معرفي نشريه
علمی پژوهشی
نشریۀ: «گویششناسی و فرهنگ عامه»
کمیسیون تعیین اعتبار نشریات حوزه علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی در مورخ هشتم اسفند 1401 مجوز راهاندازی نشریۀ «گویششناسی و فرهنگ عامه» را صادر کرد.
علاقهمندان و پژوهشگران میتوانند مقالات پژوهشی خود را در زمینههای زیر از طریق بخش «ارسال مقاله» سامانه برای مجله ارسال نمایند:
- پژوهش در زمینۀ زبانها و گویشهای ایرانی
- جامعهشناسی گویشهای ایرانی
- مطالعات تاریخی گویشهای ایرانی
- ادبیات و فرهنگ عامّه
- تحلیل ترانهها، مَثَلها، عبارات عامیانه، نقالیخوانیها، و ...
- بررسی وزن اشعار و ترانههای عامیانۀ ایران
- بررسی و تحلیل ساختاری- محتوایی افسانهها و قصههای عامیانه
- نقد و معرفی کتابهای گویشی یا گویشنامهها
- نشر دادههای گویشی به صورت موضوعی
دانلود مقاله از سایت نشریه رایگان است.
این نشریه سرقت ادبی را بررسی میکند.
"این مجله پیرو کمیته اخلاق انتشار (COPE) است و از بالاترین استانداردهای اخلاقی مطابق با قوانین اخلاقی پیروی می کند."
.
آخرین مقالات منتشر شده
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - ریشهشناسی نام اسکندر بر پایۀ روایت شاهنامه
گارنیک آساطوریانشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402در داستان اندر زادن اسکندر از مادر در شاهنامۀ فردوسی، دلیل بسیار جالب توجّهی دربارۀ خاستگاه نام اسکندر مطرح شده است که تاکنون تا جایی که نگارنده میداند، کسی به آن نپرداخته است. به گفتۀ فردوسی داراب، شاه ایران، ناهید، دختر قیصر روم یعنی فیلقوس را به زنی میگیرد، ولی پس چکیده کاملدر داستان اندر زادن اسکندر از مادر در شاهنامۀ فردوسی، دلیل بسیار جالب توجّهی دربارۀ خاستگاه نام اسکندر مطرح شده است که تاکنون تا جایی که نگارنده میداند، کسی به آن نپرداخته است. به گفتۀ فردوسی داراب، شاه ایران، ناهید، دختر قیصر روم یعنی فیلقوس را به زنی میگیرد، ولی پس از مدّتی در بستر از دهان ملکه بوی ناخوشی به مشام او میرسد. داراب همۀ پزشکان را برای علاج این بیماری فرامیخواند و یکی از طبیبان با استفاده از گیاهی که در روم میروید ناهید را مداوا میکند. سرانجام ناهید پس از نهُ ماه پسری به دنیا میآورد که نام او را به فرخندگی گیاهی که بیماری ناهید را درمان کرده بود اسکندر مینامند. باید توجّه داشت که نام اسکندر از صورت عربی السکندر (مقلوب الکسندر) انتزاع گردیده و ال در آغاز آن حرف تعریف عربی پنداشته شده است. نگارنده در مقالۀ حاضر به ریشهشناسی نام اسکندر بر پایۀ روایت شاهنامه پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نگاهی به وامواژههای گویشی در فارسی خراسانی
اسفندیار طاهریشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402گونههای مختلف فارسی گفتاری که امروزه در خراسان ایران، تاجیکستان و شمال افغانستان صحبت میشود، بازماندۀ زبان فارسی دری هستند که در آغاز دورۀ اسلامی در این منطقه شکل گرفته و رواج پیدا کرده است. در این گونهها واژههایی دیده میشوند که بر پایۀ اصول زبان شناسی زبان های ا چکیده کاملگونههای مختلف فارسی گفتاری که امروزه در خراسان ایران، تاجیکستان و شمال افغانستان صحبت میشود، بازماندۀ زبان فارسی دری هستند که در آغاز دورۀ اسلامی در این منطقه شکل گرفته و رواج پیدا کرده است. در این گونهها واژههایی دیده میشوند که بر پایۀ اصول زبان شناسی زبان های ایرانی نمیتوانند فارسی اصیل محسوب شوند، بلکه وام واژههایی هستند که در اثر تماس زبانی فارسی با دیگر زبان های ایرانی که در گذشته و حال در این مناطق رواج داشتهاند، وارد این گونههای فارسی شدهاند. در این مقاله پس از مقدمهای دربارۀ چگونگی شکلگیری زبان فارسی در منطقۀ خراسان و زبان های کهنی که قبل از فارسی در این منطقه رواج داشتهاند، خاستگاه احتمالی وام واژهها در فارسی خراسان بررسی شده است، سپس با برشمردن تعدادی از وام واژههای ایرانی در فارسی خراسان، و بررسی ویژگیهای آوایی آن ها، سعی شده تا خاستگاه این وام واژه ها در زبان ها یا گویش های ایرانی نشان داده شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - خاستگاه زبان سیوندی
