ارائه مدل ساختاری تفسیری عوامل موثر بر بهبود انطباق مالیاتی به روش داده بنیاد

محورهای موضوعی : حسابداری مالی و حسابرسی

مهدی خدری ¹ , حبیب پیری ^{2 *} , رضا ستوده ³

1 - دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد زاهدان دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - استادیار گروه حسابداری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران(نویسنده مسئول).
3 - گروه مالی و حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/10 تاریخ انتشار : 1404/04/17

کلید واژه: مالیات, درآمد مشمول مالیات, اظهارنامه مالیاتی, بهبود انطباق مالیاتی,

چکیده مقاله :

مالیات یکی از عوامل تأثیر گذار بر رویه های حسابداری است و صورتهای مالی تهیه شده حسابداری مبنای محاسبه درآمد مشمول مالیات می باشد. برخورد دو گانه بین سازمان امور مالیاتی به عنوان متولی وصول مالیات از یک طرف و مودیان مالیاتی از طرف دیگر با مقوله مالیات دهی و مالیات ستانی عاملی مهم و چالشی بزرگ در امر جمع آوری مالیات شده است. روش انجام پژوهش حاضر به صورت آمیخته (کیفی- کمی) است. روش نمونه‌گیری در بخش کیفی به صورت هدفمند و با استفاده از مصاحبه اکتشافی نیمه ساختمند با 15 نفر، که عمدتاً اساتید دانشگاهی و مدیران حوزه مالیاتی بودند، مصاحبه انجام شد و تا دستیابی به اشباع نظری ادامه داشت. در بخش کمی براساس فرمول کوکران تعداد 384 نفر انتخاب شدند. در این بخش برای ارزیابی بهبود انطباق مالیاتی به روش داده بنیاد از پرسشنامه محقق ساخته که براساس کدهای بدست آمده در مرحله کیفی طراحی شد، استفاده شده است. روایایی و پایایی مولفه‌ها بررسی و آلفای کرونباخ همه مولفه‌های بالا 7/0 بوده و طی آن؛ مهم‌ترین مولفه‌های بهبود انطباق مالیاتی به روش داده بنیاد مورد سنجش قرار گرفته شد. در بخش کمی از طریق روش معادلات ساختاری، صحت مدل تحقیق، مورد تایید قرار گرفت و معلوم گردید که انتخاب مفاهیم، ابعاد و شاخص‌ها از دقت بالایی برخوردار بوده و می-تواند چارچوب مناسبی را برای تدوین سند چشم انداز مالیاتی فراهم نماید.

چکیده انگلیسی:

