چکیدهخشونت علیه زنان، یکی از ابزارهای سلطه جویی مردان بر زنان است که به وسیلة آن، هژمونی مردسالاری، در دو سطح خرد و کلان توانسته است، زنان را تحت کنترل و انقیاد خود درآورد. بنابر این، تضادّ و تقابل معناداری میان زنان و مردان وجود دارد که برخی از نویسندگان معاصر را بر آ چکیده کامل
چکیدهخشونت علیه زنان، یکی از ابزارهای سلطه جویی مردان بر زنان است که به وسیلة آن، هژمونی مردسالاری، در دو سطح خرد و کلان توانسته است، زنان را تحت کنترل و انقیاد خود درآورد. بنابر این، تضادّ و تقابل معناداری میان زنان و مردان وجود دارد که برخی از نویسندگان معاصر را بر آن داشته است تا به تبیین قشربندی های اجتماعی، تقابل های دوگانه زن/ مرد و تعدّی مردان بر زنان در آثار خویش بپردازند. از این رو درصدد برآمدیم تا انواع خشونت و استیلای مردان بر زنان را در رمان طوبی و معنای شب، اثر شهرنوش پارسی پور مورد بررسی قرار دهیم. بنابر این، جستار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، ﻣﺴأله انواع خشونت و مؤلّفه های نظام مردسالاری را در این رمان، مورد تحلیل قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که نویسندة رمان، درصدد تبیین نگاه سنّتی جامعه در مورد زنان بوده و همواره آنان را، در زیر سیطرة غالب نظام مردسالاری به تصویر درآورده است. مردان، با اعمال خشونتهایی چون جسمانی، روانی، کلامی، اقتصادی و جنسی درصدد هستند تا زنان را به ورطة انفعال، بی هویّتی و وابستگی بکشانند. بنابراین، در این رمان می توان به ایدﺋﻮلوژی قدرت، فرادستی مردان و فرودستی زنان دست یافت.
پرونده مقاله
چکیده
لوسین گلدمن هر اثر ادبی را به عنوان یک ساختار معنادار معرّفی می کند که تحت تأثیر مسائل اقتصادی- اجتماعی زمان خود خلق میشود. خالق راستین اثر نه یک فرد، بلکه نمایندۀ طبقه ای اجتماعی است که فرد آفریننده جزءِ خلّاق آن طبقه است. مخزن الاسرار نظامی دارای سه بخش مجزا چکیده کامل
چکیده
لوسین گلدمن هر اثر ادبی را به عنوان یک ساختار معنادار معرّفی می کند که تحت تأثیر مسائل اقتصادی- اجتماعی زمان خود خلق میشود. خالق راستین اثر نه یک فرد، بلکه نمایندۀ طبقه ای اجتماعی است که فرد آفریننده جزءِ خلّاق آن طبقه است. مخزن الاسرار نظامی دارای سه بخش مجزا است که هر کدام دارای ساختاری معنادار است. این پژوهش با روش کتابخانه ای و با رویکردی توصیفی - تحلیلی موضع گیری نظامی در مورد مسائل جاری عصرش را بررسی می کند، برای این منظور ابتدا مفاهیم بنیادی نقد تکوینی لوسین گلدمن شرح داده می شود؛ سپس حکایاتی که قابلیّت بررسی از نگاه این نوع نقد را دارند انتخاب و در فرآیندی دو مرحله ای، دریافت و تشریح می شوند؛ یعنی پس از فهم ساختار درونی هر حکایت، کلیّت اثر با بسترهای فراگیر اجتماعی زمان نگارشِ اثر پیوند می یابد و با استناد به منابع تاریخی توجیه جامعه شناسانه می شوند. نتایج بررسی ها نشان داد که بینش عرفانی- اعتراضی طبقۀ اجتماعی نظامی، از ساختارهای بنیادین واقعیّت اجتماعیِ عصرش منبعث گشته و آشفتگی های حاصل از حکومت ملوک الطوایفی ایران در زمان سلجوقیان (بی عدالتی، ظلم و ستم، قتل و غارت و جهت دادن سیاسی به دین و...) چون هاله ای روح حکایات مخزن الاسرار را در برگرفته است.
