بررسی کارکرد اسطوره‌های حماسی و تاریخی در قصاید شهریار

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

مهدی نوروز ^{1 *} , رضا جلیلی ²

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور، نیشابور، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی - واحد نیشابور، نیشابور، ایران.

تاریخ دریافت : 1397/10/27 تاریخ پذیرش : 1397/10/27 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

یکی از مهم ترین عناصر ادبی در توضیح و تبیین منظومه های فکری یک شاعر، اسطوره است. غالباً شاعران برجسته اسطوره ساز هستند و به کمک این عنصر، بسیاری از داشته های فکری خود را عینیت می بخشند. حضور و بروز اسطوره در شعر شاعران فارسی زبان از سابقه ی دور و درازی برخوردار است که این امر، با توجه به پیشینه ی غنی سرزمین ایران بدیهی می نماید. در این بین، شهریار عنایت ویژه ای به این عنصر سودمند داشته است. در جستار پیش رو، با روش توصیفی- تحلیلی، کارکرد اسطوره های حماسی و تاریخی در آیینه ی قصاید این شاعر بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که مهم ترین اسطوره ها عبارتند از: اسکندر، جمشید، خسرو و شیرین که عمدتاً کارکردی تعلیمی، ستایشی و توصیفی، تاریخی و در نهایت، زیبایی شناسی دارند. کارکرد عرفانی هم، تنها در یک مورد و در بخش مربوط به اسکندر دیده شد که این امر، با مسلک عرفانی شهریار در غزلیات همخوانی ندارد.

چکیده انگلیسی:

One of the most important literary elements explain the intellectual system, a poet, is a myth. Poets are often myth-maker and help this element can identify many of your thoughts and your mental seepage, stability and special Stability forgiven. The presence of myth and poetry in Persian language has a long history, which, given the rich history of Iran are obvious. In the meantime, there's a lot to consider this functional element. So, what is explored in the present research is a descriptive study - functional analysis of historical myths and epic odes's mirror will be. The most important myths are: Alexander, Jamshid, Khosrow and Shirin mainly functional teaching, praise and descriptive, historical, and ultimately, their aesthetic. Operating mysticism, and in only one case was seen of Alexander the Great, which, according to reflect considerable intellectual system's mystical ideas, strange

منابع و مأخذ:

 کتاب­ها

1. انوری، حسن. (1383). فرهنگ کنایات سخن. 2ج، تهران: سخن.


2. رشیدیان، بهزاد. (1370). بینش اساطیری در شعر معاصر فارسی. تهران: گسترده.


3. شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1375). صور خیال در شعر فارسی. چاپ ششم. تهران: آگاه.


4. شهریار، محمدحسین. (1387). دیوان. ج1. چاپ سی­ودوم. تهران: نگاه.


5. صفوی، سید حسین. (1364). اسکندر و ادبیات ایران. تهران: امیرکبیر.


6. علیزاده، جمشید. (1374). به همین سادگی و زیبایی. تهران: مرکز.


7. کزازی، میرجلال­الدین. (1372). رؤیا، اسطوره، حماسه. تهران: مرکز.


8. _____________ . (1374). بدیع. تهران: کتاب ماد.


9. گورین، ویلفرد. (1370). راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمه­ی زهرا میهن­خواه. تهران: اطلاعات.


10. لوی­استروس، کلود. (1376). اسطوره و معنا. ترجمه­ی شهرام خسروی. تهران: مرکز.


11. محمدی، حسن­علی. (1373). شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار. تهران: ارغنون.


12. معین، محمد. (1378). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.


13. نیک­اندیش نوبر، بیوک. (1377). در خلوت شهریار. 2ج. چاپ اول. تبریز: آذران.


14. همایی، جلال­الدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ اول. تهران: اهورا.


15. هینلز، جان. (1379). شناخت اساطیر ایران. ترجمه­ی ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.


16. یاحقی، محمدجعفر. (1375). تاریخ ادبیات ایران. تهران: شرکت چاپ و نشر ایران.

ب) مقاله­ها                                   

1. اسعد، محمدرضا و کمالی بانیانی، مهدی­رضا و درخشیده، رضوان. (1394). «فراز و فرود اسطوره­شناسی در اشعار شهریار». فصل­نامه­ی بهارستان سخن دانشگاه آزاد خوی. سال 12، شماره­ی 29، صص 20-1.


2. شاهرخی، فرنگیس. (1394). «هویت فرهنگی و دینی در اشعار شهریار (مطالعه­ی موردی؛ رویکرد آرکائیستی)». مجله­ی پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی دانشگاه آزاد شهرکرد. دوره­ی 6، شماره­ی 4، صص 152-129.


3. قانونی، حمیدرضا. (1393). «تحلیل بازتاب فولکلور در ادبیات غنایی با تکیه و تأکید بر غزل­های شهریار». فصل­نامه­ی مطالعات زبان و ادبیات غنایی دانشگاه آزاد نجف­آباد. سال 4، شماره­ی 11، صص 77-59.


4. پارساپور، زهرا. (1391). «بررسی ارتباط انسان با طبیعت در شعر». مجله­ی ادب فارسی دانشگاه تهران. دوره­ی دوم، شماره­ی 1، صص 100-77.


5. سلیمی، علی و احمدی، محمدنبی. (1389). «شهریار، سنت­گرایی رو به سوی نوگرایان (تأملی در راز دل­های او با نیما)». فصل­نامه­ی تحقیقات زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر. دوره­ی دوم، شماره­ی پنجم، صص 73-61.


6. علوی­مقدم، مهیار. (1386). «بررسی تطبیقی بازآفرینی اسطوره­ها در شعر معاصر». مجله­ی مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد جیرفت. دوره­ی اول، شماره­ی سوم، صص 164-145.


7. مشتاق­مهر، رحمان. (1385). «جنبه­ی انسانی و جهانی شعر شهریار». مجله­ی نامه­ی پارسی. سال یازدهم، شماره­ی اول. صص 66-55.