XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - مفهـوم جبـر و اخـتیار در منظومۀ فکری عین‌القضات همـدانی با تأکید بر(تمهیدات، نامه‌ها، یزدان شناخت و لوایح) با محوریت کلامی و عرفانی
مسئلۀ جبر و اختیار یا حریّت اراده در کنار موضوعاتی چون امامت، حسن و قبح، تشبیه و تنزیه، و ... از مفاهیم پر‌بسامدی است که در حوزۀ کلام، فلسفه و عرفان اسلامی پژوهش‌های وسیعی را به خود اختصاص داده است. این مسئله، از کهن‌ترین و مناقشه آمیزترین مباحثی است که در طی اعصار، نظ چکیده کاملمسئلۀ جبر و اختیار یا حریّت اراده در کنار موضوعاتی چون امامت، حسن و قبح، تشبیه و تنزیه، و ... از مفاهیم پر‌بسامدی است که در حوزۀ کلام، فلسفه و عرفان اسلامی پژوهش‌های وسیعی را به خود اختصاص داده است. این مسئله، از کهن‌ترین و مناقشه آمیزترین مباحثی است که در طی اعصار، نظر متکلمان، فیلسوفان و عارفان بزرگ اسلامی را به خود جلب کرده است. لذا، نظر به اهمیت و گستردگی حوزۀ جبر و اختیار و همچنین وجود ابعاد ناشناخته در این زمینه، این مقاله بر آن است تا نگاه عین‌القضات همدانی را دربارة مفهوم جبر و اختیار در متون منثور عرفانی فارسی در دو حوزۀ عاشقانه و کلامی – فلسفی بررسی کند. امّا، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که در افق دید عین‌القضات، آیا انسان در چنبر جبر است یا در دایرۀ اختیار؟ برآیند تحقیق نشان می‌دهد که عین‌القضات در حوزۀ عشق، به جبر مطلق عاشقانه – عارفانه، و در حوزۀ کلامی – فلسفی به هر‌سه مسئلۀ جبر، اختیار و امرٌ َبینَ الاَمرَین ملتزم است. روش پژوهش حاضر، تحلیلی-توصیفی و به شیوة کتابخانه‌ای است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - کاربرد نمادین نام ها و باورهای آیینی - اسطوره‌ای در شعر سیاوش کسرایی
حسن حیدری فاطمه فرزانهبا این که ادبیات معاصر ایران، پا به پای تحولات اجتماعی به پیش رفته و مضمون بارز آن، پیش آمدهای اجتماعی و سیاسی است؛ اما عده ای از شاعران هم عصر ما، باوجود هم گامی با پدیده های جامعه از میراث گران سنگ پیشینیان، غافل نمانده اند و در شعر خویش به گونه های مختلف از آن بهره ب چکیده کاملبا این که ادبیات معاصر ایران، پا به پای تحولات اجتماعی به پیش رفته و مضمون بارز آن، پیش آمدهای اجتماعی و سیاسی است؛ اما عده ای از شاعران هم عصر ما، باوجود هم گامی با پدیده های جامعه از میراث گران سنگ پیشینیان، غافل نمانده اند و در شعر خویش به گونه های مختلف از آن بهره برده اند. سیاوش کسرایی یکی از سخن سرایان معاصر ماست که به ادبیات سنتی ایران، به ویژه شاهنامه ی حکیم ابوالقاسم فردوسی، نظر داشته و همواره با دیدی احترامآمیز و درخور ستایش به این اثر جاودانه نگریسته و به آن، دل بستگی خاصی داشته است. کسرایی در شعر خود به شکل بارزی از شخصیت های اسطوره ای و حماسی، استفاده کرده و در بیشتر موارد با توجه به پیشینه ی داستان، به صورت نمادین، آن را جلوه گر ساخته است. وی در چند اثر به بازآفرینی اسطوره های کهن پرداخته که مهم ترین آن منظومه ی "مهره ی سرخ" است. این پژوهش، بازتاب نمادین شخصیت های اسطوره ای را در مجموعه ی اشعار سیاوش کسرایی مورد بررسی قرار داده و می خواهد به این پرسش ها پاسخ بدهد که هدف کسرایی از بازآفرینی اسطوره ها چه بوده است و دیگر این که کدام یک از شخصیت های حماسی در شعر وی، نمود بیشتری داشته و نماد و نماینده ی چه کسانی است. نتیجه این که: کسرایی با هدف بیان عقاید و مرام های خود، به بازآفرینی اسطوره های ملی پرداخته است. وی از میان همه ی شخصیت های اسطوره ای، به "سیاوش" و "سهراب" توجه ویژه ای داشته است و آنان را به صورت نمادی برای جوانان مبارز و رزمنده در نظر گرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - هنجارگریزی در اشعار نادر نادرپور
