اصول و معیارهای تأثیر گذار بر هویت کالبدی معماری معاصر ایران (مطالعه موردی دوره ی پهلوی دوم)

محورهای موضوعی : معماری

حمید ماجدی ¹ , سیده سارا ابن الرضا ² , فرح حبیب ³

1 - دکتر حمید ماجدی،استاد،گروه شهرسازی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2 - دانشجوی دکتری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد، گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/29 تاریخ پذیرش : 1402/10/03 تاریخ انتشار : 1402/10/01

کلید واژه: هویت کالبدی, فضای اجتماعی, اصول معماری, بناهای تاریخی عمومی, معماری دوره پهلوی دوم,

چکیده مقاله :

معماری پهلوی دوم در قلمرو مثلث تأثیر فرهنگ و تمدن غرب، میراث تاریخی ایران با نقش پررنگ معماری قبل و بعد از اسلام و برآمدن معماری از بطن این دوره، قابل تعریف است در این دوره که عصر طلایی معماری مدرن در ایران است، معمارانی چون لویی کان و حسن فتحی، ارزش و تجربیات تاریخی در معماری گذشته را مطرح کردند و بدین ترتیب معمارانی با دید نوستالژیک نسبت به معماری سنتی به باز زنده سازی این معماری از نظر طرح و اجرا پرداختند. در بسیاری از ساختمان‌های معاصر در شهر تهران و نه همه آن‌ها، تقلید شکلی از معماری گذشته ایران و با معماری معاصر غرب صورت گرفته است. در این پژوهش به بررسی هویت کالبدی بناهای عمومی در دوران پهلوی دوم پرداخته خواهد شد. ابتدا از روش کتابخانه‌ای به بررسی عوامل موثر در شکل‌گیری هویت کالبدی در دوره پهلوی دوم بررسی سپس یه نکات بدست آمده از تحلیل کتابخانه‌ای به وسیله پرسشنامه مورد پرسش از کارشناسان و اساتید معماری قرار گرفته است. جامعه آماری150 نفر از اساتید معماری بوده است. از جمله نتایج این تحقیق می‌توان به مهمترین تحولاتی که در عصر پهلوی دوم انجام شد، تحول در برنامه‌های عمرانی و شکل‌گیری واحدها و شهرک‌های مسکونی اشاره کرد. معماری پهلوی دوره گذر از معماری سنتی به معماری مدرن است معماری مدرن شکل گرفته در دوره پهلوی دوم عمدتا از مجرای معماران اندیشه‌های جریان ساز اروپا از جمله سبک بین الملل مدرسه باهاوس، کارهای لوکوربوزیه، فرانک لوید رایت و سایرین حمایت می‌شد و ماحصل آن صورت ایرانی معماری مدرن بود که به عنوان معماری شبه مدرنیستی نام‌گذاری گردید. با توجه به اینکه رویکرد منطقه‌گرایی پس از ظهور مدرنیسم دربرگیرنده چالش‌های فراوان در خصوص تعامل تقابل معماری مدرن هویت‌های فرهنگی- منطقه‌ای است پرسش‌های اصلی مقاله چنین مطرح می‌گردد که، توجه به چه شاخصه‌ها مفاهیمی در طراحی برخی از آثار این دوره درنظر گرفته شده است.

چکیده انگلیسی:

Architecture in the Second Pahlavi period is characterized by the triangle of the western culture and civilization influence, Iranian historical heritage with starring role of pre- and post- Islamic architecture and the emergence of architecture from the heart of this period. In this period, known as the millennium of the modern architecture in Iran, architects such as Louis Kahn and Hassan Fathy set forth the historical value and experiences in the architecture of the past and as such adopting a nostalgic view toward traditional architecture, they addressed its revitalization in terms of design and implementation. In most of the contemporary buildings of Tehran not all of them, a form imitation of Iranian traditional architecture or the contemporary western one has taken place. Numerous notable examples are certainly inappropriate patches of the environment and architectural profession. It would be considered as a variable affecting Tehran public building issues and investigated during the present study. This research reviews the physical identity of the public buildings in the Second Pahlavi period. Library method was initially adopted to investigate the factors affecting the physical identity formation during the Second Pahlavi period. Then, the architectural experts and scholars were asked to complete the questionnaire encompassing the points from the library analysis which were studied in the public buildings of the Second Pahlavi period. The statistical population comprised 150 architectural scholars. Among the findings of this research are the major developments related to the Second Pahlavi period including civil projects and formation of the residential units and complexes. Pahlavi architecture is a transition period from the traditional architecture to the modern one. The modern architecture generated through the Second Pahlavi period was broadly backed by the European architecture mainstreams including the international style of Staatliches Bahaus, Le Corbusier artworks, Frank Lloyd Wright products, etc. Its outcome was Iranian modern architecture that has been called pseudomodern architecture. Given that after the rise of modernism, the regionalism approach entails the ample challenges related to interactions and confrontations of the modern architecture of the cultural- regional identities, the main research question is that which indices and concepts have been focused during the design of some works related to the mentioned period.

