تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی (مورد مطالعه: سازمان ملی استاندارد ایران)

محورهای موضوعی : نوآفرینی، نوآوری، رویکردهای نوین

تاریخ دریافت : 1404/05/03 تاریخ پذیرش : 1404/05/28 تاریخ انتشار : 1404/06/28

کلید واژه: فناوری اطلاعات و ارتباطات, نوآوری باز, معماری سازمانی, سازمان ملی استاندارد ایران,

چکیده مقاله :

این پژوهش به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز، با نقش میانجی معماری سازمانی می‌پردازد. برای نیل به این هدف، چارچوب نظری بر اساس مطالعه و بررسی یافته‌های پژوهش‌های پیشین توسعه داده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی-پیمایشی برای گردآوری داده‌ها انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 500 نفر از کارکنان سازمان ملی استاندارد ایران است که از میان آن‌ها، 217 نفر به‌وسیله فرمول کوکران به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. داده‌ها از راه پرسش‌نامه گردآوری شده و روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید شده است. برای تحلیل ابعاد چارچوب مفهومی از روش تحلیل عاملی تأییدی و برای بررسی روابط میان ابعاد چارچوب پژوهش از مدل‌سازی معادلات ساختاری (Smart PLS) استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نوع‌شناسی فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد، سطح آمادگی فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد، راهکارهای توسعه فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد و هم‌چنین، نوع‌شناسی فناوری، سطح آمادگی فناوری و راهکارهای توسعه فناوری بر معماری سازمانی تأثیر دارند. بنابراین، نتایج نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تأثیری مستقیم و معنادار دارد.

چکیده انگلیسی:

This research examines the impact of information and communication technology (ICT) on open innovation, with the mediating role of organizational architecture. To achieve this goal, a theoretical framework has been developed based on the study and analysis of previous research findings. This study is applied in nature and has been conducted using a descriptive-survey method for data collection. The statistical population of this research includes 500 employees of the National Standard Organization of Iran, from which 217 individuals were selected as a sample using Cochran’s formula. Data was collected through a questionnaire, and its validity was confirmed using confirmatory factor analysis, while reliability was established through Cronbach’s alpha and composite reliability methods. To analyze the dimensions of the conceptual framework, confirmatory factor analysis was employed, and structural equation modeling (Smart PLS) was used to examine the relationships among the dimensions of the research framework. The findings indicate that technology typology affects open innovation, technology readiness level impacts open innovation, technology development strategies influence open innovation, and furthermore, technology typology, technology readiness level, and technology development strategies all affect organizational architecture. Therefore, the results demonstrate that information and communication technology has a direct and significant impact on open innovation with the mediating role of organizational architecture in the National Standard Organization of Iran.

منابع و مأخذ:

خسروی، مهدی.، رضایی، سید.، و حسینی، علی. (1402). چالش‌های نوآوری در صنعت انرژی: مورد مطالعه سازمان ملی استاندارد ایران. فصلنامه مدیریت انرژی ایران.
امجدی، مهدی حیدر.، مهرابی بشرآبادی، حامد.، و جهان آراي، ناصر. (1399). رتبه بندی استان‌های کشور از منظر شاخص‌های اقتصاد دانش‌بنیان. فصلنامه راهبرد، 29(94)، 163-196.
اسکندری، مهدی. (1402). تأثیر سرمایه نامشهود و فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 7(88)، 1469-1478.
برزگر خلیلی، مهدی.، شادنوش، ندا.، و کرامتی، مهدی علی. (1402). طراحی مدل قابلیت‌های نوآوری باز تجاری در صنایع نظامی ایران با استفاده از پارادایم داده بنیاد. فصلنامه علمی رهیافت در مدیریت بازرگانی، 4(14)، 134-147.
سعیدی مطلق، مهدی حیدر.، و کریمی شاد، فاطمه. (1401). نوآوری باز از دریچه صنعت لوازم خانگی. زیست بوم نوآوری، 2(4)، 37-52.
سیف الهی، نادر.، شفیعی نیک آبادی.، محمد، مهاجر.، سید، بیگی فیروزی، احمد.، و محمدحسین، محمود. (1398). تأثیر نوآوری باز بر عملکرد توسعه محصول جدید با تأکید بر تأثیر ظرفیت جذب دانش. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 12(44)، 55-78.
شیری، فرزین.، شامی زنجانی، مهدی.، ابویی اردکان، مهدی.، و شمس علئیی، فاطمه. (1402). ملاحظات معماری سازمانی بانک‌ها در عصر تحول دیجیتال. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 38(4)، 1283-1317.
طالبی، کیوان.، و عابدینی مقانکی، زینب. (1402). به‌کارگیری مدل نوآوری باز در توانمندسازی شرکت‌های کوچک و متوسط برای همکاری استراتژیک با شرکت‌های بزرگ (مطالعه در صنعت آرایشی - بهداشتی). فصلنامه مدیریت کسب و کار نوآورانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 15(57)، 88-107.
قاسمی، مهدی.، و پناهی، فاطمه. (1402). جایگاه و نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در نیل به اقتصاد دانش‌بنیان. ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»، 11(3)، 35-58.
کریمی جشنی، جواد.، محمدداودی، احسان.، و عباسی سروک، لیلا. (1402). شناسایی ابعاد معماری سازمانی در سازمان امور مالیاتی کشور: یک مطالعه کیفی. مدیریت فردا، 21(70)، 189-194.

Aier, S., Klein, J., & Riedl, T. (2021). The role of enterprise architecture in digital transformation. Information Systems and e-Business Management, 19(4), 989-1010.
Chesbrough, H. (2020). The future of open innovation. Research-Technology Management, 63(1), 12-18.
Foss, N. J., & Saebi, T. (2017). Fifteen years of open innovation: A review. Management Review Quarterly, 67(2), 121-153.
Hossain, M., Khatun, M., & Rahman, M. (2022). Impact of digital technologies on innovation capability: Evidence from the energy sector. Technology Analysis & Strategic Management, 34(5), 576-589.
McGahan, A. M., Bogers, M. L., Chesbrough, H., & Holgersson, M. (2021). Tackling societal challenges with open innovation. California Management Review, 63(2), 49-61.
Bakar, N. A. A., & Selamat, H. (2016). Investigating enterprise architecture implementation in public sector organisation: A case study of Ministry of Health Malaysia. In Proc. 2016 3rd International Conference on Computer and Information Sciences (ICCOINS).
Sasa, A., & Krisper, M. (2011). Enterprise architecture patterns for business process support analysis. The Journal of System and Software. https://doi.org/10.1016/j.jss.2011.02.043
Verhoef, P. C., Broekhuizen, T., Bart, Y., Bhattacharya, A., Dong, J. Q., Fabian, N., & Haenlein, M. (2021). Digital transformation: A multidisciplinary reflection and research agenda. Journal of Business Research, 122, 889-901.
Marshall, A., Dencik, J., & Singh, R. R. (2021). Open innovation: Digital technology creates new opportunities. Strategy & Leadership.
Shabir, A., & DoHyeun, K. (2020). A multi-device multi-tasks management and orchestration architecture for the design of enterprise IoT applications. Future Generation Computer Systems, 106, 482-500.