محمدحسین خان محمدی آنیتا خالقیاز دیدگاه صورتگرایان هدف شعر، بیان مطلب به گونه ای است که آثار روزمرگی در آن بی رنگ یا دست کم، کم رنگ است. آشنایی زدایی از طریق هنجارگریزی (قاعده کاهی) و قاعده افزایی سبب برجسته سازی در متن می شود. "لیچ" هنجارگریزی را ابزار شعرآفرینی و قاعده افزایی را ابزار نظم آفرینی م چکیده کاملاز دیدگاه صورتگرایان هدف شعر، بیان مطلب به گونه ای است که آثار روزمرگی در آن بی رنگ یا دست کم، کم رنگ است. آشنایی زدایی از طریق هنجارگریزی (قاعده کاهی) و قاعده افزایی سبب برجسته سازی در متن می شود. "لیچ" هنجارگریزی را ابزار شعرآفرینی و قاعده افزایی را ابزار نظم آفرینی میداند. وی هنجارگریزی را در هشت گروه طبقه بندی کرده است: هنجارگریزی معنایی، واژگانی، زمانی، نحوی، سبکی، گویشی، نوشتاری و آوایی. البته کورش صفوی در کتاب از زبان شناسی به ادبیات، جلد دوم، معتقد است که هنجارگریزی های گویشی، آوایی و نحوی ابزاری برای آفرینش شعر به شمار نمی آیند، زیرا تغییری در محتوای زبان پدید نمی آورند. در این نوشتار با بهره گیری از روش استقرایی- تحلیلی انواع هنجارگریزی در اشعار نادرپور مورد بررسی قرار گرفته است. دستاورد پژوهش گویای این است که نادرپور از بیشتر گونه های هنجارگریزی استفاده کرده است. از میان این هشت گروه هنجارگریزی، گونه های زمانی، معنایی و نحوی بیش از سایر گونه ها به چشم می خورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - پیشگامان شعر معاصر فارسی و عربی؛ نیما و نازک الملائکه
زینب خرم آبادی آرانی ابوذر قاسمی آرانیمیان نیما یوشیج (پدر شعر نو فارسی) و نازک الملائکه شاعرهجی معاصر عراق و از پیشگامان شعر آزاد عربی، مشابهت‌هایی از لحاظ زمانی و جغرافیایی و ادبی وجود دارد که قابل تأمل و بررسی‌اند. این دو شاعر آغازگر شعور و احساسی نو در میان ملت خود شدند و هر دو، شعر زمانه خویش را بدون ک چکیده کاملمیان نیما یوشیج (پدر شعر نو فارسی) و نازک الملائکه شاعرهجی معاصر عراق و از پیشگامان شعر آزاد عربی، مشابهت‌هایی از لحاظ زمانی و جغرافیایی و ادبی وجود دارد که قابل تأمل و بررسی‌اند. این دو شاعر آغازگر شعور و احساسی نو در میان ملت خود شدند و هر دو، شعر زمانه خویش را بدون کنار گذاشتن سنت‌ها، احیا کردند و به نحوی نمودار روح تجدّد خواهی شدند. آشنایی هر دو شاعر با زبان و شعر اروپایی و شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم بر جامعه، همچنین تاثیر پذیری هردو شاعراز شاعران سمبولیسم و رمانتیسم غربی و به خصوص مطالعه شعر انگلیسی موفق به انجام چنین کاری گشته اند و باعث شکل‌گیری اشعار و درون مایه‌های مشترکی میان آنها شده است که در صدد بررسی آنها هستیم. در این جستار، نگارندگان پس از بررسی شعر نو در زبان فارسی و عربی و همچنین زندگانی دو شاعر، به نقد و تحلیل نقاط اشتراک و افتراق این دو شاعر با رویکرد ادبیات تطبیقی آمریکایی می‌پردازند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - بررسی انواع استعاره در غزلیّات حافظ شیرازی بر مبنای زبانشناسی شناختی
حسین صادقی محمود عباسی جواد شیروانیدر زبان شناسی شناختی استعاره پدیده ای شناختی و ذهنی است و آنچه در زبان ظاهر می شود، صرفاً نمودی از این پدیده ذهنی است و در واقع، استعارههای ادبی و زیبایی شناختی فقط زیرمجموعه ای از استعاره اند. در این پژوهش سعی بر آن بوده است که با استفاده از رویکرد زبان شناسی شناختی به چکیده کاملدر زبان شناسی شناختی استعاره پدیده ای شناختی و ذهنی است و آنچه در زبان ظاهر می شود، صرفاً نمودی از این پدیده ذهنی است و در واقع، استعارههای ادبی و زیبایی شناختی فقط زیرمجموعه ای از استعاره اند. در این پژوهش سعی بر