نادره نفیسیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402دربارۀ خاستگاه زبان سیوندی دیدگاههای گوناگونی ارائه شدهاست. برخی آن را ادامۀ زبان مادی میدانند و برخی نیز از گروه زبانها و گویشهای مرکزی، زبانها وگویشهای شمال غرب و گویشهای جنوب و جنوب شرق بر میشمارند. در مقالۀ زیرتوصیف این زبان از دیدگاه لکوک که آن را از گویش چکیده کاملدربارۀ خاستگاه زبان سیوندی دیدگاههای گوناگونی ارائه شدهاست. برخی آن را ادامۀ زبان مادی میدانند و برخی نیز از گروه زبانها و گویشهای مرکزی، زبانها وگویشهای شمال غرب و گویشهای جنوب و جنوب شرق بر میشمارند. در مقالۀ زیرتوصیف این زبان از دیدگاه لکوک که آن را از گویشهای مرکزی و مالچانووا که از گویشهای دستۀ غربی شاخۀ شمالی میداند، بیان شدهاست و سنجهای میان ویژگیهای آوایی این گویش با برخی از گویشهای گروههای شمالغرب، مرکز و شمال شرق آمده است. برای رسیدن به نتیجۀ درست باید همۀ ویژگیهای زبانی شامل آواشناسی، ساختواژه و نحو از دیدگاه همزمانی و درزمانی بررسی شود. آنچه در سنجۀ تحوّل تاریخی آوایی میان شماری از گویشهای دستۀ غربی و مرکزی شاخههای شمالی و جنوبی به بسامد دیده میشود همانندی ویژگیهای این زبان با زبانهای دستۀ غربی، شاخۀ شمالی است ولی در عین حال در بسامد کمتر بهترتیب همانندیهایی با دستۀ غربی شاخۀ جنوب غربی، دستۀ غربی شاخۀ جنوب شرقی، دستۀ مرکزی شاخۀ جنوب شرقی، دستۀ غربی، شاخۀ کنارۀ دریای کاسپین قابل تأمل است. البته تحوّل آوایی در مواردی چون hu٭، x٭ ایرانی باستان (sv هندی باستان ) به f نظریۀ پیوند این زبان با زبانهای دستۀ غربی، شاخۀ شمالی را تقویت میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی رویکردهای مثبت، منفی و بیطرفانۀ سفرنامهها به فرهنگ عامه در دورۀ قاجار
زاگرس زندشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402سفرنامه از مهمترین منابع دست اول برای پژوهشهای فرهنگی به شمار میآید و سفرنامههای اروپاییان در دوران قاجار، چه از دید کمی و چه از دید کیفی، دارای بیشترین ارزش برای شناخت و بررسی فولکلور ایران هستند. فرهنگ عامه، خلقیات، آداب و رسوم و آیینهای ایرانی بازتاب گستردهای در چکیده کاملسفرنامه از مهمترین منابع دست اول برای پژوهشهای فرهنگی به شمار میآید و سفرنامههای اروپاییان در دوران قاجار، چه از دید کمی و چه از دید کیفی، دارای بیشترین ارزش برای شناخت و بررسی فولکلور ایران هستند. فرهنگ عامه، خلقیات، آداب و رسوم و آیینهای ایرانی بازتاب گستردهای در سفرنامههای دوران قاجار داشتهاند. همچنین سفرنامههای اروپاییان منبع بزرگی برای ایران-شناسان بوده و از پایههای مهم ایرانشناسیِ غربی قلمداد می شوند. از اینرو چگونگی بازنمایی این فرهنگ در نوشتههای اروپاییان دارای اهمیت کلیدی است. این جستار کوشیده است با بررسی این سفرنامهها و انجام دستهبندی دادههای مربوط به فرهنگ عامۀ ایران، سویهها و جزییات برخی باورها، آیینها و روحیات ایرانی را بیرون کشیده، ارزیابی و تحلیل نماید. این بررسی نشان میدهد که بیشتر دادهها با نگاه مثبت یا بیطرفانه و تنها گزراشی/توصیفی به فرهنگ عامۀ ایران گردآوری شدهاند و بخش کوچکی از دادهها نیز با رویکرد منفی و شرقشناسانه انجام شدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ترجمه و بررسی دستوری یکی متن غیردینی سغدی ( نامه چهارم سغدی)