متن کامل:



 

 

تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی

(مورد مطالعه: سازمان ملی استاندارد ایران)

 

زهرا رضائی*1 ، سعید گلستانی عراقی2

 

اطلاعات مقاله	چکیده
نوع مقاله: مقاله پژوهشي       تاریخ دریافت: 03/05/1404 تاریخ پذیرش: 28/05/1404	این پژوهش به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز، با نقش میانجی معماری سازمانی می‌پردازد. برای نیل به این هدف، چارچوب نظری بر اساس مطالعه و بررسی یافته‌های پژوهش‌های پیشین توسعه داده شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی-پیمایشی برای گردآوری داده‌ها انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل 500 نفر از کارکنان سازمان ملی استاندارد ایران است که از میان آن‌ها، 217 نفر به‌وسیله فرمول کوکران به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. داده‌ها از راه پرسش‌نامه گردآوری شده و روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید شده است. برای تحلیل ابعاد چارچوب مفهومی از روش تحلیل عاملی تأییدی و برای بررسی روابط میان ابعاد چارچوب پژوهش از مدل‌سازی معادلات ساختاری (Smart PLS) استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نوع‌شناسی فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد، سطح آمادگی فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد، راهکارهای توسعه فناوری بر نوآوری باز تأثیر دارد و هم‌چنین، نوع‌شناسی فناوری، سطح آمادگی فناوری و راهکارهای توسعه فناوری بر معماری سازمانی تأثیر دارند. بنابراین، نتایج نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تأثیری مستقیم و معنادار دارد.
کلیدواژه­ها	فناوری اطلاعات و ارتباطات، نوآوری باز، معماری سازمانی، سازمان ملی استاندارد ایران

 

ناشر: دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس

* نویسنده مسئول: زهرا رضائی                                                                                ایمیل: [e-mail]

1. دکتری مدیریت دولتی گرایش مدیریت منابع انسانی، مدرس دانشگاه (نویسنده مسئول)

2. کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، طراحی سازمان‌های دولتی دانشگاه آزاد اسلامی 

 

 

مقدمه

فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) به عنوان یکی از ارکان اصلی تحول دیجیتال، نقشی بسزا در تسهیل نوآوری و بهبود عملکرد سازمان‌ها ایفا می‌کند. در دنیای امروز، شرکت‌ها برای باقی‌ماندن در رقابت و پاسخگویی به نیازهای متغیر بازار، ناگزیر از پذیرش فناوری‌های نوین و به‌کارگیری استراتژی‌های نوآوری باز هستند (چسبرو، 2020). نوآوری باز به معنای استفاده از ایده‌ها و تکنولوژی‌های خارجی و داخلی برای توسعه محصولات و خدمات جدید، به گونه‌ای فزاینده در سازمان‌های گوناگون از جمله صنایع انرژی مورد توجه قرار گرفته است (فوس و سابی¹، 2017). در این راستا، معماری سازمانی به عنوان یک فریم‌ورک ساختاری و فرآیندی می‌تواند نقش میانجی مهمی در بهبود تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز ایفا کند. معماری سازمانی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به‌طور مؤثرتر از فناوری‌های دیجیتال بهره‌برداری کنند و فرآیندهای نوآوری را بهینه‌سازی نمایند (آیر و همکاران²، 2021). این معماری شامل ساختارهای سازمانی، فرآیندها، اطلاعات و فناوری‌ها است که به یکپارچگی و هماهنگی بین اجزای گوناگون سازمان کمک می‌کند و موجب تسهیل جریان اطلاعات و همکاری‌های بین‌دستگاهی می‌شود (لنگخورت³، 2017). در سازمان ملی استاندارد ایران به عنوان یکی از نهادهای کلیدی، با چالش‌های خاصی در زمینه نوآوری و استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی مواجه است. این چالش‌ها شامل نیاز به بهبود فرآیندهای کاری، افزایش بهره‌وری می‌باشد (خسروی و همکاران، 2023). بنابراین، بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی در این سازمان می‌تواند به شناسایی راهکارهای مؤثر در بهبود عملکرد و نوآوری کمک کند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که سازمان‌ها با پذیرش فناوری‌های نوین و طراحی مناسب معماری سازمانی می‌توانند به بهبود فرآیندهای نوآوری و افزایش توان رقابتی دست یابند (حسین و همکاران، 2022). بنابراین، این مطالعه به بررسی تأثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز و نقش معماری سازمانی در این فرآیند در سازمان ملی استاندارد ایران می‌پردازد. به این ترتیب، هدف این مقاله بررسی این است که چگونه فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند با تسهیل ساختارها و فرآیندهای معماری سازمانی، به نوآوری باز در سازمان ملی استاندارد ایران کمک کند و در نتیجه، زمینه‌ساز بهبود عملکرد و خلق ارزش در این سازمان شود.

 

بیان مسأله

فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر دو بعد عرضه و تقاضا در اقتصاد تأثیرگذار است و می‌تواند رشد اقتصادی، بهره‌وری نیروی کار، سودآوری و رفاه مصرف‌کننده را به ارمغان آورد. با وجود زیرساخت‌های اطلاعاتی، امکان استفاده از شبکه‌های ارتباطی به‌عنوان کانالی برای تبادل دانش بین کشورها وجود دارد که می‌تواند ارتباطات تجاری بین شرکای گوناگون را تقویت کند. برای بررسی وضعیت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، می‌توان از شاخص‌هایی مانند پهنای باند اینترنت، میزان دسترسی به رایانه، تلفن همراه و اینترنت استفاده کرد (امجدی، مهرابی بشرآبادی و جهان آرا، 1399). قرن 21 به‌عنوان بهترین و بدترین زمان برای نوآوری شناخته می‌شود، زیرا از یک سو فناوری‌های نوین شناخت ما از فرصت‌ها و توانایی‌ها را افزایش داده و از سوی دیگر، سازمان‌ها همچون گذشته قادر به سرمایه‌گذاری در پژوهش و توسعه نیستند. با وجود فرصت‌های متعدد برای نوآوری، کارایی پژوهش و توسعه درون‌سازمانی روزبه‌روز کاهش می‌یابد. به بیان دیگر، مدل‌های سنتی نوآوری نمی‌توانند در دنیای پیچیده و متغیر امروز موفق عمل کنند. نوآوری‌ها دیگر به‌تنهایی و در انزوا ایجاد نمی‌شوند و شایستگی‌های یک کنشگر برای توسعه و عرضه نوآوری‌ها کافی نیست. ظهور شرکت‌های نوظهوری که به رقابت با شرکت‌های بزرگ پرداخته‌اند، قواعد بازی را تغییر داده است. این شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری‌های اندک یا حتی بدون سرمایه‌گذاری در پژوهش و توسعه توانسته‌اند با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند. دلیل این امر تحول در روش‌های خلق، تجاری‌سازی و عرضه ایده‌های تجاری به بازار است که به تعبیر توماس کوهن، تغییر در پارادایم نوآوری به‌سوی نوآوری باز است. نوآوری باز به‌معنای استفاده هدفمند از جریانات دانشی داخلی و خارجی سازمان بمنظور تسریع نوآوری داخلی و گسترش بازار برای استفاده خارجی از نوآوری است (سعیدی مطلق و همکاران، 1401: 41). معماری سازمانی به‌عنوان رشته‌ای برای هدایت کلی سازمان در پاسخ به نیروهای مزاحم از راه شناسایی و تجزیه و تحلیل تغییرات نسبت به اهداف کسب و کار و نتایج مطلوب تجاری تعریف می‌شود (گارتنر⁴، 2020). این امر به رهبران فناوری اطلاعات و کسب و کار کمک می‌کند تا سیاست‌ها و پروژه‌ها را تنظیم کنند و به نتایج تجاری هدفمند دست یابند. با توجه به این تحولات، سازمان ملی استاندارد ایران نیز نیازمند بهره‌گیری بیش‌تر از نوآوری باز در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات و معماری سازمانی است و ضرورت نهادینه شدن این متغیرها در آن احساس می‌شود. بر این اساس، سوال کلیدی این پژوهش این است که “آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی تأثیر دارد؟” این سوال می‌تواند به درک بهتر از تعاملات بین فناوری اطلاعات و ارتباطات، نوآوری باز و معماری سازمانی کمک کند و راهکارهایی برای بهبود عملکرد سازمانی در زمینه‌های مذکور ارائه دهد.

