد اقتصادی در اقتصاد ایران حدود 3/44 درصد و در ترکیه 9/39 درصد بوده است. در حالی که در بلندمدت بخشی از اثر این متغیر در نوسان رشد اقتصادی هر دو کشور کم شده است. هم‌چنین در بلند مدت 5/8 درصد از نوسانات رشد اقتصادی ایران به رشد توسعه مالی مربوط است، در مقابل سهم توسعه مالی از نوسانات رشد اقتصادی ترکیه بیشتر از 22 درصد است.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، محسن و آل‌مراد جبدرقی، محمود (1391). توسعه بازارهای مالی و مصرف انرژی در کشورهای گروه D8، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیستم، شماره 61.

اسدی، علی و اسماعیلی، سیدمیثم (1392). بررسی وجود اربطه‌ی پویا میان مصرف انرژی و توسعه مالی در ایران، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال یکم، شماره 3.

اقبالی، علیرضا؛ گسکری، ریحانه؛ مرادی، مهدیس و پرهیزی، هادی (1394). بررسی شدت انرژی در کشورهای نفتی و غیرنفتی، تحقیقات اقتصادی، شماره 110.

اکبریان، رضا و حیدری‌پور، سید محسن (1388). بررسی تاثیر توسعه بازار مالی بر رشد اقتصاد در ایران طی سال‌های 1386-1345، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره 3.

آهنگری، عبدالمجید و کامران‌پور، سعیده (1395). تأثیر توسعه مالی و ارزش افزوده بر مصرف انرژی در بخش‌های صنعت و کشاورزی ایران، فصلنامه مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران، سال پنجم، شماره 19.

خورسندی، مرتضی؛ محمدی، تیمور؛ خزایی، محمد مهدی و بهروز، عارف (1394). بررسی اثر توسعه مالی بر مصرف انرژی با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (منتخبی از کشورهای در حال توسعه نفتی و غیرنفتی)، فصلنامه اقتصاد مالی و توسعه، سال نهم، شماره 33.

دیلمی‌نژاد، رضا و استاد حسین، رضا (1389). بررسی رابطه بین مصرف انرژی و ارزش افزوده بخش‌های منتخب اقتصادی ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هجدهم، شماره 55.

سلیمی‌فر، مصطفی؛ حق‌نژاد، امین و رحیمی، محسن (1389). بررسی تأثیر عوامل تولید بر شدت مصرف انرژی در ایران: یک تجزیه و تحلیل مبتنی بر تابع کاب-داگلاس، مجله دانش و توسعه، سال هفدهم، شماره 34.

سیف، اله مراد (1387). شدت انرژی: عوامل تأثیرگذار و تخمین یک تابع پیشنهادی، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال پنجم، شماره 18.

عصاری، عباس؛ ناصری، علیرضا و آقایی خوندابی، مجید (1387). توسعه‌ی مالی و رشد اقتصادی: مقایسه کشورهای نفتی عضو اوپک و غیرنفتی در حال توسعه، با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 82.

فرازمند، حسن؛ کامران‌پور، سعیده و قربان‌نژاد، مجتبی (1394). ارتباط بین توسعه مالی، رشد اقتصادی و مصرف انرژی در ایران؛ رویکرد آزمون باند و علیت تودا و یاماموتو، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره دهم، شماره 1.

فطرس، محمدحسن، آقازاده، اکبر و جبرائیلی، سودا (1390). تأثیر رشد اقتصادی بر مصرف انرژی تجدیدپذیر مقایسه تطبیقی کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و غیرعضو (شامل ایران)، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال نوزدهم، شماره 60.

گلی، زینت و اشرفی، یکتا (1389). بررسی شدت انرژی کشور و تجزیه آن با استفاده از شاخص ایده‌آل فیشر در ایران، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هجدهم، شماره 54.

مهرآرا، محسن و زارعی، مسعود (1390). اثرات غیرخطی مصرف انرژی بر رشد اقتصادی مبتنی بر رویکرد حد آستآن‌های، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره 5.

Ayres, R. U & Warr, B (2002). Useful work and information as drivers of economic growth, Ecological Economics.

Bernanke, B (1986). Alternative Explorations of the Money-Income Correlation, Carnegie-Rochester Series on Public Policy.

Berndt, E. R & Wood, O (1975). Technology, Prices and the Derived Demand for Energy, Review of Economics and Statistics.

Blanchard, O.J & Quah, d (1989). The Dynamic Effects of Aggregate Demand and Supply Disturbances, American Economic Review.

Calderon, C & Liu, L (2003). The direction of causality between financial development and economic growth, Journal of Development Economics.

Chang, S. C (2015). Effects of financial developments and income on energy consumption, International Review of Economics and Finance.

Christopoulos, D. K & Tsionas, E. G (2004). Financial development and economic growth: Evidence from panel unit root and cointegration tests, Journal of Development Economics.

Chumbo, M & Stern, D (2008). China’s changing energy intensity trend: A decomposition analysis, Journal of Energy Economics.

Cleveland, C, Kaufman, R. K & Stern, D. I (2000). Aggregation and the role of energy in the economy, Ecological Economics.

