شناخت چهار نسخه خطی از آثار عبدی بیگ شیرازی(منظومه‌های بحر مسجور، منشور شاهی، مروّج الأسواق و مهیّج الأشواق)
محورهای موضوعی : شعر
علی شهسواری
1
(
دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
)
امیربانو کریمی
2
(
استاد دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
)
ابوالفضل مرادی
3
(
استادیار دانشگاه فرهنگیان پردیس قم
)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
خواجه زین العابدین علی بن عبد المؤمن شیرازی، از شاعران مورخ و مستوفیان سده دهم هجری است او از دو تخلص نویدی و عبدی در شعرش استفاده کرده و در نظیره‌پردازی تواناست، سه خمسه به تبع نظامی و بوستان خیال را به پیروی از بوستان سعدی و هفت مثنویِ خزائن الملکوت را به تقلید از هفت اورنگ جامی سروده است و دارای آثار فراوانی به نظم و نثر است که هنوز تعدادی از آن‌ها ناشناخته مانده و یا تصحیح نشده اند، و چون 40 سال در دربار شاه تهماسب، مستوفی بوده است شعرش حاوی مطالب مهمی از این برهه از تاریخ کشورمان است، شعر او را در این مثنوی‌ها باید نوع جدیدی از انواع شعر تلقی کرد و با احتیاط واجبِ علمی می‌توان گفت که عنوان شعرِ تعلیمی- تبلیغی برای آن مناسب باشد. خزائن الملکوت او دارای هفت بخش یا خزانه است و تا کنون دو نسخه از آن شناسایی شده ولی هیچ کدام از منظومه‌های آن تصحیح نشده اند و چون بیم از آن است که هر لحظه یک نسخۀ خطی در اثر حادثه ای و یا سهل انگاری از بین برود، تعجیل در تصحیح این نسخ، موجّه و ضروری می‌باشد.
Khawajeh Zayn al-Abedin Ali ibn Abd al-Mu'men Shirazi is one of the historians and poets of the tenth century AH. He has used the two pseudonyms of Navidi and Abdi in his poetry and he is able to imitate them. He has composed three Khamsehs following Nezami and "Bustan Khayal" following Saadi's "Bustan" and Haft Masnavi of "Khazaen al-Malakut" imitating "Haft Orang" of Jami and has many works on poetry and prose, some of which are still unknown or have not been corrected, and because 40 years in the court of ShahTahmaseb has been Mostofi, his poetry contains important contents from this period of our country's history. His poetry in these Masnavi should be considered as a new type of poetry and with the necessary scientific caution, it can be said that the title of the educational-propaganda poem is suitable for it. His "Khazaen Al-Malakut" has seven sections or treasuries, and two copies of it have been identified so far, but none of its systems have been corrected, and it is feared that at any moment, a manuscript will be removed by accidental or negligence; haste in correcting this version is justified and necessary.
آذرنوش، آذرتاش. 1388ش، راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی، چاپ سوم، تهران: انتشارات توس.
پیرنیا، حسن. 1370ش، ایران باستانی، چاپ اول، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
صفا، ذبیح الله. 1367ش، تاریخ ادبیات در ایران، جلد 5، بخش 2، چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوس.
عبدی بیگ شیرازی. 1967م، مجنون و لیلی، تصحیح: رحیموف ابوالفضل هاشم اوغلی، مسکو: اداره انتشارات دانش.
عبدی بیگ شیرازی. تکملة الأخبار، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: ابوالحسین نوایی، چاپ اول، تهران: نشر نی.
عبدی بیگ شیرازی. دیوان نویدی، منشی نول کشور به مقام لکهنو، چاپ سنگی،1880میلادی.
عبدی بیگ شیرازی. نسخه خطی دیوان عبدی بیگ(نسخه امام جمعه) به شماره 362 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
عبدی بیگ شیرازی. نسخه خطی دیوان نویدی شیرازی، به شماره 19824-5، کتابخانه ملی.
عبدی بیگ شیرازی. نسخه خطی کلیات نویدی به شماره 2425 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
کاشی، تقی الدین. 1384ش، تذکره خلاصة الأشعار، ویراستارعبدالعلی ادیب برومند، تهران: میراث مکتوب.
محتشم کاشانی. 1389ش، کلیات، جلد 1، تصحیح: مصطفی فیضی کاشانی، چاپ اول، تهران: انتشارات سوره مهر.
نراقی، ملا احمد. 1394ش، معراج السعادة، چاپ هشتم، قم: انتشارات تا ظهور.
مقالات
ضیائی، انور. بهار 1398ش، «بررسی تطبیقی نگاه اشعریانه به عدل در کلیات سعدی و دیوان امیرخسرو دهلوی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سیزدهم، شماره 49، صص 219- 240.
فاتحی نژاد، عنایت الله. پاییز 1375ش، «راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی؛نقد و بررسی»، نامه فرهنگستان، شماره7.
_||_
Azarnoosh, Azartash. 2009, Ways of Persian Influence in Pre-Islamic Arabic Culture and Language, Third Edition, Tehran: Toos Publications.
Pirnia, Hassan 1991, Ancient Iran, first edition, Tehran: Publications of Donyaye Ketab.
Safa, Zabihullah. 1988, History of Literature in Iran, Volume 5, Part 2, Second Edition, Tehran: Ferdows Publications.
Abdi Beig Shirazi. 1967, Majnoon and Lily, edited by Rahimov Abolfazl Hashem Oghli, Moscow: Danesh Publishing House.
Abdi Beig Shirazi. Completion of news, introduction, correction and comments: Abolhossein Navai, first edition, Tehran: Ney publications.
Abdi Beig Shirazi. Manuscript of Abdi Beig Divan (Imam Juma version) No. 362 of the Central Library of the University of Tehran.
Abdi Beig Shirazi. Manuscript of Navidi Shirazi Divan, No. 19824-5, National Library.
Abdi Beig Shirazi. Manuscript of Navidi Generalities, No. 2425, Central Library of the University of Tehran.
Kashi, Taqiuddin 2005, Tazkereh Khalasa al-Ash'ar, edited by Abdul Ali Adib Boroumand, Tehran: Miras Maktub
Mohtasham Kashani. 2010, Generalities, Volume 1, Correction: Mostafa Feizi Kashani, First Edition, Tehran: Surah Mehr Publications.
Naraqi, Mullah Ahmad 2015, Meeraj Al-Saadah, eighth edition, Qom: Publications Ta Zohur
Articles
Ziaei, Anwar. Spring 2019, "Comparative study of the Ash'arite view of justice in Saadi and Amir Khosrow Dehlavi's generalities", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Year 13, No. 49, pp. 219-240.
Fatehinejad, Inayatullah. Fall 1996, "Ways of Persian Influence in Pre-Islamic Arabic Culture and Language; Critique and Review", Academy Letter, No. 7.