سعید نظریشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402سغد نام باستانی منطقهای اطراف در بدخشان در ماورالنهر بود. مرکز این منطقه، شهر سمرقند است . مردم سغد در زمان ساسانیان به دلیل فعالیت شان در بازرگانی، به خصوص تجارت با چین و هند معروف بودند و یکی از قطب های اصلی اقتصاد ایران به شمار می آمدند. از این زبان در دورة ایران چکیده کاملسغد نام باستانی منطقهای اطراف در بدخشان در ماورالنهر بود. مرکز این منطقه، شهر سمرقند است . مردم سغد در زمان ساسانیان به دلیل فعالیت شان در بازرگانی، به خصوص تجارت با چین و هند معروف بودند و یکی از قطب های اصلی اقتصاد ایران به شمار می آمدند. از این زبان در دورة ایران میانه، آثار بسیاری بر جای مانده که یکی از مهم ترین آن ها ، نامه های کهن سغدی است. نـــامه های کهن سغدی به زبان و خط سغدی به سال 1907 میلادی توسط سر اورل استاین در یکی از برج های نگهبانی دیوار چین بدست آمد. این اسناد شامل پنج نامۀ کامل و چهار تکه پاره شبیه به نامه است. نامههای سغدی تحولات سیاسی و اجتماعی مردمان آن روزگار چین را بازگو می کند. نامة چهارم از طرف مردی خطاب به شخصی از اهالی ترفان به نام نیوا برت در نهم آذر سال 313 میلادی نوشته شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - واژة نیهشتن (nīhaštan=دقت کردن، دیدن) در گویش بختیاری
بهزاد معینی سام سارا محمدی اوندیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402گویشهای ایرانی همچون حلقه های زنجیر به هم پیوسته هستند که هر یک شماری ویژگیهای زبان های ایرانی باستان را به ارث برده اند. این گویش ها، دنبالة زبان های ایرانی باستان هستند که ریشه در دوران هندوایرانی و هندواروپایی دارند؛ از میان این گویش ها، گویش لری بختیاری از گر چکیده کاملگویشهای ایرانی همچون حلقه های زنجیر به هم پیوسته هستند که هر یک شماری ویژگیهای زبان های ایرانی باستان را به ارث برده اند. این گویش ها، دنبالة زبان های ایرانی باستان هستند که ریشه در دوران هندوایرانی و هندواروپایی دارند؛ از میان این گویش ها، گویش لری بختیاری از گروه گویش های جنوب غربی، دنبالة زبان های ایرانی میانة غربی و فارسی باستان است که ویژگیهای دستوری، واژگانی و آوایی آنان را به ارث برده است؛ همانا، گویش ها اصالت و نیای خود را بهتر نشان می دهند و در کنار مباحث فرهنگی، ساخت دستوری و واژگانی آنان هم باید مورد پژوهش قرار گیرد؛ از این رو، هدف این پژوهش بررسی واژة نیهشتن( مادة مضارع نیهر، نییَر) در لری بختیاری است که در متون کهن نیامده، ولی در گویش لری بختیاری به جا مانده است. بر این پایه، روش کار، هم پیدا کردن ریشة واژه و هم ساخت دستوری این واژه است که از چه قانون دستوری کهن پیروی کرده است. در پایان، چنین نتیجه گیری شد که این واژه از ریشة har و ساخت این واژه با احتمال بسیار از ساخت ائوریست یا ماضی s دار پیروی کرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - گویش بابلی
سلیمه زمانیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402چکیدهبابلی از گویشهای مرکزی زبان طبری است که در کرانۀ جنوبی دریای کاسپین رواج دارد و جزوگویشهای شمال غربی به شمار میرود. زبان طبری به سه دستۀ شرقی، غربی و مرکزی تقسیم میشود. این زبان یکی از معدود گویشهای ایرانی است که از سنت ادبی کهنی برخوردار است. محدودة رواج گوی چکیده کاملچکیدهبابلی از گویشهای مرکزی زبان طبری است که در کرانۀ جنوبی دریای کاسپین رواج دارد و جزوگویشهای شمال غربی به شمار میرود. زبان طبری به سه دستۀ شرقی، غربی و مرکزی تقسیم میشود. این زبان یکی از معدود گویشهای ایرانی است که از سنت ادبی کهنی برخوردار است. محدودة رواج گویش بابلی شهرستان بابل در استان مازندران است. این شهرستان متشکل از هفت شهر ِبابل، امیرکلا، زرگرمحله، گتاب، گلوگاه، خوش رودپی و مرزیکلا است. آنچه در این مقاله آمده، توصیف مختصر آواشناسی، ساخت واژی، نحوی و واژگانی و ملاحظات جامعهشناختی گویش بابلی است. نتایج تحقیق نشان میدهد بابلی در مناطق شهری کمرنگتر از مناطق روستایی صحبت میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - اصطلاحات و اسامی خوراکی ها در زبان تالشی شمالی
