برآورد اثر تحریم های اقتصادی درچارچوب متغیرهای کلان اقتصادی بر رشد اقتصادی ایران

محورهای موضوعی : توسعه اقتصادی، نوآوری، نغییرات تکنولوژیکی و رشد اقتصادی

حسین جهانگیری ¹ , مرتضی عزتی ^{2 *} , محمدرضا فرزین ³ , کریم امامی ⁴ , عباس معمارنژاد ⁵

1 - دانشجوی دکتری رشته علوم اقتصادی، گرایش اقتصاد بین الملل و اقتصاد بخش عمومی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران [e-mail]
2 - دانشیار اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران ( نویسنده مسئول مکاتبات)[e-mail]
3 - دانشیار اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران [e-mail]
4 - دانشیار اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران [e-mail]
5 - استادیار اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران [e-mail]

تاریخ دریافت : 1403/04/10 تاریخ پذیرش : 1403/09/12 تاریخ انتشار : 1403/09/12

کلید واژه: رشد اقتصادی, تورم, ارز, بیکاری, تحریم. ,

چکیده مقاله :

درباره اثر متغیرهایی که می‌توانند بر اقتصاد اثر منفی داشته باشند مانند تحریم، بیکاری و تورم، دیدگاه­هایی ارائه شده است، ولی با وجود اینکه از نیازهای سیاستگذاری اقتصادی شناسایی همزمان اثر این عوامل است، در ایران بررسی مشترکی بر این عوامل انجام نشده است. این مقاله تلاش دارد اثر متغیرهایی که می‌توانند بر اقتصاد اثر منفی داشته باشند را همزمان در یک مدل با روش خودرگرسیون برداری برآورد کند. در این مقاله داده­های اقتصاد ایران برای سال‌های 1358 تا 1400 از درگاه­های بانک مرکزی و مرکز آمار ایران استفاده شده است. تجزیه و تحلیل با روش اقتصادسنجی خودرگرسیون برداری (VAR) و با نرم­افزار ایویوز انجام شده است. اصلی­ترین یافته­های این بررسی آن است که تحریم­های اقتصادی سازمان ملل اثر منفی بر رشد اقتصادی ایران داشته است. افزون بر این، افزایش هزینه­های دولت، نرخ بیکاری و تورم بر رشد اقتصادی بلندمدت اثر منفی و افزایش سرمایه­گذاری و نرخ ارزهای خارجی (به ريال) بر رشد اقتصادی بلندمدت اثر مثبت داشته است.

چکیده انگلیسی:

This research estimates the simultaneous effects of sanctions, unemployment, inflation, and other factors with potential negative impacts on the economy, focusing on the context of Iran. The analysis applies a vector autoregression (VApR) model to data spanning Iran's economy from 1358 to 1400 (1979–2021). The findings highlight the detrimental influence of United Nations economic sanctions on Iran's economic growth. Increased government spending, higher unemployment rates, and rising inflation exert negative pressures on long-term economic growth. In contrast, increased investment and higher foreign exchange rates (in rials) enhance long-term economic growth but contribute to economic instability. This study addresses a critical need in economic policymaking by simultaneously assessing these factors' impacts.

منابع و مأخذ:

