بررسی فیتوشیمیایی اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) در مراحل مختلف رشد و رویشگاه‌های طبیعی و گلخانه‌ای

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

میر مهدی هاشمی ¹ (کارشناسی‌ارشد، گیاهان دارویی، دانشگاه ارومیه، ایران)
بهمن حسینی ² (دانشیار، گروه علوم باغبانی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران)
عباس حسنی ³ (استاد، گروه علوم باغبانی ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران)
رعنا قلی نژاد ⁴ (کارشناسی‌ارشد، گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی ،دانشگاه زابل، ایران)
یوبرت قوستا ⁵ (دانشیار،گروه گیاه پزشکی ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران)
علیرضا سیروس مهر ⁶ (استادیار، گروه گیاهان دارویی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/11/21 تاریخ پذیرش : 1395/05/10 تاریخ انتشار : 1395/09/11

کلید واژه: کامفور, آلفا پینن, بتا پینن, 1و8-سینئول, نوروزک (Salvia lerrifolia Bench.),

چکیده مقاله :

گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) متعلق به تیره نعنا است و اغلب به‌عنوان آنتی‌اکسیدان، ضدباکتری و مسکن در درمان عفونت‌های دیابتی استفاده می‌شود. در این تحقیق به‌منظور بررسی فیتوشیمیایی اسانس، گیاه در مراحل مختلف رشد از زیستگاه طبیعی و سپس مقایسه آن با شرایط گلخانه ای، برگ‌های گیاه در مراحل مختلف رویشی، گلدهی و رسیدگی بذر در بهار 1391 از منطقه آبخوان سبزوار واقع در استان خراسان رضوی برداشت گردید و همزمان برگ‌های کشت شده همین گیاه در شرایط گلخانه‌ای جمع‌آوری و خشک گردید.اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) استخراج و توسط دستگاه GC و GC/MS آنالیز شد. نتایج نشان داد در فاز گلدهی، گیاه از بیشترین میزان اسانس (04/1 درصد) و به ترتیب کامفور (85/23 درصد)، بتا-پینن (8/9 درصد)، 1و8-سینئول (04/8 درصد) و آلفا-پینن (87/6 درصد) از بیشترین مقدار در فاز گلدهی برخوردار بودند و اینکه که در هر دو رویشگاه به‌ترتیب کامفور ، بتا-پینن و آلفا- پینن از بیشترین مقدار در اسانس برخوردار بودند و این در صورتی است که در فاز رسیدگی بذر کمترین میزان اسانس (65/0 درصد) رسیده و کامفور گزارش نشده است و میزان کامفور گزارش شده که در فاز گلدهی گیاه و مخصوصاً در رویشگاه طبیعی به بالاترین مقدار خود (85/23 درصد) رسیده است

چکیده انگلیسی:

Salvia leriifolia Bench.is belongs to Laminaceae family, which as antioxidant, antibacterial, sedative  and anti diabetes properties. In the present study, the quality and quantity of plant essential oil in different various growth stages were evaluated. The leaves of plant were collected during vegetative, blooming and seed maturity from natural habitat (Abkhovan Sabzevar, Khorasan Razavi province) and greenhouse in spring 2012. Essential oils were obtained by hydro distillation method (Clevenger apparatus) and analyzed by GC and GC / MS. The results were showed that  in blooming stage  especially in natural habitat, the plant had the highest essential oil content (1.04%) in which the camphor (23.85%), β-pinene (9.8%), 1,8-cineol (8.04%) and  α-pinene (6.87%) were the most abundant essential oil constituents. Furthermore, in both regions camphor, β-pinene and α-pinene were the most constituents of plant oils, but in seed maturity stage the oil content (0.65%) was decreased and the camphor wasn't recorded, while in other stages the camphor were the highest content in both regions.

منابع و مأخذ:

1. Amiri, H., Khavarinazhad, R. and Rustaiyan, A. 2004.Quantitative and qualitative study of plant essential oils Smyrnium cordifolium Boiss. Different stages of plant growth. Journal of Research and Construction. 73: 195-199.


2. Bakkali, F., Averbeck, S., Averbeck, D., Idaomar, M. 2007. Biological effect of essential oils-A review. Journal of Food and Chemical Toxicology, 46:446-475.


3. Bourd, R., Rezazade, Sh., Naghavi, M., Omidi, M., Torabi, S., Parvane, S., Akbari, F. and Taghizad, R. 2014. Essential changes in the aerial parts of the plant Artemisia annua L. Different stages of growth. Journal of Horticultural Science, 45(3): 319-324.


4. Burt, S. 2004. Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods. International Journal of Food Microbiolog, 94: 223–253.


5. Chatzopoulou, P.S. and Katsiotis, T.S. 1993. Study of the essential oil from Juniperus communis (cones) growing wild in Greece. Planta Medica, 59:553-556.