 

مبانی پژوهش

فناوری اطلاعات و ارتباطات

فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در دهه‌های اخیر به جنبه‌های گوناگون زندگی انسان و شرکت‌ها نفوذ کرده و تأثیرات عمیقی بر ساختار اقتصادهای ملی و جهانی داشته است، به‌گونه‌ای که به عنوان انقلاب فاوا شناخته می‌شود (اسکندری، 1402: 3). این فناوری در رونق اقتصادی شرکت‌ها اهمیت بالایی دارد و به تقویت ظرفیت تولید و بهبود عملکرد آن‌ها کمک می‌کند. سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات و سرمایه نامشهود از عوامل اصلی ایجاد نوآوری، رشد بهره‌وری و رقابت در شرکت‌ها بشمار می‌رود (قاسمی و همکاران، 1402: 37). استفاده از ابزارهایی مانند نرم‌افزارها و برنامه‌های کاربردی، به ویژه در زمینه بازاریابی الکترونیکی، به رقابت‌پذیری و توسعه سازمان‌ها کمک می‌کند (قاسمی و همکاران، 1402: 43). فناوری اطلاعات به معنای ساده به استفاده از ابزارهای دیجیتال برای بهبود عملکرد سازمان است و فراتر از سخت‌افزار و نرم‌افزار، نیازمند نظام فکری و فرهنگی مرتبط است (نصر اصفهانی و همکاران، 1390). نظریه‌های اقتصادی مانند نظریه رشد نئوکلاسیسم به بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر تولید و ارزش افزوده پرداخته‌اند (چو و همکاران⁵، 2014). در حوزه آموزش، فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب ظهور شیوه‌های نوین یادگیری، مانند یادگیری مبتنی بر رایانه و کلاس‌های مجازی شده است و در کشورهای در حال توسعه، برنامه‌های آموزشی برای تحقق دولت الکترونیک در حال پیشرفت هستند (قهوچیان، 1402: 265). پیش از بحران ویروس کرونا، روندهای متعددی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در حال شکل‌گیری بودند که تحت تأثیر نیروهای پیشران گوناگون قرار داشتند. این نیروها باعث شتاب گرفتن روندها و ظهور روندهای جدید پس از بحران شدند. مهم‌ترین این پیشران‌ها شامل ظهور عصر جدید علوم اجتماعی با داده‌های عظیم، گسترش فناوری‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، و اهمیت روزافزون حریم خصوصی هستند (علیزاده، 1399). فناوری اطلاعات به معنای عام به مجموعه‌ای از ابزارها و سیستم‌ها برای گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات برمی‌گردد که سابقه‌ای طولانی دارد (پورکیانی و فرح‌بخش، 1391). پیشرفت‌های کلیدی در این حوزه، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم و جنگ سرد، به توسعه فناوری‌های الکترونیکی و رایانه‌ای منجر شد. زیرساخت فناوری اطلاعات شامل مجموعه‌ای از اجزاء متصل است که اثرات قابل توجهی بر جامعه دارند و شامل آموزش اطلاع‌رسانی، سخت‌افزار و نرم‌افزار رایانه و ارتباطات راه دور هستند. مدل‌های گوناگونی برای پذیرش فناوری اطلاعات و سیستم‌های اطلاعاتی وجود دارد، از جمله نظریه نشر نوآوری، نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده، مدل انتظار-تأیید و مدل پذیرش

فناوری (یو و تائو⁶، 2009؛ نیگ، لیپکی و مادوک⁷، 2009؛ کانگو و همکاران⁸، 2009) که به بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش و استفاده از فناوری کمک می‌کنند. نظریه یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری به بررسی رفتارهای کاربران در ارتباط با فناوری‌های کامپیوتری پرداخته و به چهار عامل اصلی شامل انتظار عملکرد، انتظار تلاش، اثرات اجتماعی و شرایط تحمیل‌گر توجه دارد (ونکاتش و همکاران⁹، 2003). مدل تناسب وظیفه-فناوری به بررسی تأثیر ویژگی‌های فردی، ویژگی‌های فناوری و وظایف سازمانی بر پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌پردازد و تأکید دارد که هماهنگی بین این سه عامل بر عملکرد و استفاده از فناوری تأثیر دارد (تیسکناکیس و کوروبالی¹⁰، 2009). چارچوب فناوری – سازمان – محیط نیز بر سه جنبه زمینه‌ای تأکید می‌کند که بر فرآیند پذیرش و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر می‌گذارند و شامل فناوری‌های موجود، هدف و اندازه سازمان و موقعیت صنعتی هستند (تئولین و لای¹¹، 2008). در نهایت، چارچوب تناسب بین افراد، وظیفه و فناوری به بررسی تأثیر ویژگی‌های فردی کاربران، ویژگی‌های فناوری و ویژگی‌های وظایف سازمانی بر پذیرش فناوری می‌پردازد (تیسکناکیس و کوروبالی، 2009).