پرونده مقاله
چکیده
هر چند ابداع کنندة اصطلاح بینامتنیّت (Intertextualite)، ژولیا کریستوا (Julia Kristeva)بوده لیکن در ادامه نظریّه پردازان دیگری با خاستگاههای همسان یا متفاوت، به ابعاد حضور یک متن در متنهای دیگر پرداخته اند. رویکرد ژرارد ژنت ( Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و چکیده کامل
چکیده
هر چند ابداع کنندة اصطلاح بینامتنیّت (Intertextualite)، ژولیا کریستوا (Julia Kristeva)بوده لیکن در ادامه نظریّه پردازان دیگری با خاستگاههای همسان یا متفاوت، به ابعاد حضور یک متن در متنهای دیگر پرداخته اند. رویکرد ژرارد ژنت ( Gerard Genette)، بر خلاف کریستوا و در جبهه ای متفاوت، با قبول اثرگذاری و تأثیرپذیری، به عنوان پایة نظری این تحقیق برای بررسی دو نوعِ غیر لفظی تأثیرپذیری کتاب مقامات حمیدی از قرآن کریم انتخاب شده است. در این مختصر تلاش شده است وجوه معنوی بینامتنیّت قرآنی (الهامی و اشاره ای) در کتاب یاد شده استخراج شود. در بینامتنیّت الهامی به دنبال کشف خاستگاه مفاهیم و منشأ الهام گیری مؤلّف از قرآن و در بینامتنیّت اشاره ای، با واژگان مختصر اشاره شده به معانی و معارف مفصّل قرآنی رهنمون می شویم. جملة: دارندة خیر واصل نمی میرد، الهام گیری مؤلّف از آیة شهادت را نشان می دهد و همچنین اشاره به دو واژة کلیدی در عبارت حِکَم لقمانی، نصیحت های لقمان به فرزندش در سورة ای به همین نام را متداعی می شود. در این بررسی، متن مقامات حمیدی به صورت کامل مورد مطالعه و مداقه قرار گرفت و موارد تأثیرپذیری مؤلّف از قرآن کریم در انواع مذکور مشخص گردیده و فراوانی هر کدام مشخّص شده است. در نهایت با مقایسه فراوانی این بینامتنیّت ها، مشخّص گردید که بینامتنیّت الهامی به میزان قابل توجّهی بیشتر از بینامتنیّت اشاره ای، نقش آفرینی کرده است. روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ فضای انجام کار کتابخانه ای می باشد.
پرونده مقاله
چکیده
ضربالمثل گونهای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّهای یا رخدادی عبرتآموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضربالمثلها مقولههایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّیاند. بسیاری از ضربالمثلها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در چکیده کامل
چکیده
ضربالمثل گونهای از بیان کوتاه و مشهور است که در خود قصّهای یا رخدادی عبرتآموز دارد. برای شناخت تاریخی فرهنگ و آداب یک ملّت، ضربالمثلها مقولههایی اساسی و مدارکی دارای ارزش جدّیاند. بسیاری از ضربالمثلها، علاوه بر آن که تصویرهایی واقعی از زندگی مردم را در بر دارند نشان دهندة تأثیر و تأثّر فرهنگ اقوام مختلفاند. در این میان، تأثیر یا اثر گذاری دو فرهنگ عربی و ایرانی بر یکدیگر و تأثر یا اثر پذیری آنها از یکدیگر به علل و انگیزههای زیادی مانند همجواری و روابط تجاری، گردن نهادن ایرانیان به دین اسلام و تسلّط عرب بر بخشهای زیادی از ایران، غیر قابل انکار است. در پژوهش حاضر، چند ضربالمثل نسبتاً مشهور از ضرب المثلهای فارسی و عربی انتخاب شده و مضامین، منشأ و وجوه افتراق و اشتراک آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
پرونده مقاله
چکیده
از مهمّ ترین ویژگی های منظومه های غنایی، پرداختن به احوال درونی شخصیّت ها و نمودهای آن است. این احوال، با کهن الگوهای مطرح شده در علم روانشناسی رابطة تنگاتنگی دارد که نمونة آن، آنیما و آنیموس است. بر اساس نظریّة یونگ، کهن الگوهای آنیما، تجسّم روحیّات و گرایشه چکیده کامل
چکیده
از مهمّ ترین ویژگی های منظومه های غنایی، پرداختن به احوال درونی شخصیّت ها و نمودهای آن است. این احوال، با کهن الگوهای مطرح شده در علم روانشناسی رابطة تنگاتنگی دارد که نمونة آن، آنیما و آنیموس است. بر اساس نظریّة یونگ، کهن الگوهای آنیما، تجسّم روحیّات و گرایشهای زنانه در مرد، بر اساس تجارب نژادی در طول تاریخ است. در منظومة غنایی مهر و مشتری اثر عصار تبریزی، شاعر قرن هشتم، این گرایش به اشکال مختلف نمود یافته است. مهر، به عنوان معشوق کارکرد گسترده ای در پیشبرد داستان دارد؛ ولی در برخی از موارد، روحیة زنانه، او را از دیگر شخصیّت ها برجسته تر کرده است. همچنین، مشتری با ویژگی هایی از قبیل خلق و خوی مبهم و... به شخصیّت زنانه نزدیک می شود. در پژوهش حاضر که با بهره گیری از منابع کتابخانه و روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، به بررسی و تحلیل این نمودها پرداخته میشود.
