الگوی تحلیلی نظام مسائل توسعه کسب‌وکارهای فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

مجتبی جعفرزاده ¹ (دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران)
محمدرضا بهمنی خدنگ ² (استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تهران، ایران)
محمد مهدی مستوفی شربیانی ³ (دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/10/12 تاریخ پذیرش : 1402/01/22 تاریخ انتشار : 1402/12/20

کلید واژه: اقتصاد فرهنگ, مسئله‌شناسی, کسب‌وکارهای فرهنگی, مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM),

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف مسئله‌‎شناسی تحلیلی توسعه کسب‌وکارهای فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران انجام شده و سوال اصلی‌اش آن است که الگوی تحلیلی مسئله‌شناسی توسعه کسب‌وکارهای فرهنگی در ایران به چه صورت است؟؛ در این راستا با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و مصاحبه با خبرگان، مسائل مربوطه شناسایی شدند و 45 مسئله اصلی با رویکرد تحلیل مضمون در 6 ‌کلان‌مسئله دسته‌بندی شدند، در ادامه با بهره‌گیری از روش مدلسازی ساختاری تفسیری، الگوی تحلیلی مسائل با رویکرد خبرگانی استخراج شدند؛ در ادامه الگوی تحلیلی سه سطحی از مسائل پیش‌روی توسعه کسب‌وکارهای فرهنگی ارائه شد و برای تحلیل‌های بیشتر و ارائه راهبردهای مناسب به سیاستگذاران کشور، تحلیل قدرت نفوذ و میزان وابستگی نیز بر روی کلان مسائل انجام شد و مولفه‌‌ها مبتنی بر میزان نفوذ و وابستگی در 4 دسته مسائل خودمختار، وابسته، مستقل و پیوندی قرار گرفتند. بر اساس نتایج پژوهش، کلان مسائل سیاستگذاری و تقنینی بیشترین نفوذ را دارند و در پایه‌ای‌ترین سطح قرار گرفتند و مستحق بیشترین توجه اند؛ پس از آن در سطح دوم کلان مسائل اقتصادی، سرمایه انسانی و زیرساختی قرار گرفتند و در نهایت در سطح سوم کلان مسائل بازاریابی و طراحی محصول قرار گرفتند که کمترین تاثیر را بر سایر ابعاد نظام مسائل حوزه کسب‌وکارهای فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران دارند.

منابع و مأخذ:

- آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا (1395). تحقیق در عملیات نرم (رویکرد ساختاردهی مسئله)، چاپ دوم، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
- بیدرام، رسول (1399). «اقتصاد فرهنگ و هنر»، دانشنامه اقتصاد، 3(1): .......................
- بیدرام، رسول؛ ناصری اصفهانی، هاجر (1400). اقتصاد خلاق: مفاهیم و تعاریف، تهران: انتشارات راه دان.
- پیرو، سعید؛ میرغفوری، سید حبیب‌الله (1393). «تحلیلی بر عوامل حیاتی موفقیت در حوزه کارآفرینی فرهنگی»، نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، دوره 15، شماره 26: 59-77.
- تمسکی، احسان؛ محمدی کنگرانی، حنانه؛ اشتریان، کیومرث؛ حلی‌ساز، ارشک؛ نادری، فرشید (1400). «مسئله‌شناسی سیاست‌گذاری محیط‌زیست در ایران»، فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی، 7 (2): 109-125.
- حنفی‌نیری، کریم؛ پورجبلی، ربابه: بابایی، محبوبه (1401). «مسئله‌شناسی توسعه دانش‌بنیان»، فصلنامه پژوهشهای برنامه و توسعه، 3 (1): 181-205.
- حیدرپور، افشین؛ خوش‌کلام خسروشاهی، موسی (1388). «معرفي ساختار و معيارهاي پيشنهادي جهت نيل به اهداف كسب وكار‌هاي كوچك و متوسط با نگاهي به طرح‌هاي حمايتي»، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس: دفتر مطالعات اقتصادی.
- خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید (1396). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی، جلد اول، تهران: نگاه دانش.
- رضوانی، مهران؛ طغرائی، محمدتقی؛ مبارکی، محمدحسن؛ یدالهی‌فارسی، جهانگیر (1396). «مفهوم‌پردازی آمیزه بازاریابی در کسب‌وکارهای فرهنگی – هنری»، فصلنامه چشمانداز مدیریت بازرگانی، 16 (29): 73-91.
- سبحانی‌فرد، یاسر (1395). «موانع محیطی تأسیس و رشد کسب‌وکارهای خرد در تهران»، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس: دفتر مطالعات اقتصادی (گروه مطالعات محیط کسب‌وکار).
- شورای عالی انقلاب فرهنگی (1397). سند ملی توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم.
- صادقی فسایی، سهیلا؛ مقدم، سمیه (1392). «مسئله‌شناسی زنان بنا بر روایت زنان (مطالعۀ کیفی)»، نشریه رفاه اجتماعی، ۱۳ (۴۹): 309- 346.
- طغرایی، محمدتقی؛ رضوانی، مهران؛ مبارکی، محمدحسن؛ یداللهی فارسی، جهانگیر؛ میرزایی، زینب (1395). «شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر کارآفرینی فرهنگی در صنایع دستی عشایری»، نشریه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۵ (۱۷): ۳۶-۱۹.
- فرشباف حقرو، الهه؛ صالحی امیری، سیدرضا؛ رضایی، علی‌اکبر؛ طبیبی، سید جمال‌الدین (1399). «طراحی الگوی توسعه کارآفرینی در حوزه صنایع فرهنگی بومی ایران»، فصلنامه علمی مطالعات میان فرهنگی، 15(43): 35-60.
- قنبری برزیان، علی (1393). «پژوهشی در خصوص مسئله‌شناسی جوانان ایران»، نشریه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 3 (4): 667-696.
- کیاسی، سهیلا؛ برومند، زهرا (1388). «بررسی و ارزیابی راهبردهای کارآفرینی فرهنگی (موسسه‌های فرهنگی و هنری کشور) و ارائه مدل مطلوب»، نشریه مدیریت فرهنگی، 3 (4): 75-94.
- گلستانی، مریم؛ کریمی، آصف؛ یزدانی، حمیدرضا (1398). «بررسی تأثیر بازاریابی ‌کارآفرینانه بر قابلیت‌های بازاریابی و عملکرد بازار کسب‌وکارهای کوچک ‌و ‌متوسط حوزه‌ گردشگری شهر تهران (نقش تعدیل‌گری شدت رقابت)»، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، 8 (29): 159-171.
- محمدی، اسفندیار؛ شرفی، وحید؛ صیدیوسفی، معصومه؛ صیدیوسفی، ناهید (1397). «شناسایی الگوهای ذهنی کارآفرینان نسبت به کارآفرینی فرهنگی با استفاده از روش کیو»، فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 11 (3): 481-500.
- مرکز آمار ایران (1400). گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، انتشار بهار 1399.
- مسعودی‌نیا، زهرا؛ رشیدپور، علی؛ ابراهیم‌زاده، رضا (1400). «عوامل مؤثر بر رونق اقتصاد فرهنگ در ایران»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، 14 (53): 7-42.
- نژادطاهری، آسیه؛ کارشناسان، علی؛ محمدی خیاره، محسن (1399). «ارزیابی و تحلیل اکوسیستم کارآفرینی و محیط کسب‌وکار استان‌ها با رویکرد نوین PFB»، اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 27 (20): 101-127.
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1399). پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی «گزارش کشوری» (موج سوم)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- یوسف‌زاده اربط، حسن (1397). «مسئله‌شناسی ارتباطات میان‌فرهنگی»، نشریه معرفت فرهنگی اجتماعی، پیاپی 36، شماره 4: .........


- Attri, R., Dev, N., & Sharma, V. (2013). Interpretive structural modelling (ISM) approach: an overview. Research Journal of Management Sciences, 2319(2), 1171.
- Boyatzis, R. E. (1998). Transforming qualitative information: Thematic analysis & code development. Thousand Oaks: Sage Publication.
- Braun, V., & Clarke, V. (2006). »Using thematic analysis in psychology«. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
- Cunningham, S. (2002). From cultural to creative industries: theory, industry and policy implications, Media International Australia, 102(1), 54-65.
- DCMS, U. (1998). Creative industries mapping document. DCMS London.
- Hartley, J., Potts, J., Keane, M., Flew, T., Cunningham, S., (2012). Key concepts in creative industries. Sage publication.
- Hesmondhalgh, D. (2002). The cultural industries .London: Sage.
- Hornidge, A. K. (2011). Creative industries: Economic programme and boundary concept. Journal of Southeast Asian Studies, 42(2), 253-279.
- Landry, C., & Bianchini, F. (1995). The creative city (Vol. 12). Demos, 13.‏
- Throsby, D. (2001). Economics and culture. Cambridge university press.
- UNESCO. (2009). Framework for cultural statistics. United Nations.