- امیدی¬فتح کوهی، طاهره، عزتی، مرتضی و حسن¬زاده، رقیه (1401). بررسی آثار سیاست پولی، کنترل دولتی و تحریم بر سرمایه¬گذاری در ایران. سیاست¬های راهبردی و کلان، 10(37)، 98-130.
- امیدی¬فتح کوهی، طاهره، عزتی، مرتضی و حسن¬زاده، رقیه (1402). تحلیل آثار سیاست پولی، کنترل دولتی و تحریم بر رشد تولید در ایران. راهبرد توسعه، 19(75)، 86-115.
- حقيقت، جعفر و محرم جودي، نازیلا (1395). تاثیر شوک مخارج دولتی بر رشد تولید ناخالص داخلی در ایران: رهیافت ARDL. مدلسازی اقتصادی، 10(4)، 141-166.
- حلافي، حمیدرضا (1386). نـرخ واقعـي ارز و رشـد اقتصادي. تحقیقات اقتصادی، 42(79)، 175-151.
- خلیلزاده، جواد، حیدری، حسن و بشیری، سحر (1398). تأثیر مخارج دولت و حجم اعتبارات بانکی با لحاظ سیاست‌های پولی بر رشد اقتصادی در قالب یک مدل DSGE (مطالعه موردی ایران). پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 10(39)، 75-92.
- درگاهی، حسن و شربت‌اوغلی، رؤیا (1389). تعیین قاعده‎ی سیاست پولی در شرایط تورم پایدار اقتصاد ایران با استفاده از روش کنترل بهینه. تحقیقات اقتصادی، 45(4)، 1-27.
- روشن‌رو، محمد، ابراهیمی، مهرزاد و زارع، هاشم (1402). بررسی آثار تحریم‏های اقتصادی بر اقتصاد ایران با تأکید بر سرمایه انسانی. مدلسازی اقتصادی، 17(64)، 71-96.
- زارعی، افسانه، فلاحی، محمدعلی و ملک ساداتی، سید سعید (1403). تاثیر تحریم‌های بین‌المللی بر اقتصاد ایران با تاکید بر نقش صندوق توسعه ملی: رویکرد مدل DSGE. سیاست‌گذاری اقتصادی، 16(31)، 35-58.
- ژيلايي اقدم، جعفر، دقيقي اصلي، عليرضا، افشاري، مجيد، اسماعيل‌زاده مقري، علي و دامن كشيده، مرجان (1398). اثر آستانه ای بدهی های عمومی دولت بر رشد اقتصادی کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (رهیافت انتقال ملایم لجستیکی در داده های تابلویی). مطالعات و سياست‌هاي اقتصادي، 6(12)، 58-29.
- ستوده¬نیا، سلمان؛ احمدی¬راد، حسین، دانش¬نیا، محمد، احمدی¬راد، فرنگیس و قزلباش، اعظم (1397). اقتصاد مقاومتی، سیاست¬های پولی و مالی و تاثیر آن بر رشد اقتصادی در ایران. سیاست¬های راهبردی و کلان، 6(شماره ویژه)، 730-749.
- سعدی، محمدرضا، عریانی، بهاره، موسوی، میرحسین و نعمت¬پور، معصومه (1388). تحلیل ارتباط مخارج دولتی و رشد اقتصادی در چارچوب مدل رشد بارو. پژوهشنامه اقتصادی، 10(38)، 173-145.
- شاکری، عباس (1399). اقتصاد کلان، نظریه¬ها و سیاست¬ها، جلد اول و دوم. رافع: تهران.
- شربتی، محمد، زراعت کیش، سید یعقوب، محبی، محمد و نگهداری، ابراهیم (1399). پیش بینی اثر تحریم، و نوسانات اقتصادی بر سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران. پژوهشنامه اقتصاد کلان، 15(30)، 232-255.
- صلاح منش، احمد، آرمن، سیدعزیزاله و بختیاری، صدیقه (1397). بررسی رابطه تورم ـ بیکاری، رشد ـ بیکاری و تورم ـ رشد در اقتصاد ایران: رهیافت مدل¬های STR. اقتصاد کاربردی، 8(25)، 33-47.
- عزتی، مرتضی، حیدری، حسن و مریدی، پروین (1399). اثر تحریم¬های اقتصادی بر تولید و اشتغال بخش صنعت ایران. سیاست¬های راهبردی و کلان، 8(1)، 38-65.
- عزتي، مرتضی و سلماني، يونس (1393). برآورد اثر تحریم‌های اقتصادي بر رشد اقتصادي ايران، مطالعات راهبردي بسیج، 18(‏67)، 69-101.
- عزتي، مرتضی و سلماني، يونس (1396). بررسی آثار مستقیم و غیرمستقیم تحریم ها در رشد اقتصادی ایران با تاکید بر بخش خارجی اقتصاد. آفاق امنیت، 7(25)، 149-175.
- عزتی، مرتضی و کوهکن، رسول و حیدری، حسن (1395). اثر تبعیض اقتصادی بر بیکاری، سیاست¬های راهبردی . کلان، 4(13)، 64-41.
- عزتی، مرتضی, شهریاری، لیلا، نجفی، محدثه و شفیعی، علی (1392). برآورد اثر تبعیض اقتصادی بین منطقه¬ای بر رشد اقتصادی استان¬های کشور. پژوهش¬های رشد و توسعه اقتصادی، 3(12)، 56-39.
- علمی مقدم، مصطفی، شکری، مصطفی و محمودیان، یعقوب (1402). اثر تحریمهای اقتصادی بر سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران: رهیافت فازی. مدلسازی اقتصادی، 17(63)، 71-92.
- فرازمند، حسن و کیان‌پور، پرتو (۱۳۹۱). تحلیل اثر تحریم اقتصادی بر تولید صنایع عمده ایران، ارایه شده در کنفرانس ملی مساله¬ها و راهکارهای تحریم¬های اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، اراک، ایران، 113-132.