 

نوآوری باز

نوآوری باز تجاری به معنای استفاده از فناوری‌ها و ایده‌های خارجی برای ارتقاء کسب‌وکارها است و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که دیگران نیز از ایده‌های به کار گرفته نشده خود بهره‌برداری کنند (مک‌گاهان و همکاران¹²، 2021: 52). برای بهره‌مندی از این رویکرد، سازمان‌ها نیازمند قابلیت‌های خاصی هستند. به‌عنوان مثال، بیگلاردی بر اهمیت وجود قابلیت‌های سازمانی برای نوآوری باز تأکید می‌کند و بارباروکس دستیابی به مزایای باز بودن مرزهای سازمان را مستلزم وجود این قابلیت‌ها می‌داند (برزگر خلیلی و همکاران، 1402: 148). نوآوری باز به‌عنوان یک پارادایم جامع شناخته می‌شود که می‌تواند از افکار و مسیرهای داخلی و خارجی به‌خوبی بهره‌برداری کند (سوزانتی و پارامادینی¹³، 2021: 95) و مرزهای سازمانی را نفوذپذیرتر می‌سازد (ونتورلی و همکاران¹⁴، 2022: 29). امروزه، بکارگیری نوآوری باز برای افزایش توان رقابتی شرکت‌ها در بازارهای داخلی و خارجی ضروری است (جکدیز و ولنیکا¹⁵، 2022: 504). توانایی سازمان‌ها در کشف و بهره‌برداری از نوآوری‌های خارجی و فرصت‌های کسب‌وکاری که پتانسیل تجاری شدن را دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است (کوهل و همکاران¹⁶، 2022: 178). هم‌چنین، نوآوری باز و اتخاذ راهبردهای توانمندسازی کسب‌وکار کوچک تحت تأثیر عوامل زمینه‌ای و مداخله‌گر قرار می‌گیرند. به بیان دیگر، این عوامل می‌توانند نوع و سطح نوآوری باز در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط را تحت تأثیر قرار دهند، شامل نوآوری در محصول، فرآیند و نوآوری مشترک (هامِل¹⁷، 2007). در قرن 21، تغییرات اساسی در روش‌های نوآوری رخ داده و شرکت‌ها دیگر نمی‌توانند به‌تنهایی به پژوهش و توسعه بپردازند (طالبی و همکاران، 1402: 102). با توجه به شرایط کنونی، نوآوری باز به‌عنوان یک راهکار کلیدی برای موفقیت سازمان‌ها در بازارهای دینامیک بشمار می‌رود. این رویکرد به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا از جریان‌های دانش داخلی و خارجی استفاده کنند و به گونه‌ای مؤثر به توسعه و تجاری‌سازی ایده‌ها بپردازند (سعیدی مطلق و همکاران، 1401: 41). نوآوری باز به‌معنای استفاده هدفمند از جریانات دانشی داخل و خارج سازمان برای تسریع نوآوری داخلی و گسترش بازار برای استفاده خارجی از نوآوری است (سیف اللهی و همکاران، 1398). در نوآوری باز، تعاملات با دیگر کنشگران، از جمله دانشگاهها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مشتریان، بمنظور ایجاد و تجاری‌سازی ایده‌های نوآورانه بسیار دارای اهمیت است. افزون بر این، فرآیندهای نوآوری از دو جنبه درون‌سازمانی و برون‌سازمانی قابل بررسی هستند که به همکاری‌های مشترک منجر می‌شود (سعیدی مطلق و همکاران، 1401: 43). در پژوهشی که توسط زنجیرچی و همکاران (1397) انجام شده است، عوامل مؤثر بر موفقیت نوآوری باز در سازمان‌ها شناسایی و مدلی جامع از این عوامل ارائه شده است. نتایج نشان می‌دهد که خلاقیت کارکنان، عرضه یافته‌های پژوهشی به محیط بیرون و توسعه روابط صنعت و دانشگاه از جمله عوامل کلیدی در این زمینه هستند. هم‌چنین، در پژوهش بکر و ایوب¹⁸ (2018)، نقش دولت و دانشگاهها در تحقق و موفقیت نوآوری باز مورد توجه قرار گرفته است. در دهه‌های اولیه قرن بیستم، شرکت‌های صنعتی در ایالات متحده برای پژوهش و توسعه با یکدیگر همکاری می‌کردند. پس از جنگ جهانی دوم، رژیم فورد بر پژوهش‌های درون‌سازمانی تأکید کرد، اما رکود دهه 1970 باعث شد تا نیاز به رویکردهای جدید مانند نوآوری باز احساس شود. سیاست‌گذاری برای توسعه نوآوری باز نیازمند توجه همزمان به پنج بعد است: 1) آموزش و توسعه سرمایه انسانی، 2) تأمین مالی نوآوری باز، 3) رویکرد متوازن به دارایی‌های فکری، 4) ارتقاء مشارکت و رقابت، و 5) گسترش دولت باز. برای سیاست‌گذاری نوآوری باز، سه جنبه اصلی شامل خلق، انتشار و بهره‌برداری از دانش مدنظر قرار می‌گیرد. ابزارهای سیاستی برای تقویت نوآوری باز شامل تقویت پژوهش و توسعه درون‌سازمانی و پیوندهای ملی و بین‌المللی است. نوآوری باز دارای ویژگی‌های متمایز است که آن را از فعالیت‌های نوآوری سنتی متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها شامل جریان‌های چند شاخه دانش، همکاری با بخش‌های گوناگون خارجی، اشکال گوناگون ارتباط باز و اهمیت ظرفیت جذب در شرکت‌ها است. سازمان‌ها و شرکت‌هایی مانند جنرال میلز و زیمنس به‌کارگیری نوآوری باز را در فرآیندهای خود به‌کار گرفته‌اند و با استفاده از همکاری با مشتریان و کارشناسان، به توسعه محصولات و خدمات نوآورانه پرداخته‌اند. برای مثال، جنرال میلز از شرکای خود در سراسر جهان دعوت می‌کند تا ایده‌های خود را برای بهبود محصولات ارائه دهند. این رویکردها و نمونه‌ها نشان‌دهنده تأثیر نوآوری باز بر افزایش کارایی و رقابت‌پذیری شرکت‌ها در بازارهای امروزی است.

 