EIA (2012). Energy intensity indicator: Efficiency vs. Intensity.

Feng, T, Sun, L & Zhang, Y (2009). The relationship between energy consumption structure, economic structure and energy intensity in China, Energy Policy.

FoonTang, C (2009). Electricity consumption, income, foreign direct investment, and population in Malaysia: New evidence from multivariate framework analysis, Journal of Economic Studies.

Fung, H. K (2009). Financial development and economic growth: Convergence or divergence? Journal of International Money and Finance.

Galli, R (1999). The relationship between energy intensity and income levels: Forecasting long term energy demand in Asia emerging countries, The Energy Journal.

Gries, T & Redlin, M (2012). Trade Openness and Economic Growth: A Panel Causality Analysis, Center for International Economics, Working Paper Series.

Han, P (2008). Human capital and hours worked of children in Cambodia: Empirical evidence and policy implications, Asian Economic Journal.

Hassan, M. K, Sanchez, B & Yu, J. S (2011). Financial development and economic growth: New evidence from panel data, The Quarterly Review of economics and finance.

Kakar, Z.K, Khilji, B. A & Khan, M. J (2011). Financial development and energy consumption: Empirical evidence from Pakistan, International Journal of Trade, Economics and Finance.

Kilian, L (1998). Small-Sample Confidence Intervals for Impulse-Response Functions, The Review of Economics and Statistics.

King, R.G & Levine, R (1993). Finance, Entrepreneurship and Growth, Journal of Monetary Economics.

Kummel. R, Julian, H & Lindenberger, D (2002). Capital, labor, energy and creativity: Modelling innovation diffusion, Structural Change and Economic Dynamics.

Lean, H.H & Smyth, R) 2010(. On the dynamics of aggregate output, electricity consumption and exports in Malaysia: Evidence from multivariate Granger causality tests, Applied Energy.

Lee, J. W (2013). The contribution of foreign direct investment to clean energy use, carbon emissions and economic growth, Energy Policy.

Liang, Q & Teng, J. Z (2006). Financial Development and Economic Growth: Evidence from China, China Economic Review.

Metcalf, G (2008). An empirical analysis of energy intensity and its determinants at the state level, The Energy Journal.

Mehrara, M & Musai, M (2012). Energy consumption, financial development and economic growth: An ARDL approach for the case of Iran, International Journal of Business and Behavioral Sciences.

Mielnik, O, Goldemberg, J (2002). Foreign direct investment and decoupling between energy and gross domestic product in developing countries, Energy Policy.

Mudakkar, S.R, Zaman, K, Shakir, H, Arif, M, Naseem, I & Naz, L (2013). Determinants of energy consumption function in SAARC countries: Balancing the odds, Renewable and Sustainable Energy Reviews.

Ning, W (2008). Energy intensity, renewable energy, and economic development: Examining three provinces in China, The United States for energy economics Working Paper 08-011.

Omri, A & Kahouli, B (2013). Causal relationships between energy consumption, foreign direct investment and economic growth: Fresh evidence from dynamic simultaneous-equations models, Energy Policy.

Pagano, M (1993). Financial Markets and growth: An overview, European Economic Review.

Pesaran, M. H, Shin, Y & Smith, R. P (1999). Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels, Journal of the American Statistical Association.

Pesaran, M.H, Shin, Y & Smith, R.J (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships,Journal of Applied Econometrics.

Phoumin, H & Kimura, F (2014). Trade-off relationship between energy intensity thus energy demand and income level: Empirical evidence and policy implications for ASEAN and East Asia Countries, ERIA Discussion Paper Series.

Sadrosky, P (2009). Renewable Energy Consumption and Income in Emerging Economics, Energy Policy

Sadorsky, P (2010). The impact of financial development on energy consumption in emerging economies, Energy Policy.

Sadorsky, P (2011). Financial development and energy consumption in central and Eastern European frontier economies,Energy Policy.

Shahbaz, M, Tiwari, A & Nasir, M (2011). The effects of financial development, economic growth, coal consumption and trade openness on environmental performance in South Africa.

Shahbaz, M, Islam, F & Butt, M. S (2011). Financial development, energy consumption and CO2 emissions: Evidence from ARDL approach for Pakistan.

Shahbaz, M, Khan, S & Tahir, M. I (2013). The dynamic links between energy consumption, economic growth, financial development and trade in China: Fresh evidence from multivariate framework analysis, Energy Economics.

Siddique, H. M. A & Majeed, M. T (2015). Energy Consumption, Economic Growth, Trade and Financial Development Nexus in South Asia, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences.

Tang, C. F & Tan, E. C (2013). Exploring the nexus of electricity consumption, economic growth, energy prices and technology innovation in Malaysia, Applied Energy.

Wagner, M (2008). The carbon Kuznets curve: A cloudy picture emitted by bad econometrics? Resource and Energy Economics.

Zainal Abidin, I. S, Haseeb, M, Azam, M & Islam, R (2015). Foreign Direct Investment, Financial Development, International Trade and Energy Consumption: Panel Data Evidence from Selected ASEAN Countries, International Journal of Energy Economics and Policy.