6. Dhar, P., Chan, P., Cohen, D.T., Khawam, F., Gibbons, S., Snyder-Leiby, T., Dickstein, E., Rai, P.K., and Watal, G. 2014. Synthesis, antimicrobial evaluation, and structure activity relationship of α-pinene derivatives, Journal of Agricultural Food Chemistry. 62(16): 3548-3552.


7. Hosseinzadeh, H. and Lary, P. 2000. The effect of Salvia leriifolia Benth. root extracts on morphine dependence in mice. Phytotherapy Research, 14(5): 384-387.


8. Hosseinzadeh, H. and Sadeghnia, H.R. 2009. Review of the pharmacological and toxicological effects of Salvia leriifolia. Iranian Journal of Basic Medical Science, 12:1-8.


9. Ibtissem, H.S., Maamouri, E. Chahed, T., Wannes, W.A., Kchouk, M. and Marzouk, B. 2009. Effect of growth stage on the content and composition of the essential oil and phenolic fraction of sweet marjoram (Origanum majorana L.). Industrial Crops and Production, 30: 395-402.


10. Loizzo, M.R., Menichini, F., Tundis, R., Bonesi, M., Conforti, F., Nadjafi, F. and Statti, G.A. 2009. In vitro biological activity of Salvia lerifolia Benth. essential oil relevant to the treatment of Alzheimer’s  disease. Journal of Oleo Science, 58: 443-446.


11. Majdjabari, T., Rustaiyan, A. And Vatan puor, H. 2003. Study the ingredients of in essential oil. Tanacetum khorassanicum (Krasch.) Parsa. Journal of Medicinal Plants, 6: 15-20.


12. Mardafkan, N., Iranmanesh, M., Larijani, K., Mahasti, P., Nazari, F. and Zojaji, M. 2015. Chemical components and antibacterial activities of essential oils obtained from iranian local Lavandula officinalis and Thymus vulgaris against pathogenic bacteria Isolated from human. Journal of Food Biosciences and Technology, 1: 31-36.


13. Mir Jalali, M. 2005. Economic status aromatic plants in the world. Olive magazine.  156, 26 p.


14. Mohammadi, N., Ghasemi, A., Aghabarari, B. and Hamehi, B. 2016. Essential oil mixtures, anti-bacterial and antioxidant activity of essential oil of Nigella sativa L. different ecotypes in different habitats Iran. Eco-phyto chemical Journal of Medical Plants, 4: 58-68.


15. Mozafari Dahshiri, T., Sefidkon, F., askari, F. and Bakhshi, Gh. 2013. Essential oil evaluation of Pimpinella aurea DC. in different growth stage: case study of natural habitat of Tehran province. Eco-phytochemical Journal of Medical Plants, 1: 1-13.


16. Naeini, A., Khosravi. A., Chitsaz. M., Shokri, H., Kamlnejad, M. 2009. Anti-Candida albicans activity of some Iranian   plants    used    in    traditional medicine. Journal mycologic medicale, 19:168-172.


17. Negahban, M., Saeedfar, S., Zakerin, A. and Aboutalebi, A. 2015. The effect of different harvest stages on the quality and quantity of the essential oil of Tulsi (Ocimum sanctum L.). Russian Journal of Biological Research, 3(1): 39-42.


18. Omidbeigi R. 2005. Production and manufacturing the herbs, Beh-nashr Publication, Mashhad, 347.


19. Rechinger, K.H. 1982. Flora Iranica. N. 150, Academishe Druk. u. Verlagsustalt Gratz, 439 pp.


20. Rustaiyan, A., Masoudi, S.h., Yari, M., Rabbani, M., Motiefar, H.R. and Larijani, K. 2000. Essentialoil of Salvia lereifolia Benth. Journal of Essential Oil Research, 12:601-602.


21. Sadeghnia, H.R., Nassiriasl, M., Haddad Khodaparast, M.H. and Hosseinzadeh, H. 2003. The effect of Salvia leriifolia Benth. Root extracts on lipid peroxidation during global is chemicreperfusion in rats. Journal Med icinal Plants, 7: 19-28.


22. Saharkhiz, M., Kamyab, A., Khatoon Kazerani, N., Zomorodian, K., Pakshir, K. and Rahimi, M. 2015. Chemical compositions and antimicrobial activities of Ocimum sanctum L. essential oils at different harvest stages. Jundishapur Journal Microbiol. 8(1): 13720.


23. Shirzadi Behfar, M., Shahidi, S. and Hosseini, A. 2015. Evaluation ethanol extract of the leaves of Salvia leriifolia on the scopolamine-induced memory loss in rats by passive avoidance. Journal of Medical Sciences, Islamic Azad University, 25(3): 183-189.


24. Shokohizadeh, H. 1997. The decreasing effects of blood sugar of Salvia leriifolia leaf and seed on mice. Mashhad: Ferdwosi University.


25. Tabatabaii, Y.F. 1996. Investigating of anti-oxidant effects of extract and essence of Salvia leriifolia leaf and determinate its photochemistry. Tehran: Tehran University.


26. Weiss V and Edwards J. 1980. The biosynthesis of aromatic compounds, Wiley Interscience publ, New York.