نقد و پردازش اصول رمانتیسم جامعه‌گرا در شعر ژاله قائم‌مقامی و نازک الملائکه
محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسیمریم بیک 1 , هادی حیدری نیا 2 , محمود صادق زاده 3
1 - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
3 - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
کلید واژه:
چکیده مقاله :
یکی از مکاتب ادبی پرطرفدار معاصر، مکتب رمانتیسم است که ابتدا به مسائل شخصی افراد می پرداخت؛ امّا به خاطر اوضاع نامناسب سیاسی و اجتماعی، به تدریج از حالت فردگرایانه به سمت اجتماع، سوق یافت و حالتی جامعه گرا به خود گرفت. گرچه پیدایش مکتب رمانتیسم در ادبیّات فارسی و عربی، زمینه‌های مشترک زیادی ندارد؛ ولی همگونی‌های زیادی میان پیروان این مکتب ادبی در فارسی و عربی به چشم می‌خورد. نازک الملائکه و ژاله قائم‌مقامی از جمله شاعرانی هستند که اشعار آن‌ها دارای چنین صبغ ه ای است. اشتراک‌هایی در مضمون و سـبک شعری‌شان است، نشان می‌دهد که اشعار در ابعاد محتوا، قالب و زبان، از شعر دورۀ رمانتیک اروپا، تأثیر پذیرفته است. مقالۀ حاضر درصدد است با روش توصیفی- تحلیلی، اصول رمانتیسم جامعه‌گرا در اشعار ژاله قائم‌مقامی و نازک الملائکه را مورد تحلیل و تبیین قرار دهد به همین منظور، ویژگی‌هایی چون احساس اجتماعی، توجّه به نابرابری های اجتماعی، تضاد طبقاتی، فقر، افول جامعه، زن و مسائل پیرامون آن، ایده آلیسم و آرمان‌گرایی در شعر این دو شاعر، مورد بررسی قرار گرفته است. نگارنده در صدد آن است تا به این پرسش ها پاسخ دهد که مهم ترین مسائلی که در اشعار این دو شاعر مطرح می شود، چیست؟ و چه وجوه تشابهی بین این دو شاعر وجود دارد؟
One of the most popular contemporary literary schools is the school of Romanticism, which first dealt with personal issues; But because of the unfavorable political and social situation, it gradually shifted from an individualistic to a socialist state and took on a socialist state. Although the emergence of the school of Romanticism in Persian and Arabic literature does not have much in common; But there are many similarities between the followers of this literary school in Persian and Arabic. Nazak-ul-Malaika and Jaleh Ghaem-e Maghami are among the poets whose poems have such a character. There are similarities in the theme and style of their poetry, showing that the poems have been influenced by the poetry of the European Romantic period in terms of content, format and language. The present article seeks to analyze and explain the principles of socialist romanticism in descriptive-analytical method in the poems of Jaleh Ghaem Maghami and Nazak-ol-Angels. Poverty, the decline of society, women and issues around it, idealism and idealism have been studied in the poetry of these two poets. The author seeks to answer these questions: What are the most important issues raised in the poems of these two poets? And what are the similarities between these two poets?
کتاب ها
الملائکه، نازک (1997) دیوان نازک الملائکه، المجلدالاول، الثانی، لبنان، بیروت: دارالعوده
الملائکه، نازک ( 2008) الاعمال الشعریه الکامله، بیروت: دارالعودة.
المهنا، عبدالله أحمد (بی تا) نازک الملائکة دراسات فی الشعر و الشاعره ،کویت: شرکه الربیعان للنشرو التوزیع.
سعداوی، نوال (1359) چهرۀ عریان زن عرب، ترجمۀ مجید فروتن و رحیم مرادی، تهران: روزبهان.
شریفی، محمد (1387) فرهنگ ادبیّات فارسی، تهران: نشرنو.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380) شعر معاصر عرب، تهران: سخن.
فرشیدورد، خسرو (1382) دربارۀ ادبیّات و نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فورست، لیلیان (1375) رمانتیسم، ترجمه مسعود جعفری جزی، تهران: مرکز.
قائم مقامی، عالم‌تاج (1391) دیوان، با مقدمة پژمان بختیاری، تهران: گل‌آذین.
کراچی، روح انگیز (1380) اندیشه نگاران زن در شعر مشروطه، چاپ دوّم، تهران: نشر الزهراء.
کوئن، بروس (1386) درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
هارلند، ریچارد (1388) درآمدی تاریخی بر نظریّۀ ادبیّات از افلاطون تا بارت، ترجمۀ علی معصومی و شاپور جورکش، چاپ سوم، تهران: انتشارات چشمه.
مقالات
باوری پور، ثریا (1385) گذری و نظری بر شعر و زندگی عالم تاج قائم مقامی، مجلۀ نقد و نظریۀ ادبی، ش 13-14، صص345-357.
رجبی، فرهاد (1390) رمانتیسم تلخ شعر نازک الملائکه و فروغ فرخزاد، چـاپ در مجموعه مقالات همایش یزد،صص14-20.
زارع، سمیه (1392) آرمانشهر در اندیشۀ فروغ فرخزاد و نازک الملائکه، نشریۀ تطبیقی شهید باهنر کرمان، سال 4، ش8، صص58-87.
صفری، جهانگیر(1389) بررسی نوستالژی در دیوان ناصر خسرو، سال هشتم، پژوهشنامۀ ادب غنایی، ش15، صص75-98.
عاملی رضایی، مریم (1389) بررسی سیر تحوّل مضامین مادرانه در شعر چند شاعر زن از مشروطه تا امروز، فصلنامة علمی - پژوهشی زبان و ادبیّات فارسی، ش 17، صص151-180.
نعمتی قزوینی، معصومه (1392) بررسی سنجشی مضامین سیاسی اشعار سپیده کاشانی و نازک الملائکـه، مجلۀ ادبیّات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال سوم، شمارۀ سوم، صص 155-170.
واعظ، لیدا و محمدصادق زاده (1384) چهار شاعر زن معاصر، حافظ، ش21 ، صص74-79.
یوسفی، غلامحسین (1384) اولین شاعر فمینیست ایران: ژاله قائم مقامی، حافظ، ش 21، ص75-91.
_||_