آن بوده است که با استفاده از رویکرد زبان شناسی شناختی به بررسی انواع استعاره در غزلیّات حافظ شیرازی پرداخته شود. بدین منظور پس از مطالعه غزلیات، موارد استعاره های هستی شناسانه، ساختی و جهتی مشخص شدند و از نظر کمی و کیفی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که شاعر به ترتیب از این استعاره ها با بسامد فراوانی 85/77%، 24/15% و 91/6% استفاده کرده است. مطالعات بیشتر نشان داد که وی از اسم نگاشت های عاشقانه، عارفانه، رندانه، مدحی و فلسفی در بیان استعاره های هستی شناسانه و از جهت های راست، درون، بیرون، کنج، بلند، پیش، فراز، زیر، اوج، بن، سر و دور برای بیان مفاهیم استعاره های جهتی استفاده کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی تطبیقی آموزههای دینی در شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی
فرشته صفارییکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزاما چکیده کاملیکی از بنیادی ترین مسائل جوامع بشری مسأله ی تربیت صحیح وارائه ی برنامه های آموزشی به افراد آن است تا زمینه های سیاست های توسعه ی همه جانبه ی جوامع متوقف نشود. امروزه روند ارتقا و انتشار فرهنگ دینی در کشورهای اسلامی به شدت متأثر از فرهنگ بیگانه است و دین که یکی از الزامات حیات انسانی است به بهانه ی تجدد در آستانه ی اضمحلال است، پس در جامعه ی اسلامی باید منابع دینی از جمله قرآن کریم، کتب روایی و آثاری از این دست به شدت مورد اهتمام مجریان و متصدیان فرهنگی جوامع قرار گیرند. از دیرباز آموزه ها و تعالیم ارزش بخش قرآنی و روایی با نوآوری های خاص شاعران و نویسندگان به قلمرو ادبیات دینی راه یافته و از قدرت تعلیمی والایی جهت ارائه ی الگوهای سبک زندگی اسلامی برخورداراست. یکی از این شعرای بزرگ ابی العتاهیه شاعر عصر عباسی است که در سرایش اشعار خردورزانه از تبحری خاص برخوردار است . ناصر خسرو شاعر و سفرنامه نویس عهد غزنوی نیز در سرودن این گونه اشعار از مهارتی بی بدیل بهره می برده است. هدف ما در این پژوهش تحلیلی- توصیفی بررسی ارزنده ترین و متعالی ترین اصول اخلاق اسلامی در آیینه ی شعر ابی العتاهیه و ناصر خسرو قبادیانی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - کلیشه زن شرقی در داستان زقاق المدق نجیب محفوظ
کامران قدوسی طاهره نادریدر عصر زندگی نجیب محفوظ که استعمار سلطهگری میکند مفهوم ملی و فرهنگی از بین رفته و نویسندگی مدرن و شرق شناسی رایج گردیده و جهان کفر و سکولار با حاکمیت اندیشه صهیونسم و دنیای غرب، آسیبی جدی بر فرهنگ مشرق زمین به حساب میآید. نجیب محفوظ هم شاید تحت تأثیر اندیشه‌های استعمارگ چکیده کاملدر عصر زندگی نجیب محفوظ که استعمار سلطهگری میکند مفهوم ملی و فرهنگی از بین رفته و نویسندگی مدرن و شرق شناسی رایج گردیده و جهان کفر و سکولار با حاکمیت اندیشه صهیونسم و دنیای غرب، آسیبی جدی بر فرهنگ مشرق زمین به حساب میآید. نجیب محفوظ هم شاید تحت تأثیر اندیشه‌های استعمارگرانه و کلیشه‌ای غرب نسبت به زنان شرقی، مشهورترین داستان خود را با نگاهی به طبقه متوسط و ضعیف جامعه نگاشته است. و در این داستان با بهرهگیری از شخصیت‌های زنانه، دنیایی را به تصویر می‌کشد که اگرچه برای مخاطب شرقی چندان بیگانه نیست اما وجود دیدگاههای منفی در آنها موج می زند. این نوشتار در پی آن است که با بررسی شخصیت‌ها و تصاویر زنان شرقی در داستان (زقاق المدق) صحته‌ها و تصاویر کلی موجود در داستان را نیز متأثر از شخصیت های یادشده مورد توجه قرار دهد و سیر طبیعی مقاله به آنجا خواهد رسید که بدانیم ترسیم تصاویر شخصیت های یادشده کاملا متأثر از اندیشه‌های استعمارگران غربی بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بازتاب توصیفات نجومی در دیوان منوچهری دامغانی
