بررسی نقش دین و فرهنگ در شکل‌دهی فرم مسکن روستاییان ارامنه آذربایجان غربی (مطالعه موردی: بناهای مسکونی روستای مسیحی‌نشین سپورغان)
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگینیکو بختیاری 1 , وحید شالی امینی 2 , محمدرضا پورزرگر 3
1 - دانشجوی دکتری گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: فرهنگ, مسیحی, نقش دین, فرم مسکن, سپورغان,
چکیده مقاله :
ارومیه تنوع قومی و مذهبی گسترده ای دارد. اقلیت های دینی ارومیه اکثرا ارامنه هستند. از طرفی الگوهای معماری مسکن متنوع، برآیند عوامل گوناگونی است که در یک زمینه تاریخی نسبتا طولانی ابداع و خلق شده اند. از این رو خانه را باید بیش از هر چیزی سازه ای اجتماعی - فرهنگی دانست، و اگر دین به معنای مطلق عقیده و فرهنگ به معنی مجموعه آثار و نتایج اعمال انسان در نظر گرفته شود هر فرهنگی نوعی دین است. هدف از این پژوهش، شناخت نظام فضایی و کالبدی خانه های مسکونی مسیحیان و تاثیر آن در روند شکل گیری پهنه های مسکونی روستای سپورغان می باشد که بر مبنای روش کلی توصیفی و تحلیلی انجام شده است؛ زیرا در این تحقیق به توصیف خانه‌های مسکونی روستای سپورغان، علی الخصوص واکاوی نظام فضایی و بررسی کالبدی آنها و همچنین به ویژگیهای بارز این خانه ها پرداخته شده است و روش تحلیلی به آن دلیل که به تحلیل و تاثیر آن در روند شکل گیری پهنه های مسکونی پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان داد نشانه های معماری متمایز براساس فرهنگ دینی عبارتند از: 1- جهت گیری بنا، 2- ستون های یونیک، 3- ارتفاع؛ نشانه های تصویری متمایز براساس فرهنگ دینی عبارتند از: 1- نقوش مسیحی همانند صلیب 2- قوس های دایره ای؛ نشانه های معماری متمایز براساس فرهنگ قومی مسیحی: 1- طرح کلی پلان 2- اهمیت فضای حیاط 3- ایوان ستون دار، 4- پله های خارج از بنا
-¬ ادگار اندرو، سج‌ويك پيتر (1397). مفاهيم بنيادي نظريه فرهنگي، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوي، تهران: آگه.
- اکرمی، غلامرضا (١٣٨٩). رازهاي معماري روستایی، مسکن و محیط روستا، دوره 29، شماره 131: ٢٧-٥٠.
-¬ بهرامی، رحمت‌الله (1390). تحليلي بر وضعيت مسكن روستايي در استان كرمانشاه. مسکن و محیط روستا، دوره 30، شماره 134: 95-104.
-¬ بورکهات، تیتوس (١٣٩٢). هنر اسلامی زبان و بیان، ترجمه مسعود رجب نیا، چاپ دوم، تهران: سروش.
- روشندل، زهرا (1394). بازشناسی تاریخ معماری نهبندان در دوره قاجار با تکیه بر پژوهش باستان‌شناختی خانه‌های تاریخی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند، دانشکده هنر.
- عباس زاده، مظفر؛ بهجت، حمید (1399). واکاوی ساختار معماری خانه‌های تاریخی و سنتی روستای سپورغان شهرستان ارومیه، مسکن و محیط روستا، دوره 39، شماره 17067- 82.
- عليزاده گرجي، مريم (1391). جستجوي رابطه معماري و زندگي در خانه‌هاي قاجاري ساري، دانشکده معماري و شهرسازي، دانشگاه هنر اصفهان.
- گیدنز، آنتونی (1400). جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نی.
- ناصرگیوه چی، لیلا (1395). بررسی عناصر هویت‌ساز در معماري فضاهاي مسکونی شهر تهران، دوره قاجار تا امروز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه البرز.
- ستوده، هدایت‌الله؛ رنجبر، محمود (1399). انسان‌شناسی اجتماعی و فرهنگی (مردم‌شناسی) با تأکید بر فرهنگ مردم ایران تهران: ندای آریانا.
- زندیه، مهدی (1398). تأثیر دین بر گسترش معماري در ایران و جهان، پژوهش‌های علم و دین، دوره 10، شماره 1: 187-203.
- امینی، کوروش؛ نوری، رونما (1398). شاخصه‌های بومی و فرهنگی؛ نمودار ساختاری ویژه در معماری هورامان. هنر و تمدن شرق، دوره 7، شماره 25: 15-26.
- سـرتیپی پور، محسـن (١٣٨٤). شاخص‌های معماري مسکن روستایی در ایران، هنرهاي زیبا، شماره ٢٢: 43-52.
- سـرتیپی پور، محسـن (١٣٩٠). پدیدارشناسی مسکن روستایی، مسکن و محیط روستایی، دوره 30، شماره 133: 3-14.
- زرگر، اکبر؛ حاتمی خانقاهی، توحید (١٣٩٣). وجوه مؤثر بر طراحی مسکن روستایی، مسکن و محیط روستا، شماره 128: 45-62.
- Hanson, J. (2009). Decoding homes and houses: Cambridge University Press.
- Matthew Holt (2017) Semiotics and design: Towards an aesthetics of the artificial, The Design Journal, 20:sup1, S332-S34.
- ¬Keston K. P. (2020). Structuralism and Human Development: A Seamless Marriage? An Assessment of Poverty, Production and Environmental Challenges in CARICOM Countries, International Journal of Political Economy, 49(3), 222-242.
- Uchendu, E. (2014). Repositioning culture for development: women and development in a Nigerian rural community. Community, Work & Family. 18 (3): 334-350.
- Erdoğan, N. (2016). Investigating the relationship between culture and traditional housing architecture in Urfa, Turkey, Source: Journal of Architectural and Planning Research, (33)4. 309-325, https://www.jstor.org/stable/44987208.
- lavanya, B. S. (2022). Culture influencing Rural and Urban Housing, Seminar, 4(7), 21-A.Y. 1-9.
- Gegentana, Di, L. G., Hu, T. H., Hu, X. Q., & Yin, Y. J. (2020). Spatial Characteristics of Traditional Villages under the Influence of Religious Beliefs: The Case of Datun Village, China. Current Urban Studies, 8, 156-165.
- Cao, L., Cao, M. Y., & Yang, Y. (2018). An Overview of the Research on the Protection and Development Planning of Traditional Villages in China. Chizhou College Journal, 32, 22-28.
- Wang, L. (2019). A Study on the Spatial Pattern of Traditional Villages in Central Henan under the Influence of Folk Belief Culture. Zhengzhou: Zhengzhou University.