منابع و مأخذ:

 الکساندر ، ک ، معماری و راز جاودانگی :راه بی زمان ساختن ، ترجمه مهرداد قیومی بید هندی ، دانشگاه شهید بهشتی تهران ، 1381
 .بنتلی .ای ین و دیگران . محیط های پاسخده. ترجمه مصطفی بهزاد فر .تهران .دانشگاه علم و صنعت . 1382
 .بهزاد فر . هویت شهر .نگاهی به هویت شهر تهران .انتشارات شهر . چاپ اول تهران . 1386
 .تقی زاده ، م.ادراک زیبایی و هویت شهر . اصفهان .سازمان فرهنگی تفریجی شهرداری اصفهان . 1386
 جنکنز ، ر. هویت اجتماعی ، ترجمه تورج یاراحمدی ، تهران ، نشر شیرازه ، 1381
 Askarizad, R., & Safari, H. (2020). The influence of social interactions on the behavioral patterns of the people in urban spaces (case study: The pedestrian zone of Rasht Municipality Square, Iran). Cities, 101, 102687.
 Barresi, J. (2002). Fromthe Thought is the Thinker'tothe Voice is the Speaker' William James and the Dialogical Self. Theory & Psychology, 12(2), 237-250.
 Canter, David, (1977), The Psychology of Place, the architectural press, London.
 De Medici, S., De Toro, P., & Nocca, F. (2019). Cultural heritage and sustainable development: Impact assessment of two adaptive reuse projects in Siracusa, Sicily. Sustainability, 12(1), 311.
 Del, M. S. T. T., & Tabrizi, S. K. (2020). A methodological assessment of the importance of physical values in architectural conservation using Shannon entropy method. Journal of Cultural Heritage, 44, 135-151.
 Epstein, Seymour, (1973), “The Self-Concept Revisited”, In American Psychologist,No.28, pp.404-414.
 Ferwari, M. S., Salman Wadi, R., Ferwati, O., Keyvanfar, A., & Shafaghat, A. (2020). Emerging factors shaping identity of indigenous urbanism concurrently adopting modernity in Qatar: The application of diffusion theory. ACE: architecture, city and environment, 14(42).
 Giuliani, Maria Vittoria, (2003), “Theory of Attachment and Place Attachment”, In:Bonnes, Mirilia (eds),Psychological Theories for Environmental Issues, ASHGATE.
 Gustafson, Per, (2001), “Meaning of Place: Everyday experience and theoretical conceptualizations”, in Journal of Environmental Psychology, No. 21,pp. 5-16.
 Haugh, AshildLappegard, (2007), “Identity and Place: a critical comparison of three identity theories”, in Architectural Science Review, Vol.50, No.1, pp. 44-51.
 Kaplan, S, (1995), “The Restirative benefits of nature: toward an integrativframework”, In Journal of Environmental Psychology, No. 15, pp. 169-182.
 Kaplan, Stephen, (1992), “The Restorative Environment: Nature and Human Experience”. In: Relf, Diane (edt). The Role of Horticulture in Human Well-Being and Social Development, Timber Press.
 Kaplan, Stephen, (1995), “THE RESTORATIVE BENEFITS OF NATURE:TOWARD AN INTEGRATIVE FRAMEWORK”, In Journal of Environmental Psychology, No.15,pp. 169-182.
 Korpela, K.M, (1989), “Place-identity as a product of environmental self regulation”,in Journal of Environmental Psychology, No.9, pp.241-256.
 Mehanna, W. A. E. H., & Mehanna, W. A. E. H. (2019). Urban renewal for traditional commercial streets at the historical centers of cities. Alexandria Engineering Journal, 58(4), 1127-1143.
 Norberg- Schulz, C, (1980), Genius Loci: toward a phenomenology of architecture,Rizzoli, New York.
 Polkinghorne, Donald E, (1991), “Narrative and Self Concept”, In Journal of Narrative and Life History, No. 2&3 , pp. 135-153
 Proshansky, Harold M, (1978), “The City and Self Identity”, In Environment and Behavior, No.10, pp. 147-169.
 Proshansky, Harold M. (1983), “Place Identity: Physical World Socialization of theSelf”,In Journal of Environmental Psychology, No.3, pp. 57-83.
 Rapoport, Amos, (1982), The Meaning of the Built Environment, A Nonverbar communication Approach, SAGE.
 Sarbin, Theodor R, (1983), “Place Identity as a Component of Self: An Addendum”,In Journal of Environmental Psychology, No.3, pp. 337-342.
 Twigger-Ross, Clare L. &Uzzel , David L, (1996), “Place and Identity Processes”, InJournal of Environmental Psychology, No. 16, pp. 205–220.
 Twigger-Ross, Clare, Bonaiuto, Marino, Breakwell, Glynis, (2003), “IdentityTheoriesand Environmental Psychology”,In: Bonnes, Mirilia (eds). Psychological Theories for Environmental Issues, ASHGATE