افشین خانبابازاده مهناز نظامی عنبرانشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402ارزشمند بودن تحقیق در مورد گویشها و لهجهها بر هیچ کس پوشیده نیست. لذا با گردآوری و ثبت و ضبط داده‎های گویشی بسیاری از ناشناختههای زبانی و فرهنگی یک قوم شناخته می‎شود و از نابودی و خاموشی آن‎ها کاسته میشود و راهی برای حفظ و ماندگاری زبان‎ها و فرهن چکیده کاملارزشمند بودن تحقیق در مورد گویشها و لهجهها بر هیچ کس پوشیده نیست. لذا با گردآوری و ثبت و ضبط دادههای گویشی بسیاری از ناشناختههای زبانی و فرهنگی یک قوم شناخته میشود و از نابودی و خاموشی آنها کاسته میشود و راهی برای حفظ و ماندگاری زبانها و فرهنگها است. همچنین برای گسترده کردن زبان معیار باید اول به گویشهای رایج توجه بیشتری شود و این برای بقای زبان ملی و معیار ضروری میباشد. دادههای این پژوهش از منطقۀ عنبران در استان اردبیل به صورت میدانی جمعآوری شدهاست. گویشی که در منطقۀ عنبران بدان تکلم میشود، تالشی شمالی میباشد. زبان تالشی یکی از زبانهای شمال غربی ایران است که به سه دستة شمالی، مرکزی، و جنوبی تقسیم میشود. قوم تالش امروز در مناطق وسیعی از حاشیة جنوب غربی دریایخزر در استان گیلان و همچنین در جمهوری آذربایجان و قسمتهایی از استان اردبیل سکونت دارند. بعد از جمعآوری دادهها ابتدا با دقت آوانگاری شدند و سپس برگردان فارسی هر کدام نیز نوشته شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - معرفی کتاب ایران شناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی
صبا پژمان فرشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402این جستار کتاب ایرانشناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی نوشتۀ زاگرس زند را معرفی میکند. مطالب کتاب در شانزده گفتارِ مفصل طرح شده است و نویسنده در پایان هر گفتار از آنچه سخن رانده، خلاصهای و نتیجهای هرچند کوتاه، تحت عنوان حاصلِ گفتار آورده است. زند به کتاب خود ماهیت ع چکیده کاملاین جستار کتاب ایرانشناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی نوشتۀ زاگرس زند را معرفی میکند. مطالب کتاب در شانزده گفتارِ مفصل طرح شده است و نویسنده در پایان هر گفتار از آنچه سخن رانده، خلاصهای و نتیجهای هرچند کوتاه، تحت عنوان حاصلِ گفتار آورده است. زند به کتاب خود ماهیت علمی و آکادمیک بخشیده و این مهم را با پرداختن به چارچوب نظری و پیشبرد مطالب با درنظر گرفتن چنین چارچوبی و توضیح نظریه در گفتار یکم کتاب پی گرفته است. نویسنده در این کتاب مبحث هویّت ملی را با دو نگاه از درون و بیرون، از دوران باستان و با جمع آوری داده از متون اوستایی، سنگنوشتههای هخامنشی، سکهها و معماری و ادبیات پارتی دورۀ اشکانیان و ادبیات کتیبهای و سنگنوشتههای ساسانیان آغاز کرده است و این مبحث را در دورۀ ایران پس از اسلام با تکیه بر دوران آلبویه که ایرانگرایی را با تشیع و تصوف همراه با تساهل دینی پیوند زدهاند طرح کرده و سپس در دوران صفویه و بعد قاجار با تکیه بر سفرنامههایی که از نگاه دیگری نوشته شده است توضیح داده و همچنین با توضیح نگاه از درون دو نویسندۀ مهم در این دوران ـ جمالزاده و بازرگان ـ پیش گرفته است. در گفتار پایانی با نقد نگاه ایرانشناسان به شرح ارکان هویت ملی و سهم هر یک پرداخته است. واژههای کلیدی: هویت، فرهنگ، خلقیات ملی، سفرنامه، ایرانشناسی، خودی، دیگری پرونده مقاله
پربازدیدترین مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - گویش بابلی
