اثربخشی آموزش مهارتهای پرسشگری و توضیح به معلمان بر خلاقیت دانش‌آموزان دوره متوسطه
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)
کامران گنجی
1
(نویسنده مسئول)
حسن دیناروند
2
(نویسنده)
حمید ابوطالبی
3
(نویسنده)
کلید واژه: خلاقیت, آموزش معلمان, مهارتهای پرسشگری, مهارتهای توضیح دادن,
چکیده مقاله :
زمینه: کیفیت افزایی در عرصه یادگیری و تدریس از گذرگاه‌های بسیاری عبور می‌کند. در این میان نقش و جایگاه معلمان بی بدیل و مهم تر است و پرسش ها و توضیح هایی که آنان هر روز در کلاس‌های درس مطرح می‌کنند از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف: این پژوهش به بررسی تاثیر آموزش مهارت های پرسشگری و توضیح دادن به معلمان بر خلاقیت دانش آموزان پسر دوره متوسطه شهر تهران پرداخته است. روش: طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان پسر مقطع متوسطه مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 91-1390 در شهر تهران است. از این جامعه 600 نفر دانش‌آموز سال اول دبیرستان از منطقه 3 آموزش و پرورش با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بصورت تصادفی انتخاب شدند. همچنین 20 نفر از معلمان همان کلاس ها، که درس های ریاضیات، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، عربی و علوم زیستی و بهداشت را تدریس می‌کردند، بصورت تصادفی انتخاب شدند (در هر درس 4 معلم). معلمان انتخابی به صورت تصادفی در سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل جایگزین شدند. معلمان گروه آزمایشی نخست، دوره مهارت های پرسشگری، معلمان گروه آزمایشی دوم دوره مهارتهای توضیح دادن، معلمان گروه آزمایشی سوم دوره مهارت های پرسشگری و توضیح دادن را به عنوان متغیر مستقل دریافت کردند و معلمان گروه کنترل در هیچ کدام از این دوره ها شرکت نداشتند. برای گردآوری اطلاعات از آزمون خلاقیت عابدی (1372) استفاده شد. داده ها با روش های آمار توصیفی و آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها: دانش آموزان هر چهارگروه از نظر خلاقیت و زیر مقیاس های آن با توجه به نمره های پیش آزمون همگن بودند. نتایج نشان داد که آموزش توأم مهارت های پرسشگری و توضیح دادن به معلمان باعث افزایش 12 درصدی خلاقیت دانش آموزان شده است. آموزش مهارتهای پرسشگری و توضیح دادن به معلمان بیشترین تأثیر را بر افزایش مؤلفه بسط (17.7 درصد) و پس از آن بر مؤلفه های انعطاف پذیری (3.6 درصد)، ابتکار (2.7 درصد) و سیالی (2.47 درصد) داشته است. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اهمیت مهارت های پرسشگری و توضیح دادن، این مهارت ها بایستی در واحدهای درسی و دوره‌های آموزشی بدو خدمت و حین خدمت معلمان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
Background: Increasing the quality of learning and teaching depends on so many things. The role of teachers in this matter is unique and unreplaceable, and their questions and explaining that they present in the class are so important. Purpose: The aim of this study was to investigate the effectiveness of teaching the questioning and explaining skills to teachers on high school, male students' creativity of Tehran city. Method: the project included quasi-experimental licenses and pre-test, post-test and control group. The statistical population included all high school, male students of Tehran city in 1390-91 academic year. The sample group consists of 600 students of first grade of high school in 3 educational districts that were selected randomly by multi-step sampling method. Also 20 teachers of those classes teaching the mathematics, Persian literature, English language, Arabic language and biological science & health lessons (4 teachers for any lesson) were selected by random method. All teachers were assigned randomly in 3 experimental and 1 control groups. The teachers of first experimental group passed the questioning skill course, the second experimental group passed the explaining skills course, the third experimental group passed the both questioning and explaining skills courses as independent variable and the teachers of control group didn't passed any courses. Data was collected by the Abedi creativity test (1372). Data was analyzed by descriptive statistical methods and MANCOVA test. Result (s): the findings showed that the students of four groups were matched in creativity and its sub scales in pre-test. The results showed that teaching of the both questioning and explaining skills to the teachers increased students' creativity up to 12 percent. Teaching both questioning and explaining skills to the teachers increases in four sub scales of creativity were respectively: extension 17.7%, flexibility 3.6% innovation 2.7%, and fluency 2.47%. Discussion: Due to the importance of questioning and explaining skills, more attention should be paid to these subjects in teacher's pre–service and in–service training.