- گرجی، ابراهیم و مدنی، شیما (1388). اقتصاد کلان دینامیک (نظریه‌های رشد)، سمت: تهران.
- مطهری، محب¬اله، لطفعلی‌پور، محمدرضا و احمدی شادمهری، محمدطاهر (1396). اثرات نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی در ایران: یافته‌هایی جدید با رویکرد غیرخطی. پژوهش¬های کاربردی، 4(15)، 175-198.
- نجارزاده رضا، آقایی خوندابی، مجید و طلعتی، مصطفی (1386). اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC). پژوهشنامه بازرگانی، 44، 194-161.
- پایگاه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران https://www.cbi.ir
- پایگاه داده‌های مرکز آمار ایران https://amar.org.ir
- Alhdiy, F. M., Johari, F., Mohd Daud, S. N. & Abdul Rahman, A. (2015). Short Term and Long Term Relationship between Economic Growth and Unemployment in Egypt: An Empirical Analysis. Mediterranean Journal of Social Sciences, 6(4), 454.
- Aman, Q., Ullah, I., Imran Khan, M. & Khan, S. D. (2017). Linkages between exchange rate and economic growth in Pakistan (an econometric approach). European Journal of Law and Economics, 44(1), 157-164.
- Bastina, H., Sabetb, S. A. H., Salehi, M. & Razouhc, A. (2021). Investigating the non-linear affects of the economic sanctions index on the relationship between monetary policy transmission channels and economic growth in Iran. Int. J. Nonlinear Anal. Appl. 12(Special Issue), 1719-1730. (in Persian)
- Choi, J. & Son M. (2016). A note on the effects of government spending on economic growth in Korea. Asia Pacific Economy, Taylor & Francis Journals, 21(4), 651-663. https://www.kdi.re.kr/eng/introduce/history
- Conceição, P., Heitor M. V. & Oliveira, P. (1998). University-based Technology Licensing in the Knowledge Based Economy. Technovation, 18(10), 615-625.
- Connolly, M. & Li, C. (2016). Government spending and economic growth in the OECD countries, Journal of Economic Policy Reform. http://dx.doi.org/10.1080/17487870.2016.1213168Published online: 31 Aug 2016.
- Dargahi, H. & Sharbat Oghli, R. (2010). Determining the rule of monetary policy in the conditions of stable inflation of the Iranian economy using the optimal control method. Economic Research, 45(4), 1-27. (in Persian)
- Elmimoghaddam, M., Shokri M. & Mahmoudian Y. (2023). The impact of economic sanctions on foreign direct investment in Iran: A fuzzy approach. Economic Modeling, 17(63), 71-92. (in Persian)
- Ezzati, M. (2016). Analyzing Direct and Indirect Effects of Economic Sanctions on I. R. Iran Economic Growth: Focusing on the External Sector of the Economy. Open Journal of Marine Science, 6, 457-471.
- Ezzati, M., & Salmani, U. (2017). The welfare effects of economic sanctions on final consumers of goods and services in Iran. International Journal of Environmental and Science Education, 12(4), 679-692.
- Ezzati, M., Heidari, H. & Moridi, P. (2020). The effect of economic sanctions on the production and employment of Iran's industrial sector. The Macro and Strategic Policies, 8(1), 38-65. (in Persian)
- Ezzati, M. & Salmani, U. (2014). Estimating the effect of economic sanctions on Iran's economic growth. Basij Strategic Studies, 18(67), 101-69. (in Persian)
- Ezzati, M. & Salmani U. (2017). Investigating the direct and indirect effects of sanctions on Iran's economic growth with an emphasis on the foreign sector of the economy, Afaq Security, 7(25), 149-175. (in Persian)
- Ezzati, M., Heidari, H. & Koohkan R. (2016). The effect of economic discrimination on unemployment. The Macro and Strategic Policies, 4(13), 41-64. (in Persian)