پرونده مقاله
چکیده
هادی بیگ ساکی متخلّص به شایق و مشهور به شایق لرستانی شاعر صاحب ذوق و خوش قریحة پارسی گو در دوران زندیّه و قاجاریّه و از شاعـران منتسب به مکتب بازگشت ادبی اسـت که در اغلب قالب های شعر فارسی طبع آزمایی کرده است. تنها نسخة موجود از دیوان این شاعر به خطّ حسین علی ا چکیده کامل
چکیده
هادی بیگ ساکی متخلّص به شایق و مشهور به شایق لرستانی شاعر صاحب ذوق و خوش قریحة پارسی گو در دوران زندیّه و قاجاریّه و از شاعـران منتسب به مکتب بازگشت ادبی اسـت که در اغلب قالب های شعر فارسی طبع آزمایی کرده است. تنها نسخة موجود از دیوان این شاعر به خطّ حسین علی ابن علی یار بیگ زنگنه بختیاری در سال 1223 کتابت و در تاریخ 25 اردیبهشت 1331 با شماره 5117 در کتابخانة ملّی ملک ثبت شده است. حمید رضا دالوند در سال 1383نسخة یاد شده را تصحیح و چاپ کرده اند. با توجّه به فراوانی غلط های راه یافته در متن این تصحیح، نگارندة این جستار برای نخستین بار بر پایة معیارهای زیبایی شناختی، قواعد معنایی، معیارهای عروضی و سنّت های ادب فارسی شماری از تصحیف های این دیوان را تصحیح و گزارش نموده است.
پرونده مقاله
چکیده
حیات معنوی در دین اسلام به معنی ایمان و اعتقاد به خدای یگانه و گردن نهادن به تعالیم الهی به همراه التزام عملی و اخلاقی به اوامر خدا برای نیل به سعادت میباشد که خداوند در قرآن کریم این حیات را حیات طیّبه نامیده و تبیین این حیات و راه رسیدن به آن در آثار اندیشمندا چکیده کامل
چکیده
حیات معنوی در دین اسلام به معنی ایمان و اعتقاد به خدای یگانه و گردن نهادن به تعالیم الهی به همراه التزام عملی و اخلاقی به اوامر خدا برای نیل به سعادت میباشد که خداوند در قرآن کریم این حیات را حیات طیّبه نامیده و تبیین این حیات و راه رسیدن به آن در آثار اندیشمندان و عرفای اسلامی به صورت مفصّل بیان شده است. از نظر قرآن، حیات معنوی در سایة انجام دستورات الهی، بازگشت به سوی خدا و اسوه قرار دادن پیامبر(ص) در زندگی، پرورش اخلاقی و در سایه توفیق الهی شکل میگیرد؛ به طور کلّی ارتقای معرفت بالله، تقویت ایمان و تقوا، تبعیّت از پیامبر اسلام(ص) به عنوان اسوة حسنه، ایجاد انگیزه برای رشد معنویّت اصیل دینی، پرورش فضایل اخلاقی و مبارزه با رذایل برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت است. روش تحقیق بر مبنای توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است.
پرونده مقاله
چکیدهﺣﻤﺎﺳـﻪﻫﺎی ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن اﻧﺒـﻮﻫﻲ از اﻓﺴـﺎﻧﻪﻫﺎ و رواﻳﺖﻫﺎی ﻣﻜﺘـﻮب و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺮآﻣـﺪهاﻧﺪ و برجستهترین ﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ اﻳﺮان و ﺑﺎزﺗﺎب زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی ﻣﻬﻢّ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر میآیند. هدف اصلی این تحقیق مقایسۀ رابطۀ سبک چکیده کامل
چکیدهﺣﻤﺎﺳـﻪﻫﺎی ﻣﻠّﻲ اﻳﺮان از ﻣﻴﺎن اﻧﺒـﻮﻫﻲ از اﻓﺴـﺎﻧﻪﻫﺎ و رواﻳﺖﻫﺎی ﻣﻜﺘـﻮب و ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﺮآﻣـﺪهاﻧﺪ و برجستهترین ﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه از ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻦ اﻳﺮان و ﺑﺎزﺗﺎب زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی ﻣﻬﻢّ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر میآیند. هدف اصلی این تحقیق مقایسۀ رابطۀ سبکهاى همسرگزینى (جمع گرا و فردگرا) با کیفیّت و پایداری ازدواج در متون کهن حماسی است. پرسش این تحقیق آن است که سبک همسرگزینی در ایران باستان جمع گرا است یا فردگرا و کدام یک برای ثبات و پایداری کیفیّت ازدواج و سازگاری زوجها میتواند پیشنهاد گردد؟ محدوده و جامعۀ مورد مطالعه، متون کهن حماسیِ فرامرزنامه، بهمن نامه، گرشاسب نامه، سام نامه، شهریارنامه و کوش نامه هستند که به لحاظ محتوا و شکل، به نوعی ادامه دهندة جریان حماسهسرایی بعد از شاهنامۀ فردوسی در ایران محسوب میشوند. یافته های تحقیق نشان میدهد که عشق متعهّدانه، رضایتمندی خانواده و بزرگان، آزادی فردی، بیشتر شدن علاقۀ زوجین بعد از گذشت زمان به همدیگر، فرزندآوری با هدف تداوم نسل نیاکان و به پای داشتن دین از جمله علل پایداری و بالاتر بودن کیفیّت ازدواج در همسرگزینی به سبک جمع گرا محسوب میگردد.