معماری سازمانی

معماری سازمانی به‌عنوان یک چارچوب منطقی و ساختاری، به ساماندهی عملیات کسب‌وکار و دارایی‌های فناوری اطلاعات در یک سازمان می‌پردازد و به‌طور سنتی به‌عنوان رویکردی از بالا به پایین شناخته می‌شود (الزوبی و گیل¹⁹، 2022). با ورود فناوری اطلاعات به سازمان‌ها، معماری سازمانی به ابزاری مهم برای تراز کردن فناوری اطلاعات با رسالت و اهداف کسب‌وکار تبدیل شده است (ساسا و کریسپر²⁰، 2011). در این زمینه، سه مکتب فکری اصلی وجود دارد: 1) معماری فناوری اطلاعات سازمانی که به‌عنوان پلی میان کسب‌وکار و فناوری اطلاعات عمل می‌کند و بر بهبود وضعیت سازمان با تمرکز بر فناوری تأکید دارد (کورهنن و هلین²¹، 2017)، 2) معماری یکپارچگی سازمانی که ارتباط میان استراتژی و اجرا را مدنظر قرار می‌دهد و رویکردی جامع و سیستمی به سازمان دارد (لاپالمه²²، 2011)، و 3) انطباق اکولوژیکال سازمانی که به‌عنوان ابزاری برای نوآوری و پایداری و انطباق با تغییرات محیطی شناخته می‌شود (لاپالمه، 2011). چارچوب‌های معماری سازمانی، مدل‌هایی هستند که برای توصیف معماری سازمانی لازم‌اند و معمولاً دارای چهار لایه کسب‌وکار، داده، اپلیکیشن و زیرساخت می‌باشند (شیری و همکاران، 1402: 1288). با توجه به تحولات دیجیتال و فشارهای ناشی از آن بر ساختارهای معماری سنتی، نیاز به انطباق مداوم با تغییرات کسب‌وکار و فناوری به‌طور فزاینده‌ای احساس می‌شود (ورهوف و همکاران²³، 2021؛ هالین و کورهونن²⁴، 2017). گارتنر (2020) معماری سازمانی را به‌عنوان ابزاری برای هدایت سازمان در پاسخ به نیروهای مزاحم و شناسایی تغییرات نسبت به اهداف کسب‌وکار تعریف می‌کند. به‌این‌ترتیب، معماری سازمانی به‌عنوان یک رویکرد جامع و یکپارچه، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، ساختارها و فرآیندهای خود را بهبود بخشند و به اهداف استراتژیک خود نزدیک‌تر شوند (کیسی و همکاران²⁵، 2017). در نتیجه، معماری سازمانی یک ابزار ضروری برای موفقیت و پایداری سازمان‌ها در دنیای پیچیده و متغیر امروزی است.

 

پیشینه پژوهش

پژوهش‌های متعددی در زمینه تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) بر نوآوری و نقش معماری سازمانی به عنوان یک عامل میانجی انجام شده است. اسکندری (1402) در پژوهشی با عنوان “تأثیر سرمایه نامشهود و فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران” نشان داد که بخش زیادی از سرمایه‌های شرکت‌ها را سرمایه نامشهود تشکیل می‌دهد که روش‌های حسابداری سنتی قادر به اندازه‌گیری آن‌ها نیستند. هم‌چنین، این مطالعه تأکید می‌کند که فناوری اطلاعات و ارتباطات در رونق اقتصادی یک شرکت اهمیت دارد و به تقویت ظرفیت تولید کمک می‌کند. نتایج بدست آمده نشان می‌دهند که سرمایه نامشهود و فناوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر مثبت و معناداری بر عملکرد شرکت‌ها دارند. کریمی‌جشنی و همکاران (1402) در پژوهش خود با عنوان “شناسایی ابعاد معماری سازمانی در سازمان امور مالیاتی کشور: یک مطالعه کیفی” به شناسایی ابعاد گوناگون معماری سازمانی پرداخته و ابعاد زیر را معرفی کردند: 1- بُعد جنبه‌های سازمانی، 2- بُعد بلوغ منابع انسانی، 3- بُعد حاکمیت فناوری اطلاعات و 4- بُعد حمایت هیئت مدیره‌ای متعهد. خسروی‌دهکردی (1401) در پژوهشی با عنوان “شناسایی عوامل مؤثر بر نوآوری باز در شرکت‌های کوچک شهرک صنعتی شهرکرد” پنج مضمون کلی شامل ویژگی‌ها و قابلیت‌ها، ویژگی‌های زمینه‌ساز، چالش‌های مداخله‌گر، استراتژی‌ها و راهبردها، و نتایج و پیامدها را شناسایی کرد. این مطالعه نشان داد که بقا در محیط‌های پرفشار و آشفته نیازمند نوآوری در زمینه‌های گوناگون کسب‌وکار است و نوآوری باز عاملی کلیدی برای به‌کارگیری مؤثر نوآوری فناوری بشمار می‌رود. مارشال و همکاران²⁶ (2021) در پژوهشی به “شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر موفقیت نوآوری باز تجاری در شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات” پرداختند. این پژوهشگران عوامل مؤثر بر موفقیت نوآوری باز تجاری را شامل جستجو و جذب دانش خارجی، مدیریت، چالش‌ها و رقابت‌های ایده، مشارکت مشتریان، بستر کاری مشارکتی، شبکه‌سازی، فرهنگ اشتراک دانش، همکاری، و انتقال دانش و فناوری به خارج از شرکت شناسایی و اولویت‌بندی کردند. چی‌ینگ و همکاران²⁷ (2021) در مطالعه‌ای نشان دادند که “توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه مالی چگونه بر رشد اقتصادی و بازار سرمایه تأثیرگذار است.” در این مطالعه، از متغیرهای تعداد افراد استفاده‌کننده از اینترنت و سرورهای امن اینترنتی به عنوان شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده شده است. نتایج نشان داد که توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات با افزایش تعداد استفاده‌کنندگان از اینترنت و بسترهای امن اینترنتی می‌تواند رشد اقتصادی و توسعه مالی را در کشورهای با درآمد بالا افزایش دهد. شابیر و دوهایون²⁸ (2020) در پژوهشی با عنوان “چارچوب معماری سازمانی برای مدیریت اطلاعات الزامات الکترونیکی” نشان دادند که معماری پیشنهادی به دلیل وزن سبک، مقیاس‌پذیری، تحمل خطا و انعطاف‌پذیری، برای سازگاری با مدل‌های جدید تجاری کارآمد است.

    این پیشینه پژوهش نشان می‌دهد که فناوری اطلاعات و ارتباطات و معماری سازمانی می‌توانند به‌طور مؤثری بر نوآوری باز تأثیر بگذارند و در این راستا، سازمان ملی استاندارد ایران به عنوان مورد مطالعه می‌تواند به شناسایی و تحلیل این تأثیرات کمک کند.

 

مدل مفهومی پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار 1. مدل مفهومی پژوهش

منبع: لپاک و اسنل²⁹ (2017)، جنسن و همکاران³⁰ (2017)، دونهام و همکاران³¹ (2018)

    مدل پژوهش در فرضیه­های زیر نشان داده شده است و مورد بررسی قرار گرفته است.

 

فرضیه اصلی

فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

 

فرضیه‌های فرعی

-       نوع شناسی فناوری بر نوآوری باز در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       سطح آمادگی فناوری بر نوآوری باز در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       راهکار توسعه فناوری بر نوآوری باز در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       نوع شناسی فناوری بر معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       سطح آمادگی فناوری بر معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       راهکار توسعه فناوری بر معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

-       معماری سازمانی بر نوآوری باز در سازمان ملی استاندارد ایران تاثیر دارد.

 

روش پژوهش

این پژوهش از نظر هدف کاربردي و از نظر شیوه گردآوري اطلاعات پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماري اين پژوهش کارکنان سازمان ملی استاندارد ایران می‌باشد که تعداد آنها 500 نفر است روش نمونه گیری تصادفی ساده است و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 217 نفر است. روش­هاي گردآوري اطلاعات به روش­هاي ميداني قابل تقسيم است. از ابزار پرسش‌نامه استاندارد فناوری اطلاعات و ارتباطات، لپاک و اسنل (2017)، پرسش‌نامه استاندارد نوآوری باز، جنسن و همکاران(2017) و معماری سازمانی، پرسش‌نامه استاندارد دونهام و همکاران (2018) استفاده شده است. در این مطالعه به منظور سنجش پایایی از آزمون ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است.