- Ezzati, M., Shahriari, L., Najafi M. & Shafiei A. (2013). Estimation of the effect of inter-regional economic discrimination on the economic growth of the country's provinces. Researches on Economic Growth and Development, 3(12), 56-39. (in Persian)
- Farazmand, H. & Kianpour P. (2012). Analysis of the effect of economic sanctions on the production of major industries in Iran. Paper presented in National Conference on Problems and Solutions of Economic Sanctions, Islamic Azad University of Arak, Arak, Iran, 113-132. (in Persian)
- Gorji, E. & Madani, S. (2009). Dynamic Macroeconomics (Theories of Growth). Samt: Tehran. (in Persian)
- Fasanya, I. O., Onakoya, A. B. & Agboluaje, M. A. (2013). Does Monetary Policy Influence Economic Growth in Nigeria?. Asian Economic and Financial Review, 3(5), 635–646.
- Fedyunina, A. A., Simachev, Y. V. & Drapkin, I. M. (2023). Intensive and Extensive Margins of Export: Determinants of Economic Growth in Russian Regions under Sanctions. Ekonomika regiona / Economy of regions, 19(3), 884-897.
- Gala, P. & Claudio R. L. (2006). Exchange rate misalignment and growth: Old and new econometric evidence. Journal of Economic Literature, 7, 165–87.
- Ghali, K. (2003). Government Spending, Budget Financing, and Economic Growth: The Tunisian Experience. The Journal of Developing Areas, 36(2), 19-37.
- Girijasankar, M. & Chowdhury A. (2011). Effect of inflation uncertainty, output uncertainty and oil price on inflation and growth in Australia. Journal of Economic Studies, 38(4).
- Habib, M. M., Mileva, E. & Stracca, L. (2016). The real exchange rate and economic growth: revisiting the case using external instruments. European Central Bank (ECB), Working Paper Series, No 1921.
- Haghighat, J. & Moharam Joudi, N. (2016). The impact of government expenditure shock on the growth of GDP in Iran: ARDL approach. Economic Modeling, 10(4), 141-166. (in Persian)
- Hallafi, H. (2017). Real exchange rate and economic growth. Economic Research, 42(79), 151-175. (in Persian)
- Hasnul, A. G. (2015). The Effects of Government Expenditure on Economic Growth: The Case of Malaysia. Munich Personal RePEc Archive, No. 71254.
- Heydarian, S., Pahlavani, M. & Mirjalili, S. H. (2021). Financial Sanctions and Economic Growth: An Intervention Time-series Approach. International Economics Studies, 51(1), 1-14.
- Holland M., Vieira F. V., Silva, C. G., & Bottecchia, L. C. (2011). Growth and Exchange Rate Volatility: A Panel Data Analysis. Textos Para Discussão, 296.
- Kandil, M. & Mirzaie, I. A. (2021). Macroeconomic policies and the Iranian economy in the era of sanctions. Middle East Development Journal, 13(1), 78-98,
- Khalilzadeh, J., Heidari, H. & Bashiri, S. (2019). The effect of government spending and the volume of bank loans in terms of monetary policies on economic growth in the form of a DSGE model (Iranian case study). Economic Growth and Development Research, 10(39), 75-92. (in Persian)
- Laudati, D. & Pesaran, M. H. (2023). Identifying the effects of sanctions on the Iranian economy using newspaper coverage, applied econometrics, 38(3), 271-294.
- Rowshanroo, M., Ebrahimi, M. & Zare. H. (2024). The effect of economic sanctions on Iran's economy with an emphasis on human capital. Economic Modeling, 17(64), 71-96. (in Persian)
- Mosikari, T. J. (2013). The Effect of Unemployment Rate on Gross Domestic Product: Case of South Africa. Mediterranean Journal of Social, 4(6), 429-434.