پرونده مقاله
چکیده
این مقاله به بررسی آیینة یوسفی یا مرآت المحبوب میپردازد که منظومهای پیرامون داستان یوسف و زلیخا، اثر طبع شیخ محمّدجعفر فاخری فسایی (1349-1290 هـ.ش) است. در بررسی اوّلیه، داستان از زبان فاخری فسایی بیان، و اثر پذیری آن از روایت قرآن مقایسه میشود. در بررسی دوم، چکیده کامل
چکیده
این مقاله به بررسی آیینة یوسفی یا مرآت المحبوب میپردازد که منظومهای پیرامون داستان یوسف و زلیخا، اثر طبع شیخ محمّدجعفر فاخری فسایی (1349-1290 هـ.ش) است. در بررسی اوّلیه، داستان از زبان فاخری فسایی بیان، و اثر پذیری آن از روایت قرآن مقایسه میشود. در بررسی دوم، روایت فاخری با روایت تورات مقایسه میگردد. در پایان به کمک رسم جدول، نقاط مشترک محتوایی داستان اعمّ از اصلی و فرعی، همراه با جزئیات مشخّص میگردد. دستاورد تحقیق نشانگر شباهت 70 درصدی محتوایی منظومۀ فاخری فسایی با قرآن و شباهت 45 درصدی محتوایی آن با تورات است. همچنین این منظومه، از نظر محتوایی، در 40 مورد بررسی شده که با قرآن 5/12 درصد و با تورات 55 درصد تفاوت دارد. برای رسیدن به این نتیجه از 40 مورد بررسی شده از وقایع مطرح شده و حوادث کلّی و جزئی داستان، درصدگیری به عمل آمده است. روش تحقیق به صورت کتابخانهای و فیش برداری و توصیفی- تحلیلی است.
پرونده مقاله
چکیده
تصنیف و موسیقی ایرانی یکی از برجستهترین عناصر شکلدهندهء ادبیّات عامه و فرهنگ معاصر است. ترانهها با توجّه به گستردگی مخاطبان، تأثیری انکار ناپذیر بر ذهن و دانش ادبی عامّهء مردم دارند. این مقاله با هدف بازنمایی ویژگیهای تشکیل دهندة ترانه امروز و بیان دلایل چکیده کامل
چکیده
تصنیف و موسیقی ایرانی یکی از برجستهترین عناصر شکلدهندهء ادبیّات عامه و فرهنگ معاصر است. ترانهها با توجّه به گستردگی مخاطبان، تأثیری انکار ناپذیر بر ذهن و دانش ادبی عامّهء مردم دارند. این مقاله با هدف بازنمایی ویژگیهای تشکیل دهندة ترانه امروز و بیان دلایلی که میتواند سبب ماندگاری این ترانهها شود با مطالعة منابع اصلی انجام شده است. روش گردآوری دادهها، اسنادی و کتابخانهای و ابزار گردآوری دادهها، فیشبرداری است و موضوع پژوهش به صورت توصیف و تحلیل ساختار و محتوا بررسی شده است. این کار از طریق بررسی ترانههای مکتوب صورت گرفته است و ویژگیهای ساختاری این ترانهها و تصنیفها طبقهبندی شدهاند. یافتههای پژوهش نشان میدهند که ترانه و موسیقی و جنس و زیر و بمهای صدای خواننده و زمان پخش از بخشهای تشکیل دهنده ترانه امروز است. اساسیترین بخش ترانه، شعر و بعد از آن موسیقی است. وقتی این مجموعه کنار هم قرار گرفت، زیر و بمهای صدای خواننده همراه با جنس خواننده مطرح میشود. در کنار اینها شخصیّت خواننده و شناخت جامعه از او در ترانه نقش دارد و در نهایت شیوة پخش، حتّی زمان پخش و ارائه ترانه به جامعه از عاملهای تأثیرگذار در ترانهاند.
پرونده مقاله