سلیمه زمانیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402چکیدهبابلی از گویشهای مرکزی زبان طبری است که در کرانۀ جنوبی دریای کاسپین رواج دارد و جزوگویشهای شمال غربی به شمار میرود. زبان طبری به سه دستۀ شرقی، غربی و مرکزی تقسیم میشود. این زبان یکی از معدود گویشهای ایرانی است که از سنت ادبی کهنی برخوردار است. محدودة رواج گوی چکیده کاملچکیدهبابلی از گویشهای مرکزی زبان طبری است که در کرانۀ جنوبی دریای کاسپین رواج دارد و جزوگویشهای شمال غربی به شمار میرود. زبان طبری به سه دستۀ شرقی، غربی و مرکزی تقسیم میشود. این زبان یکی از معدود گویشهای ایرانی است که از سنت ادبی کهنی برخوردار است. محدودة رواج گویش بابلی شهرستان بابل در استان مازندران است. این شهرستان متشکل از هفت شهر ِبابل، امیرکلا، زرگرمحله، گتاب، گلوگاه، خوش رودپی و مرزیکلا است. آنچه در این مقاله آمده، توصیف مختصر آواشناسی، ساخت واژی، نحوی و واژگانی و ملاحظات جامعهشناختی گویش بابلی است. نتایج تحقیق نشان میدهد بابلی در مناطق شهری کمرنگتر از مناطق روستایی صحبت میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - اصطلاحات و اسامی خوراکی ها در زبان تالشی شمالی
افشین خانبابازاده مهناز نظامی عنبرانشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402ارزشمند بودن تحقیق در مورد گویشها و لهجهها بر هیچ کس پوشیده نیست. لذا با گردآوری و ثبت و ضبط داده‎های گویشی بسیاری از ناشناختههای زبانی و فرهنگی یک قوم شناخته می‎شود و از نابودی و خاموشی آن‎ها کاسته میشود و راهی برای حفظ و ماندگاری زبان‎ها و فرهن چکیده کاملارزشمند بودن تحقیق در مورد گویشها و لهجهها بر هیچ کس پوشیده نیست. لذا با گردآوری و ثبت و ضبط داده‎های گویشی بسیاری از ناشناختههای زبانی و فرهنگی یک قوم شناخته می‎شود و از نابودی و خاموشی آن‎ها کاسته میشود و راهی برای حفظ و ماندگاری زبان‎ها و فرهنگها است. همچنین برای گسترده کردن زبان معیار باید اول به گویش‎های رایج توجه بیشتری شود و این برای بقای زبان ملی و معیار ضروری می‎باشد. داده‎های این پژوهش از منطقۀ عنبران در استان اردبیل به صورت میدانی جمع‎آوری شده‎است. گویشی که در منطقۀ عنبران بدان تکلم می‎شود، تالشی شمالی می‎باشد. زبان تالشی یکی از زبان‎های شمال غربی ایران است که به سه دستة شمالی، مرکزی، و جنوبی تقسیم می‎شود. قوم تالش امروز در مناطق وسیعی از حاشیة جنوب غربی دریایخزر در استان گیلان و همچنین در جمهوری آذربایجان و قسمت‎هایی از استان اردبیل سکونت دارند. بعد از جمع‎آوری داده‎ها ابتدا با دقت آوانگاری شدند و سپس برگردان فارسی هر کدام نیز نوشته شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - معرفی کتاب ایران شناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی
صبا پژمان فرشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402این جستار کتاب ایرانشناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی نوشتۀ زاگرس زند را معرفی میکند. مطالب کتاب در شانزده گفتارِ مفصل طرح شده است و نویسنده در پایان هر گفتار از آنچه سخن رانده، خلاصهای و نتیجهای هرچند کوتاه، تحت عنوان حاصلِ گفتار آورده است. زند به کتاب خود ماهیت ع چکیده کاملاین جستار کتاب ایرانشناسی: هویت، فرهنگ و خلقیات ایرانی نوشتۀ زاگرس زند را معرفی میکند. مطالب کتاب در شانزده گفتارِ مفصل طرح شده است و نویسنده در پایان هر گفتار از آنچه سخن رانده، خلاصهای و نتیجهای هرچند کوتاه، تحت عنوان حاصلِ گفتار آورده است. زند به کتاب خود ماهیت علمی و آکادمیک بخشیده و این مهم را با پرداختن به چارچوب نظری و پیشبرد مطالب با درنظر گرفتن چنین چارچوبی و توضیح نظریه در گفتار یکم کتاب پی گرفته است. نویسنده در این کتاب مبحث هویّت ملی را با دو نگاه از درون و بیرون، از دوران باستان و با جمع آوری داده از متون اوستایی، سنگنوشتههای هخامنشی، سکهها و معماری و ادبیات پارتی دورۀ اشکانیان و ادبیات کتیبهای و سنگنوشتههای ساسانیان آغاز کرده است و این مبحث را در دورۀ ایران پس از اسلام با تکیه بر دوران آلبویه که ایرانگرایی را با تشیع و تصوف همراه با تساهل دینی پیوند زدهاند طرح کرده و سپس در دوران صفویه و بعد قاجار با تکیه بر سفرنامههایی که از نگاه دیگری نوشته شده است توضیح داده و همچنین با توضیح نگاه از درون دو نویسندۀ مهم در این دوران ـ جمالزاده و بازرگان ـ پیش گرفته است. در گفتار پایانی با نقد نگاه ایرانشناسان به شرح ارکان هویت ملی و سهم هر یک پرداخته است. واژههای کلیدی: هویت، فرهنگ، خلقیات ملی، سفرنامه، ایرانشناسی، خودی، دیگری پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - خاستگاه زبان سیوندی