- otahari, M. A., Lotfalipour, M. R. & Ahmadai Shadmehri, M. T. (2017). The effects of real exchange rate on economic growth in Iran: new findings with a non-linear approach. Applied Theories of Economics, 4(15), 175-198. (in Persian)
- Najjarzadeh, R., Aghaei Khondabi, M. & Talaati, M. (2007). The effect of information and communication technology (ICT) on the economic growth of the member countries of the Organization of Islamic Conference (OIC). Trade Studies, 44, 161-194. (in Persian)
- OmidiFathkoohi, T., Ezzati, M. & hasanzadeh, R. (2022) Reviewing the Effects of Monetary Policy, Government Control and Sanctions on Investment in Iran, The Macro and Strategic Policies, 10(37), 98- 130. (in Persian)
- OmidiFathkoohi, T., Ezzati, M. & Hasanzadeh, R. (2023) Analysis of the Effects of Monetary Policy, Government Control and Sanctions on Production Growth in Iran. Development Strategy, 19(75), 85-15. (in Persian)
- Portela, C. & Mora-Sanguinetti, J. S. (2023). Sanctions effectiveness, development and regime type. Are aid suspensions and economic sanctions alike?. World Development, 172, 106370.
- Precious, C. & Palesa, M. K. (2014). Impact of Monetary Policy on Economic Growth: A Case Study of South Africa, Mediterian Journal of social Sciences, 5(15), 76-84.
- Saadi, M. R., Oryani, B., Mousavi M. H. & Nematpour, M. (2009). Analysis of the relationship between government spending and economic growth in the framework of the Barrow growth model. Economic Research Journal, 10(38), 145-173. (in Persian)
- Sabau, G. L. (2010). Know, live and let live: Towards a redefinition of the knowledge-based economy- sustainable development nexus. Ecological Economics, 69(6), 1193-1201.
- Salah Manesh, A., Arman, S. A. & Bakhtiari, S. (2018). Investigating the relationship between inflation-unemployment, growth-unemployment and inflation-growth in the Iranian economy: the approach of STR models. Applied Economics, 8(25), 33- 47. (in Persian)
- Shakeri, Abbas (2020) Macroeconomics, theories and policies, volumes 1 & 2. Rafee: Tehran. (in Persian)
- Sharbati, M., Zeraat Kish, S. Y., Mohebbi, M. & Negahdari, E. (2020). Forecasting the effect of sanctions and economic fluctuations on foreign direct investment in Iran. Macroeconomic Research Journal, 15(30), 232-255. (in Persian)
- Sotoudeh Nia, S., Ahmadi Rad, H., Daneshnia, M., Ahmadi Rad, F. & Qezelbash, A. (2018). Resistance economy, monetary and financial policies and its impact on economic growth in Iran. The Macro and Strategic Policies, 6(Special number), 749-730. (in Persian)
- Thangavel, P. & Chandra, B. (2024). Impact of sanctions on Russia on global economy, International Journal of Business Forecasting and Marketing Intelligence, 9(1), 1-8.
- Ufoeze, L. O., Odimgbe, S. O., Ezeabalisi, V. N. & Lajekwu, U. B. (2018). Efect of Foreign Exchange Rate Fluctuations on Nigerian Economy, Annals of Spiru Haret University, Economic Series, 18(1), 105–122.
- Zareei, A., Falahi, M. A. & Malek Sadatim S. S. (2024). The impact of international sanctions on Iran's economy with an emphasis on the role of the National Development Fund: DSGE model approach. Economic Policy, 16(31), 35-58. (in Persian)
- Zhilaei Aghdam, J., Daghighiasli, A., Afsharirad, M., Damankeshide, M. & Esmaelzadeh, A. (2019). Threshold effect of public debt of the government on the economic growth of the countries of the Middle East and North Africa region 1 (smooth logistic transition approach in panel data. Economic Studies and Policies, 6(2), 29-58. (in Persian)
- https://www.cbi.ir
- https://amar.org.ir.