Tax is one of the influencing factors on accounting procedures, and financial statements prepared by accounting are the basis for calculating taxable income. The dual approach between the Tax Administration as the custodian of tax collection on the one hand and the taxpayers on the other hand with the category of taxation and provincial tax has become an important factor and a big challenge in tax collection. The method of conducting the present research is mixed (qualitative-quantitative). The sampling method in the qualitative section was targeted and using semi-structured exploratory interviews with 15 people, who were mainly university professors and managers in the tax field, and interviews were conducted until theoretical saturation was reached. The sampling method in the quantitative section was stratified randomly, and 384 people were selected based on Cochran's formula. In this section, a researcher-made questionnaire designed based on the codes obtained in the qualitative phase has been used to evaluate the improvement of tax compliance with the grounded theory method The validity and reliability of the components were checked and the Cronbach's alpha of all the above components was 0.7 and during that; The most important components of improving tax compliance were measured using the grounded theory method. In the quantitative part, the validity of the research model was confirmed through structural equation method, and it was found that the selection of concepts, dimensions and indicators was highly accurate and could provide a suitable framework for compiling the tax perspective document.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع
اختر شناس، داریوش، احمدی پاک، فرشته و بهشور، اسحاق، (1401)، تأثیر اختلاف سود حسابداری با درآمد مشمول مالیات بر کیفیت حسابرسی با تأکید بر نقش کیفیت سود، فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت، سال يازدهم، شماره 41
افضل نیا، سیدحسن، (1398)، بررسی تاثیر انطباق مالیات ابرازی و مالیات تشخیصی بر فرصت رشد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره دوم، شماره 11، صص18-29.
رضايي، فرزين، جعفري نياركي، روح الله، (1394)، رابطه بين اجتناب مالياتي و تقلب در حسابداري شركت‌‌ها، پژوهشنامه مالیات، دوره 23، شماره 26، صص 109-134.
صبوری اشکذری، علیرضا، حاجی قاسمی، محمدرضا، دهقانی اشکذری، منصور، (1399)، بررسی تاثیر تفاوت مالیات ابرازی و قطعی بر کیفیت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، چهارمین کنفرانس ملی پژوهش در حسابداری و مدیریت، تهران
طالب نیا، قدرت اله و موثق، رحمان، (1390)، علل عمده وجود اختلاف بین سود ابرازی و سود مشمول مالیات قطعی شده اشخاص حقوقی، فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 3، شماره 11، صص 154-133
کرباسکی یزدی، حسین و راسخ صالح، سمن، (1392)، رابطه اختلاف میان سود حسابداری و سود ماخذ محاسبه مالیات با رشد و پایداری سود، فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، سال پنجم، شماره بیستم، صص 203 تا 236
كميته فني سازمان حسابرسي، (1381)، استانداردهاي حسابداري، تهران: انتشارات سازمان حسابرسي، نشريه160
ملکیان، اسفندیار، فرزاد، سروه(1396)، تأثیر حسابرسی مالیاتی بررابطه بین مالیات ابرازی، تشخیصی و قطعی: مطالعه موردی استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و شرق و جنوب تهران. پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 9، شماره 33، صص51-64.
محبوبی، جواد، (1395). بررسی کیفیت مالیات ابرازی عملکرد و ارزش افزوده ابرازی، تشخیصی و قطعی اشخاص حقیقی (مشاغل) ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
یاراحمدی، حسین، طاهری نیا، مسعود، گیوکی، ابراهیم و طالب نیا، قدرت اله، (1401)، ارائه مدلی برای کاهش شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی ، فصلنامه علمي پژوهشي دانش حسابداري و حسابرسي مديريت دوره 11، شماره 4، صص 411 تا 430
یاراحمدی، حسین، طاهری نیا، مسعود، گیوکی، ابراهیم و طالب نیا، قدرت اله، (1400)، دلایل شکاف بین درآمد مشمول مالیات ابرازی و درآمد مشمول مالیات تشخیصی شرکت های غیرتولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامـه علمي پژوهشي دانش سرمايه گـذاري، سال دهم، شماره چهل ام
Esmael Abdu, Mohammd Adem, (2023), Tax compliance behavior of taxpayers in Ethiopia:A review paper, Cogent Economics & Finance Volume 11.
Jan-Emmanuel De Neve, Clement Imbert, Johannes Spinnewijn, Teodora Tsankova and Maarten Luts, (2021), How to Improve Tax Compliance? Evidence from Population-wide Experiments in Belgium, Journal of Political Economy Volume 129, Number 5.
Hendriksen E.S, van Breda M.F(1992), "Accounting Theory". Richard Irwin Ine
Matthias Kasper, James Alm, (2022), Audits, audit effectiveness, and post-audit tax compliance, Journal of Economic Behavior and Organization, Volume 129, pp 87–102.
Matthieu Bellon, Era Dabla-Norris, Salma Khalid and Frederico Lima, (2022), Digitalization to improve tax compliance: Evidence from VAT e-Invoicing in Peru, Journal of Public Economics, Volume 210.
Pazarceviren, Selim Yuksel, (2015), "Adli muhasebecilik meslegi", Zonguldak karaelmas universitesi sosyal bilimler dergisi, Cilt. 1, Sayı.2, s.1-19