 

جدول 1. دسته بندی سوالات پرسش‌نامه

متغیر	ابعاد	منبع	سؤال‌ها
فناوری اطلاعات و ارتباطات	نوع شناسی فناوری	لپاک و اسنل(2017)	6
	سطح آمادگی فناوری		5
	راهکار توسعه فناوری		4
نوآوری باز	----	جنسن و همکاران (2017)	16
معماری سازمانی	----	دونهام و همکاران (2018)	14

 

    برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها از آزمون کلموگروف - اسمیرنوف³² استفاده کرده‌ایم فرض صفر در این آزمون نرمال بودن توزیع متغیر است. اگر مقدار آماره Z کوچک‌تر از مقدار جدول توزیع نرمال یعنی 96/1 در سطح خطای 5% باشد، فرض H0 رد نمی‌شود و توزیع نرمال است یا به بیان دیگر، اگر مقدارsig >%5 باشد فرض H0 رد نمی‌شود و برعکس.

H0: توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال است.

H1: توزیع داده‌های مربوط به هر یک از متغیرها نرمال نیست.

 

جدول 2. نتایج نرمال بودن متغیرهای موجود در پژوهش

متغیرهای پژوهش	آزمون کلموگروف اسمیرنف		نتیجه
	مقدار آماره	سطح معناداری
نوع شناسی فناوری	101/0	000/0	غیرنرمال
سطح آمادگی فناوری	114/0	000/0	غیرنرمال
راهکار توسعه فناوری	153/0	002/0	غیرنرمال
فناوری اطلاعات و ارتباطات	078/0	000/0	غیرنرمال
نوآوری باز	093/0	000/0	غیرنرمال
معماری سازمانی	069/0	003/0	غیرنرمال

 

    با توجه به مقادیر سطح معناداری بدست آمده که کم‌تر از 5 درصد است داده ها غیر نرمال است و از نرم افزار PLS استفاده شده است.

 

تحلیل مدل اندازه‌گیری

مدل اندازه­گیری مدلی است که در آن روابط بین متغیرهای مشاهده­پذیر و مکنون³³ مورد توجه قرار گرفته و اندازه­گیری می‌شود. در اين بخش به بررسي كليه آزمون­هاي مربوط به مدل اندازه­گيري در نرم افزار Smart PLS مي‌پردازيم و آن­ها را مورد تحليل قرار مي­دهيم. برای بررسی برازش مدل­های اندازه­گیری معیارهای زیر استفاده شده است:

1-       آزمون پایایی (آلفای کرونباخ³⁴ و ضریب پایایی ترکیبی)

2-        روایی همگرا (معناداری بارهای عاملی، همگن بودن، میانگین واریانس استخراجی (AVE) ومقایسه CR با AVE)

3-       روایی واگرا (آزمون فورنل و لاکر³⁵ (1987))

 

مدل 1. مدل پژوهش با ضرایب استاندارد شده بار عاملی(ارزیابی مدل‌های اندازه گیری)

 

مدل 2. مدل پژوهش با ضرایب T-Values (ارزیابی مدلهای اندازه گیری)

 

جدول 3. نتایج ضریب آلفای کرونباخ و ضریب پایایی ترکیبی  

سازه­های پژوهش	ضریب آلفای کرونباخ (Alpha >0,7)	ضریب پایایی ترکیبی (CR>0,7)
نوع شناسی فناوری	878/0	908/0
سطح آمادگی فناوری	870/0	906/0
راهکار توسعه فناوری	800/0	870/0
فناوری اطلاعات و ارتباطات	922/0	932/0
نوآوری باز	897/0	913/0
معماری سازمانی	896/0	913/0

 

    همان‌گونه که در جدول 3 ملاحظه مشاهده می­شود، نتایج ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی متغیرها آورده شده است که با توجه به حدود گفته شده برای هر دو معیار، نتیجه می­شود که مقدار ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی برای تمامی سازه‌های پژوهش مورد قبول می­باشند.

 

جدول 4. نتایج بررسی روایی همگرا با معیار AVE

متغیرها	AVE	CR	CR>AVE
نوع شناسی فناوری	622/0	908/0	تایید
سطح آمادگی فناوری	569/0	906/0	تایید
راهکار توسعه فناوری	626/0	870/0	تایید
فناوری اطلاعات و ارتباطات	581/0	932/0	تایید
نوآوری باز	503/0	913/0	تایید
معماری سازمانی	536/0	913/0	تایید

 

    با توجه به اينكه مقدار مناسب براي AVE  (5/0) است در جدول 4 تمامي متغیرها داراي ميانگين واريانس استخراجي بالاي 5/0 هستند، درستي نتايج روايي همگرا با استفاده از اين شاخص تاييد مي­شود. هم‌چنین، در تمامی متغیرهای مکنون CR>AVE بوده است و مي­توان نتيجه گرفت كه مدل پژوهشي از روايي همگراي مناسبي بر­خوردار است.

 

آزمون روایی واگرا

جدول 5. نتایج روایی واگرا به روش فورنل و لارکر

متغیرها	نوع شناسی فناوری	سطح آمادگی فناوری	راهکار توسعه فناوری	آغازگری	همکاری	مدیریت	ساختار سازمانی	فرهنگ سازمانی
نوع شناسی فناوری	791/0
سطح آمادگی فناوری	484/0	736/0
راهکار توسعه فناوری	489/0	425/0	812/0
آغازگری	384/0	395/0	401/0	710/0
همکاری	394/0	508/0	458/0	565/0	841/0
مدیریت	399/0	480/0	441/1	430/0	505/0	724/0
ساختار سازمانی	717/0	533/0	656/0	507/0	573/0	438/0	789/0
فرهنگ سازمانی	438/0	399/0	384/0	460/0	504/0	429/0	477/0	826/0

 

    جدول بالا نتایج بررسی روایی واگرا را به روش فورنل و لارکر (1981) نشان می­دهد. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که، مقدار جذر AVE متغیرهای مکنون از مقدار همبستگی میان آنها که در خانه­های زیرین و چپ قطر اصلی، بیش‌تر است. به‌ بیان دیگر، روایی واگرای متغیرهای مدل در حد قابل­قبولی می­باشد.

 

آزمون فرضیه‌های پژوهش

با توجه به مدل مفهومی پژوهش مي­توان افزون بر رابطه مستقيم مدیریت کیفیت جامع بر چابکی سازمانی، رابطه غير مستقيم آن به وسیله متغیر میانجی تحول دیجیتال را نيز بدست آورد. به­همین منظور از روش آزمون سوبل استفاده شده است.

    جدول زیر نتایج آزمون سوبل را برای فرضیه­های پژوهش به تصویر کشیده است.

