وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه‌های دانشگاهی با توجه به سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی (مطالعه موردی دانشگاه‌های استان‌های خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی)

محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

حوا خزاعی نژاد ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران)
فهیمه باب الحوائجی ² (دانشیار/دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران)

تاریخ دریافت : 1395/02/19 تاریخ پذیرش : 1395/09/09 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: سند چشم انداز جمهوری اسلامی ای, فناوری اطلاعات و ارتباطات, کتابخانه‌های دانشگاهی,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه های دانشگاهی با توجه به سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی (مطالعه موردی دانشگاه های استان های خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی) انجام گرفته است. روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهشی کاربردی بوده وبه روش های کتابخانه ای و پیمایشی تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری شامل همه مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاهی استان های خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی بود. ابزار این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مؤلفه های موجود در سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات ایران شامل دو پرسشنامه بود. نتایج توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 19 و آزمون‌های t test تک نمونه ای و همچنین تحلیل واریانس مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان انطباق فناوری اطلاعات و ارتباطات کتابخانه های مورد بررسی با سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بین دیدگاه مدیران و کتابداران در رابطه با انطباق مؤلفه های سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات ایران با کتابخانه های مورد بررسی، تفاوتی وجود ندارد. نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش نشان داد میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه های مورد بررسی با سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات ایران در سطح پایینی از انطباق قرار دارد. پایین بودن سطح انطباق به خصوص در مؤلفه های مدیریت، استانداردها، تعاملات منطقه ای و بین المللی، امنیت فضای تبادل اطلاعات، تحقیق و پژوهش، تجارت و بازرگانی و توسعه خدمات الکترونیکی مشهود بود. این یافته ها نشان داد برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و انطباق با مؤلفه های سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات ایران، کتابخانه ها باید در بازه زمانی کمتر از ده سال تمام تلاش خود را جهت نزدیک شدن به اهداف اشاره شده به عمل آورند و با تمرکز بیشتر به بحث فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه ها بپردازند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The present study has been conducted with the aim of identifying the status of ICT in academic library, according to visions of Islamic Republic of Iran in 1404 (case study: Universities of North Khorasan, Khorasan Razavi and South Khorasan provinces ). Methodology: The research method is applied according to the objectives, using library and survey method. The study population includes all managers and librarians in academic libraries of North Khorasan, Khorasan Razavi and South Khorasan provinces. The data collection tool was questionnaire based on the components of the information technology (IT) organization's Strategic Plan, which includes two questionnaires (managers and librarians). The results were analyzed by SPSS version 19 and one sample T test and independent T test. Findings: The results showed the low levels of adaptation between ICT in studied libraries and the IT strategic document. Moreover, the findings indicated that there is no difference between managers’ and librarians’ perspectives in the studied libraries in relation to conformity of components of the strategic document of IT organization. Conclusion: The results showed that the use of ICT in studied libraries with ICT strategic document is in the low level of compliance, especially in management components, standards, regional and international cooperation, security of information exchange, research, trade and development of e-services. The findings showed that to achieve the goals of visions of the Islamic Republic of Iran and compliance with the components of the IT organization's strategic plan, libraries should do their efforts in the period of less than ten years to become closer to the mentioned goals and concentrate more on discussion of information and communication technologies in their libraries.

منابع و مأخذ:

آزادی نقش، فاطمه (1388). رهگیری حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد اشاره در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس.

ابوالقاسمی، زهرا (1389). بررسی میزانهمخوانی وضعیت مدیریت خدمات فناوری اطلاعات در کتابخانه ها و مراکز اطلاع‌رسانی تخصصی شهر تهران با استاندارد ISO/IEC 20000:2005. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی، دانشگاه الزهراء.

سند راهبردی سازمان فناوری اطلاعات ایران در برنامه پنجم توسعه 1394-1390 (1391). تهران: فخراکیا.

مباشری، مازیار (1389). استخراج و اعتبار سنجی شاخص های ارزیابی توسعه فناوری اطلاعت: مطالعه موردی سند راهبردی نظام جامه فناوری اطلاعات کشور. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور.

موسوی، مریم؛ محمد اسماعیل، صدیقه (1389). بررسی وضعیت موجود کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی. فصلنامه دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات). 2(8)، 82-73.

نوکاریزی، محسن؛ نارمنجی، مهدی (1392). آشنایی با اطلاعات و ارتباطات. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).

Awuor, F. M., Rabah, K., & Maake, B. M. (2013). Hindrance of ICT adoption to library services in higher institution of learning in developing countries. Computer Science and Information Technology, 1(4), 252-256.

Ebunuwele Eseohe, G., Ola, O. S., & Uduebor Ehikioy, A. A. (2014). Application of information communication technology in academic libraries in Nigeria. International Journal of Education and Research, 2(12), 423-436.

Ghuloum, H., & Ahmed, V. (2011). The implementation of new ICT services in Kuwaiti academic libraries. The Built & Human Environment Review, 4(1), 74-86.

Haneefa, M. (2007). Application of information and communication technologies in special libraries in Kerala (India). Library Review, 56(7), 603-620.

Nebeolise,  Ndidiamaka , Lucy. (2013). The Impact of information and communication technology (ICT) compliant librarians on library services delivery in academic library: The case of National Open University of Nigeria (Noun) library.  The International Journal of Engineering and Science (IJES), 2(8), 37-43

Okiy, Rose B., "Globalization and ICT in academic libraries in Nigeria: The way forward" (2010). Library Philosophy and Practice (ejournal). Paper 501. available at: http://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/501

Saleem, A., SZ, S. T., & Batcha, M. S. (2013). Application and uses of Information Communication Technology (ICT) in academic libraries: an overview. International Journal of Library Science, 2(3), 49-52.