نادره نفیسیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402دربارۀ خاستگاه زبان سیوندی دیدگاههای گوناگونی ارائه شدهاست. برخی آن را ادامۀ زبان مادی میدانند و برخی نیز از گروه زبانها و گویشهای مرکزی، زبانها وگویشهای شمال غرب و گویشهای جنوب و جنوب شرق بر میشمارند. در مقالۀ زیرتوصیف این زبان از دیدگاه لکوک که آن را از گویش چکیده کاملدربارۀ خاستگاه زبان سیوندی دیدگاههای گوناگونی ارائه شدهاست. برخی آن را ادامۀ زبان مادی میدانند و برخی نیز از گروه زبانها و گویشهای مرکزی، زبانها وگویشهای شمال غرب و گویشهای جنوب و جنوب شرق بر میشمارند. در مقالۀ زیرتوصیف این زبان از دیدگاه لکوک که آن را از گویشهای مرکزی و مالچانووا که از گویشهای دستۀ غربی شاخۀ شمالی میداند، بیان شدهاست و سنجهای میان ویژگیهای آوایی این گویش با برخی از گویشهای گروههای شمالغرب، مرکز و شمال شرق آمده است. برای رسیدن به نتیجۀ درست باید همۀ ویژگیهای زبانی شامل آواشناسی، ساختواژه و نحو از دیدگاه همزمانی و درزمانی بررسی شود. آنچه در سنجۀ تحوّل تاریخی آوایی میان شماری از گویشهای دستۀ غربی و مرکزی شاخههای شمالی و جنوبی به بسامد دیده میشود همانندی ویژگیهای این زبان با زبانهای دستۀ غربی، شاخۀ شمالی است ولی در عین حال در بسامد کمتر بهترتیب همانندیهایی با دستۀ غربی شاخۀ جنوب غربی، دستۀ غربی شاخۀ جنوب شرقی، دستۀ مرکزی شاخۀ جنوب شرقی، دستۀ غربی، شاخۀ کنارۀ دریای کاسپین قابل تأمل است. البته تحوّل آوایی در مواردی چون hu٭، x٭ ایرانی باستان (sv هندی باستان ) به f نظریۀ پیوند این زبان با زبانهای دستۀ غربی، شاخۀ شمالی را تقویت میکند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - ریشهشناسی نام اسکندر بر پایۀ روایت شاهنامه
گارنیک آساطوریانشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402در داستان اندر زادن اسکندر از مادر در شاهنامۀ فردوسی، دلیل بسیار جالب توجّهی دربارۀ خاستگاه نام اسکندر مطرح شده است که تاکنون تا جایی که نگارنده میداند، کسی به آن نپرداخته است. به گفتۀ فردوسی داراب، شاه ایران، ناهید، دختر قیصر روم یعنی فیلقوس را به زنی میگیرد، ولی پس چکیده کاملدر داستان اندر زادن اسکندر از مادر در شاهنامۀ فردوسی، دلیل بسیار جالب توجّهی دربارۀ خاستگاه نام اسکندر مطرح شده است که تاکنون تا جایی که نگارنده میداند، کسی به آن نپرداخته است. به گفتۀ فردوسی داراب، شاه ایران، ناهید، دختر قیصر روم یعنی فیلقوس را به زنی میگیرد، ولی پس از مدّتی در بستر از دهان ملکه بوی ناخوشی به مشام او میرسد. داراب همۀ پزشکان را برای علاج این بیماری فرامیخواند و یکی از طبیبان با استفاده از گیاهی که در روم میروید ناهید را مداوا میکند. سرانجام ناهید پس از نهُ ماه پسری به دنیا میآورد که نام او را به فرخندگی گیاهی که بیماری ناهید را درمان کرده بود اسکندر مینامند. باید توجّه داشت که نام اسکندر از صورت عربی السکندر (مقلوب الکسندر) انتزاع گردیده و ال در آغاز آن حرف تعریف عربی پنداشته شده است. نگارنده در مقالۀ حاضر به ریشهشناسی نام اسکندر بر پایۀ روایت شاهنامه پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - در جستجوی واژگان باستانی بازمانده در ضرب المثل ها ی تالشی شمالی