جدول 6. نتایج آزمون سوبل فرضیه اصلی پژوهش

فرضیه­		مقدار آماره سوبل		سطح معناداری		ميزان تاثير			نتیجه آزمون
تاثير مستقيم	تاثير غير مستقيم		تاثير کل
فرضیه اصلی		393/7		000/0		412/0	246/0	658/0	تایید شد

 

جدول 7. نتایج آزمون سوبل فرضیه­های فرعی پژوهش

فرضیه­های فرعی	ضريب مسیر	عدد معناداری (آماره تی)	جهت رابطه	نتيجه
نوع شناسی فناوری بر نوآوری باز	276/0	191/3	مثبت و مستقیم	تایید
سطح آمادگی فناوری بر نوآوری باز	153/0	619/2	مثبت و مستقیم	تایید
راهکار توسعه فناوری بر نوآوری باز	135/0	999/1	مثبت و مستقیم	تایید
نوع شناسی فناوری بر معماری سازمانی	360/0	163/5	مثبت و مستقیم	تایید
سطح آمادگی فناوری بر معماری سازمانی	138/0	053/2	مثبت و مستقیم	تایید
راهکار توسعه فناوری بر معماری سازمانی	173/0	593/2	مثبت و مستقیم	تایید
معماری سازمانی بر نوآوری باز	416/0	608/8	مثبت و مستقیم	تایید

 

    با توجه به اینکه مقدار آماره سوبل³⁶ برای تمامی فرضیه­ها از قدر مطلق 96/1 بیش‌تر محاسبه شده و سطح معناداری آزمون کم‌تر از سطح خطای 05/0 بدست آمده است، می­توان در سطح اطمینان 95 درصد تاثیر ميانجي‌گري تحول دیجیتال در رابطه مدیریت کیفیت جامع و مولفه­های آن بر چابکی سازمانی را تایید کرد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف از این پژوهش تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی در سازمان ملی استاندارد ایران است. پس از بررسی و تحلیل و تفسیر نتایج حاصل از آمار توصیفی، یافته­های پژوهش در قالب آمار استنباطی مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا با توجه به این­که در تجزیه و تحلیل مبتنی بر حداقل مربعات جزئی، نیازی به فرض نرمال بودن توزیع داده­ها و حجم بزرگ نمونه نیست، روایی سازه مورد مطالعه قرار گرفت تا مشخص شود نشان­گرهای انتخاب شده برای اندازه‌گیری سازه‌های موردنظر خود از دقت لازم برخوردار هستند یا خیر؟ برای این منظور از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد که تمامی سؤالات دارای بار عاملی بالای 5/0 و مقادیر معناداری بالای 96/1 بودند و دقیقا متغیرهای پیش­بینی شده در پرسش‌نامه را اندازه­گیری کردند. سپس اعتبار سازه و برازش برای مدل ساختاری مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به تأیید شدن اعتبار همگرا و اعتبار واگرا، ابزار اندازه­گیری دارای اعتبار سازه بود و هم‌چنین، مقدار شاخص نیکویی برازش 61/0 گزارش شد که نشان از برازش کلی بالایی برای مدل ساختاری است.

    در ادامه فرضیات پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. در این پژوهش فرضیه اصلی فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نوآوری باز با نقش میانجی معماری سازمانی تاثیر دارد و هم‌چنین، نوع شناسی فناوری، سطح آمادگی فناوری و راهکار توسعه فناوری بر نوآوری باز تاثیر دارد و نوع شناسی فناوری، سطح آمادگی فناوری و راهکار توسعه فناوری بر معماری سازمانی تاثیر دارد و در نهایت معماری سازمانی بر نوآوری باز تاثیر دارد که برای تأیید یا رد آن­ها از ضریب معنی­داری (آماره t) استفاده شده است، چون آماره t بیش‌تر از 96/1 (در سطح خطای 5 درصد) بود فرضیه ها تأیید شده و تاثیر معنادار بین دو متغیر پنهان حاصل شد. نتایج حاصل از این پژوهش با نتایج پژوهش‌های کریمی جشنی و همکاران (1402)، اسکندری (1402)، خسروی‌دهکردی (1401)، مارشال و همکاران(2021)، چي ینگ و همكاران (2021)، شابیر و دوهایون (2020) همسو می­باشد که در راستای نتایج پژوهش پیشنهادهای زیر ارائه شده است.

-       پیشنهاد می‌شود که سازمان ملی استاندارد ایران با ایجاد یک معماری سازمانی منعطف و باز، فضایی برای همکاری و اشتراک دانش فراهم کند که این امر می‌تواند به ترویج فرهنگ سازمانی نوآورانه با محوریت شفافیت، همکاری و توسعه پایدار منجر شود. 

-       توسعه یک سیستم مدیریت دانش و اطلاعات مؤثر به واحدهای گوناگون سازمان ملی استاندارد ایران این امکان را می‌دهد که داده‌ها و اطلاعات خود را به‌روز نگه دارند و از تحلیل داده‌ها برای تصمیم‌گیری‌های بهتر استفاده کنند.

-       ایجاد فضایی برای تبادل دانش و تجربیات از راه پلتفرم‌های آنلاین و ارتباطات مجازی می‌تواند به تسهیل نوآوری باز کمک کند.

-       تشکیل یک کمیته تخصصی برای بررسی و بهبود ارتباطات بین واحد فناوری اطلاعات و ارتباطات و واحد معماری سازمانی، به توسعه فرهنگ سازمانی با تمرکز بر نوآوری کمک خواهد کرد.

    نتیجه‌گیری کلی این است که تلفیق مؤثر فناوری اطلاعات و ارتباطات و معماری سازمانی، می‌تواند پیش‌نیازهای لازم برای موفقیت در نوآوری باز را فراهم آورد . با توجه به تغییرات سریع محیطی و نیاز به نوآوری مستمر، سازمان ملی استاندارد ایران باید به‌طور فعال در جستجوی راهکارهای نوآورانه و بهبود فرآیندهای خود باشد.

 

محدودیت‌های پژوهش

-       معمولا در این گونه پژوهش ها، اطلاعات جمع آوری شده از یک مقطع زمانی است؛ لذا، داده‌ها گردآوری شده باید به صورت سری زمانی باشد تا نتایج بهتری بدست آید.

-       پرسش‌نامه بسته ابزار اصلی جمع آوری داده‌ها در این پژوهش بوده است که دارای محدودیت‌ها و نقاط ضعف خاص خود است.

 

منابع

خسروی، مهدی.، رضایی، سید.، و حسینی، علی. (1402). چالش‌های نوآوری در صنعت انرژی: مورد مطالعه سازمان ملی استاندارد ایران. فصلنامه مدیریت انرژی ایران.

امجدی، مهدی حیدر.، مهرابی بشرآبادی، حامد.، و جهان آراي، ناصر. (1399). رتبه بندی استان‌های کشور از منظر شاخص‌های اقتصاد دانش‌بنیان. فصلنامه راهبرد، 29(94)، 163-196.

اسکندری، مهدی. (1402). تأثیر سرمایه نامشهود و فناوری اطلاعات و ارتباطات بر عملکرد شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 7(88)، 1469-1478.