عبدالمجید محققی هاشم عربییکی از راههای تکامل شعر و تنوع بخشی به مضامین آن، استفاده شاعر از اصطلاحات علوم گوناگونی؛ مانند: طب، نجوم... است تا هم معلومات متعدد خود را در کسوت زیبای شعرعرضه نموده، از نو آوری در آن سود جوید؛ و هم، محیط تربیتی، اجتماعی خویش و حوادثی که از آن در ذهن و شعرش تأثیر عمیق چکیده کاملیکی از راههای تکامل شعر و تنوع بخشی به مضامین آن، استفاده شاعر از اصطلاحات علوم گوناگونی؛ مانند: طب، نجوم... است تا هم معلومات متعدد خود را در کسوت زیبای شعرعرضه نموده، از نو آوری در آن سود جوید؛ و هم، محیط تربیتی، اجتماعی خویش و حوادثی که از آن در ذهن و شعرش تأثیر عمیق داشته، به خوانندگان بشناساند؛ شعر عصر غزنوی با سامانی تفاوتهایی دارد؛ از جمله اینکه سادگی بیان سامانی جای خود را به استحکام در دوره ی غزنوی می دهد، همچنین اجزای تصاویر خیالی شاعر دوره ی غزنوی تا حدّی در پختگی شعر مؤثّر واقع می گردد و از این منظر می توان منوچهری دامغانی را نماینده ی تمام عیار دوره غزنوی دانست؛ چرا که تصاویر شعریش از طبیعت، که حاصل تجربههای حسی وی میباشد، همه را با زبان شعری خویشتن توصیف می نماید و هر از گاهی تخیّل خویش را در این عرصه به جولان وا میدارد. وی با برخورداری از اطلاعات نجومی مطابق زمان خود اقدام به بیان و توصیف این اطلاعات نموده و بسیاری از تشبیهات نجومی خود را براساس تصاویر ذهنیای که از اجرام آسمانی داشته، به وجود آورده است و بسان هنرمندی زبردست میکوشد تا بین زمین و عناصر آن با فلک و کرات آن پیوندی شاعرانه دریابد، و با دقّت و ظرافت شگرفی این امور دور از هم و گاه متضاد- زمینی، آسمانی- را مقایسه، و مناسبتهایی میان آنها را استنباط نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بازتاب عرفانی قصص انبیا در حدیقه سنایی با رویکرد تأویلی
محمدتقی یونسی رستمی ابوالحسن ابراهیمی فاطمه خاله‏اقلی تبریزیاصطلاح هرمنوتیک (تأویل) در اصل یونانی است، و از فعل هرمنویین به معنی تفسیر کردن اخذ شده است. این مفهوم اگرچه از زمان افلاطون به کار رفته است، اما از قرن هفدهم میلادی به بعد به عنوان مفهومی مربوط به شاخه ای خاص از دانش بشری به کار برده شده است. تأویل از موضوعات مطرح در ح چکیده کاملاصطلاح هرمنوتیک (تأویل) در اصل یونانی است، و از فعل هرمنویین به معنی تفسیر کردن اخذ شده است. این مفهوم اگرچه از زمان افلاطون به کار رفته است، اما از قرن هفدهم میلادی به بعد به عنوان مفهومی مربوط به شاخه ای خاص از دانش بشری به کار برده شده است. تأویل از موضوعات مطرح در حوزه ی تفسیر و علوم قرآنی بوده و چالش های فکری را بین اندیشمندان اسلامی پدید آورده است. معانی تأویل چندگانه است و معنای باطنی قرآن مجید یکی از آن ها می باشد. برخی از نویسندگان از داستان های زندگی پیامبران در قرآن تأویل های خاصی ارایه کرده اند. سنایی (535-473ق) در مرحله دوم زندگی خود، در غزل، و برخی از قصاید و مثنوی هایش با استفاده از شگردهایی که امروزه تأویل خوانده می شود - با تکیه بر داستان های انبیا در آیات قرآن مجید - شیوه نوینی را آغاز کرده است و بسیاری از امور را از دیدگاه دین و عرفان نگریسته است. نگارندگان در مقاله حاضر به بازتاب قصص انبیا در حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه براساس مدل هرمنوتیکی (تأویلی) پرداخته اند. نتایج بررسی ها درباره پنج پیامبر در شش نمودار- از نظر ذکر نام آن ها در سوره ها و فراوانی شان در آیات – ارایه شده است و مشخص شد سنایی این داستان ها را با رویکرد عرفانی و تأویلی تحلیل کرده و بیشتر به ترک تعلقات دنیوی و عشق به معبود ازلی تأکید داشته است. پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400