افشین خانبابازاده مهناز نظامی عنبرانشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1402چکیدهضرب‎المثل‎ها از مهمترین گونه‎های ادبی در ادبیات شفاهی به شمار می ‎آیند که در میان مردم عادی بوجود آمده و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‎اند، وجود وزن و آهنگ محسوس در اغلب ضرب‎المثل ‎ها موجب شده‎است که واژگان به کار رفت چکیده کاملچکیدهضرب‎المثل‎ها از مهمترین گونه‎های ادبی در ادبیات شفاهی به شمار می ‎آیند که در میان مردم عادی بوجود آمده و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‎اند، وجود وزن و آهنگ محسوس در اغلب ضرب‎المثل ‎ها موجب شده‎است که واژگان به کار رفته در آن‎ها با گذر زمان کمتر دچار تحولات زبانی شده، و اصالت خود را تا حدود زیادی حفظ کنند. بنابراین بررسی ضرب‎المثل‎های موجود در هر یک از گویش‎های ایرانی اهمیت ویژه‎ای دارد. به دلیل از بین رفتن تدریجی گویش‎ها، قسمت اعظمی از میراث فرهنگی و زبانی ایران زمین در معرض نابودی قرار گرفته است. بنابراین در راستای پاسداری از این میراث کهن ضرورت دارد که ضرب‎المثل‎های موجود در گویش‎ها از جمله گویش‎های زبان تالشی به صورت میدانی جمع‎آوری شود. لذا در پژوهش حاضر با بررسی چند ضرب‎المثل از تالشی شمالی، تعدادی از واژهای باستان را که تا حدود زیادی از تحولات زبانی مصون مانده‎اند، بررسی کرده‎ و سیر تحول این واژه‎ها را مشخص نموده‎ایم، علاوه بر آن، به معادل فارسی هر ضرب‎المثل نیز، قبل از بررسی سیر تحول واژگان، اشاره شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی رویکردهای مثبت، منفی و بیطرفانۀ سفرنامهها به فرهنگ عامه در دورۀ قاجار
زاگرس زندشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402سفرنامه از مهمترین منابع دست اول برای پژوهشهای فرهنگی به شمار میآید و سفرنامههای اروپاییان در دوران قاجار، چه از دید کمی و چه از دید کیفی، دارای بیشترین ارزش برای شناخت و بررسی فولکلور ایران هستند. فرهنگ عامه، خلقیات، آداب و رسوم و آیینهای ایرانی بازتاب گستردهای در چکیده کاملسفرنامه از مهمترین منابع دست اول برای پژوهشهای فرهنگی به شمار میآید و سفرنامههای اروپاییان در دوران قاجار، چه از دید کمی و چه از دید کیفی، دارای بیشترین ارزش برای شناخت و بررسی فولکلور ایران هستند. فرهنگ عامه، خلقیات، آداب و رسوم و آیینهای ایرانی بازتاب گستردهای در سفرنامههای دوران قاجار داشتهاند. همچنین سفرنامههای اروپاییان منبع بزرگی برای ایران-شناسان بوده و از پایههای مهم ایرانشناسیِ غربی قلمداد می شوند. از اینرو چگونگی بازنمایی این فرهنگ در نوشتههای اروپاییان دارای اهمیت کلیدی است. این جستار کوشیده است با بررسی این سفرنامهها و انجام دستهبندی دادههای مربوط به فرهنگ عامۀ ایران، سویهها و جزییات برخی باورها، آیینها و روحیات ایرانی را بیرون کشیده، ارزیابی و تحلیل نماید. این بررسی نشان میدهد که بیشتر دادهها با نگاه مثبت یا بیطرفانه و تنها گزراشی/توصیفی به فرهنگ عامۀ ایران گردآوری شدهاند و بخش کوچکی از دادهها نیز با رویکرد منفی و شرقشناسانه انجام شدهاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - چند شعر غنایی گورانی
سیدمهدی سجادیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1402گورانی یکی از زبان های ایرانیِ شاخۀ غربی شمالی با دستور زبان، واژگان و گویش های خاص خود است. این زبان دارای ادبیاتی کهن و غنیِ دست کم 1400ساله است. برخلاف تصور توده و عوام، زبان و ادبیات گورانی بخشی از زبان و ادبیات دیگری از جمله کردی نیست بلکه زبان و ادبیاتی متمایز و م چکیده کاملگورانی یکی از زبان های ایرانیِ شاخۀ غربی شمالی با دستور زبان، واژگان و گویش های خاص خود است. این زبان دارای ادبیاتی کهن و غنیِ دست کم 1400ساله است. برخلاف تصور توده و عوام، زبان و ادبیات گورانی بخشی از زبان و ادبیات دیگری از جمله کردی نیست بلکه زبان و ادبیاتی متمایز و مستقل ایرانی است. دیوید نیل مکنزی آثار ارزشمند و ماندگاری در زمینۀ زبان های ایرانی به طور کلی و زبان گورانی به طور خاص از خود به یادگار گذاشته است. مقالۀ پیش رو یکی از آثار او در زمینۀ زبان و ادبیات گورانی است که به فارسی برگردانده می شود. به دلایلی از جمله اینکه نگارنده زبانور بومی این زبان نبوده است، ضرورت ایجاب می نمود این اثر افزون بر ترجمه، نقد و تصحیح نیز بشود که مترجم این کار را انجام داده است. ترجمه، نقد و تصحیح این اثر می تواند گامی در راستای شناخت هرچه بیشتر و بهتر زبان و ادبیات گورانی و جایگاه آن در میان زبان ها و ادبیات های ایرانی باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسی آئین آفتابخواهی و نمادهای آن در گیلان