برزگر خلیلی، مهدی.، شادنوش، ندا.، و کرامتی، مهدی علی. (1402). طراحی مدل قابلیت‌های نوآوری باز تجاری در صنایع نظامی ایران با استفاده از پارادایم داده بنیاد. فصلنامه علمی رهیافت در مدیریت بازرگانی، 4(14)، 134-147.

سعیدی مطلق، مهدی حیدر.، و کریمی شاد، فاطمه. (1401). نوآوری باز از دریچه صنعت لوازم خانگی. زیست بوم نوآوری، 2(4)، 37-52.

سیف الهی، نادر.، شفیعی نیک آبادی.، محمد، مهاجر.، سید، بیگی فیروزی، احمد.، و محمدحسین، محمود. (1398). تأثیر نوآوری باز بر عملکرد توسعه محصول جدید با تأکید بر تأثیر ظرفیت جذب دانش. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 12(44)، 55-78.

شیری، فرزین.، شامی زنجانی، مهدی.، ابویی اردکان، مهدی.، و شمس علئیی، فاطمه. (1402). ملاحظات معماری سازمانی بانک‌ها در عصر تحول دیجیتال. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 38(4)، 1283-1317.

طالبی، کیوان.، و عابدینی مقانکی، زینب. (1402). به‌کارگیری مدل نوآوری باز در توانمندسازی شرکت‌های کوچک و متوسط برای همکاری استراتژیک با شرکت‌های بزرگ (مطالعه در صنعت آرایشی - بهداشتی). فصلنامه مدیریت کسب و کار نوآورانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 15(57)، 88-107.

قاسمی، مهدی.، و پناهی، فاطمه. (1402). جایگاه و نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در نیل به اقتصاد دانش‌بنیان. ماهنامه علمی «امنیت اقتصادی»، 11(3)، 35-58.

کریمی جشنی، جواد.، محمدداودی، احسان.، و عباسی سروک، لیلا. (1402). شناسایی ابعاد معماری سازمانی در سازمان امور مالیاتی کشور: یک مطالعه کیفی. مدیریت فردا، 21(70)، 189-194.

 

Aier, S., Klein, J., & Riedl, T. (2021). The role of enterprise architecture in digital transformation. Information Systems and e-Business Management, 19(4), 989-1010.

Chesbrough, H. (2020). The future of open innovation. Research-Technology Management, 63(1), 12-18.

Foss, N. J., & Saebi, T. (2017). Fifteen years of open innovation: A review. Management Review Quarterly, 67(2), 121-153.

Hossain, M., Khatun, M., & Rahman, M. (2022). Impact of digital technologies on innovation capability: Evidence from the energy sector. Technology Analysis & Strategic Management, 34(5), 576-589.

McGahan, A. M., Bogers, M. L., Chesbrough, H., & Holgersson, M. (2021). Tackling societal challenges with open innovation. California Management Review, 63(2), 49-61.

Bakar, N. A. A., & Selamat, H. (2016). Investigating enterprise architecture implementation in public sector organisation: A case study of Ministry of Health Malaysia. In Proc. 2016 3rd International Conference on Computer and Information Sciences (ICCOINS).

Sasa, A., & Krisper, M. (2011). Enterprise architecture patterns for business process support analysis. The Journal of System and Software. https://doi.org/10.1016/j.jss.2011.02.043

Verhoef, P. C., Broekhuizen, T., Bart, Y., Bhattacharya, A., Dong, J. Q., Fabian, N., & Haenlein, M. (2021). Digital transformation: A multidisciplinary reflection and research agenda. Journal of Business Research, 122, 889-901.

Marshall, A., Dencik, J., & Singh, R. R. (2021). Open innovation: Digital technology creates new opportunities. Strategy & Leadership.

Shabir, A., & DoHyeun, K. (2020). A multi-device multi-tasks management and orchestration architecture for the design of enterprise IoT applications. Future Generation Computer Systems, 106, 482-500.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] . Foss & Saebi

[2] . Aier et al.

[3] . Lankhurt

[4] . Gartner

[5] . Chou et al.

[6] . Yu & Tao

[7] . Ni, Lipki, & Madok

[8] . Kang et al.

[9] . Venkatesh et al.

[10] . Tsiakmakis & Korobali

[11] . Theohlin & Lai

[12] . McGahan et al.

[13] . Suzanti & Paramadini

[14] . Venturini et al

[15] . Jakdiz & Velenika

[16] . Kuhl et al.

[17] . Hamill

[18] . Becker & Ayoub

[19] . Alzubi & Gil

[20] . Sasa & Crispr

[21] . Korehenn & Helin

[22] . La Palma

[23] . Vorhof et al.

[24] . Halin and Korhonen

[25] . Casey et al.

[26] . Marshall et al.

[27] . Chi-ying et al.

[28] . Shabir & Duhayon

[29] . Lepak & Snell

[30] . Jensen et al.

[31] . Doonham et al.

[32] . Klimogorov- Smirnov

[33] . Maknun

[34] . Cronbach's alpha

[35] . Fournel and Laker

[36] . Sobel

 

The Impact of Information and Communication Technology on Open Innovation with the Mediating Role of Enterprise Architecture (Case Study: National Standards Organization of Iran)

 

Zahra Rezaei*1, Saeid Golesstani Araghi2

 

Abstract	Article Info
This research examines the impact of information and communication technology (ICT) on open innovation, with the mediating role of organizational architecture. To achieve this goal, a theoretical framework has been developed based on the study and analysis of previous research findings. This study is applied in nature and has been conducted using a descriptive-survey method for data collection. The statistical population of this research includes 500 employees of the National Standard Organization of Iran, from which 217 individuals were selected as a sample using Cochran’s formula. Data was collected through a questionnaire, and its validity was confirmed using confirmatory factor analysis, while reliability was established through Cronbach’s alpha and composite reliability methods. To analyze the dimensions of the conceptual framework, confirmatory factor analysis was employed, and structural equation modeling (Smart PLS) was used to examine the relationships among the dimensions of the research framework. The findings indicate that technology typology affects open innovation, technology readiness level impacts open innovation, technology development strategies influence open innovation, and furthermore, technology typology, technology readiness level, and technology development strategies all affect organizational architecture. Therefore, the results demonstrate that information and communication technology has a direct and significant impact on open innovation with the mediating role of organizational architecture in the National Standard Organization of Iran.	Article type: Research Article
Information and Communication Technology, Open Innovation, Organizational Architecture, National Standard Organization of Iran	Keywords

 

 

Publisher: Islamic Azad University Qods Branch

Corresponding Author: Zahra Rezaei

Email: [e-mail]

 

1. Doctorate in Public Administration, Human Resource Management, University Lecturer (Corresponding Author)

2. Master’s degree in Public Management, Design of Government Organizations, Islamic Azad University 

 

 

مدیریت نوآفرینی / دانشگاه آزاد اسلامي واحد شهرقدس / سال چهارم / شماره سوم/ پاییز ۱۴۰3