سیده زینب هاشمیشماره 1 , دوره 1 , تابستان 1402آئینها اغلب رفتاری نمادینی هستند که بر مبنای تفکری اسطورهای شکل میگیرند و بعدها در اثر گذشت زمان، تغییر شکل میدهند. آسمان و پدیدههای آسمانی همچون، ماه، خورشید، ستارگان و نزولات جوی، بخش عظیمی از اسطورههای و آیینها را به خود اختصاص دادهاند. بشر از روزی که پا به عر چکیده کاملآئینها اغلب رفتاری نمادینی هستند که بر مبنای تفکری اسطورهای شکل میگیرند و بعدها در اثر گذشت زمان، تغییر شکل میدهند. آسمان و پدیدههای آسمانی همچون، ماه، خورشید، ستارگان و نزولات جوی، بخش عظیمی از اسطورههای و آیینها را به خود اختصاص دادهاند. بشر از روزی که پا به عرصه دانش و روشنگری گذاشته، از آیینهای قدیمیاش کاسته شده است. با این حال هنوز هم در سراسر جهان آیینهایی هستند که تا حدودی خودشان را حفظ کردهاند و یا گزارشهایی از اجرای آنها در دهههای گذشته به دست آمده است. آیین آفتابخواهی در گیلان و نواحی دیگری از ایران یکی از آیینهای کهن است و اغلب زمانی اجرا میشده که باران بسیار روند زندگی عادی را برای انسان مختل میکردهاست. از آفتابخواهی گزارشهایی در سراسر ایران بهویژه شمال کشور در درست است. در این مقاله آفتابخواهی در چند منطقه از گیلان بررسی خواهد شد. پرسش اصلی این مقاله آن است که آیین آفتابخواهی یا خور دَتاوه در شرق گیلان چگونه اجرا میشده و چه نمادهایی در آن به کار رفته است؟ دادههای این تحقیق به روش میدانی جمع شده و موقع تحلیل از روش اسنادی استفاده شده است. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد این آیین زمانی اجرا میشده که باران زیادی میباریده؛ صحن نمایش کوچه و بازار است و نمادهایی همچون عروسک در آن به کار میرفته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - واژة نیهشتن (nīhaštan=دقت کردن، دیدن) در گویش بختیاری
بهزاد معینی سام سارا محمدی اوندیشماره 2 , دوره 1 , زمستان 1402گویشهای ایرانی همچون حلقه های زنجیر به هم پیوسته هستند که هر یک شماری ویژگیهای زبان های ایرانی باستان را به ارث برده اند. این گویش ها، دنبالة زبان های ایرانی باستان هستند که ریشه در دوران هندوایرانی و هندواروپایی دارند؛ از میان این گویش ها، گویش لری بختیاری از گر چکیده کاملگویشهای ایرانی همچون حلقه های زنجیر به هم پیوسته هستند که هر یک شماری ویژگیهای زبان های ایرانی باستان را به ارث برده اند. این گویش ها، دنبالة زبان های ایرانی باستان هستند که ریشه در دوران هندوایرانی و هندواروپایی دارند؛ از میان این گویش ها، گویش لری بختیاری از گروه گویش های جنوب غربی، دنبالة زبان های ایرانی میانة غربی و فارسی باستان است که ویژگیهای دستوری، واژگانی و آوایی آنان را به ارث برده است؛ همانا، گویش ها اصالت و نیای خود را بهتر نشان می دهند و در کنار مباحث فرهنگی، ساخت دستوری و واژگانی آنان هم باید مورد پژوهش قرار گیرد؛ از این رو، هدف این پژوهش بررسی واژة نیهشتن( مادة مضارع نیهر، نییَر) در لری بختیاری است که در متون کهن نیامده، ولی در گویش لری بختیاری به جا مانده است. بر این پایه، روش کار، هم پیدا کردن ریشة واژه و هم ساخت دستوری این واژه است که از چه قانون دستوری کهن پیروی کرده است. در پایان، چنین نتیجه گیری شد که این واژه از ریشة har و ساخت این واژه با احتمال بسیار از ساخت ائوریست یا ماضی s دار پیروی کرده است. پرونده مقاله