واژه‌ها و اصطلاحات کشاورزی سنّتی در دهاقان با تکیه بر کاشت گندم و جو

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

زهره اسدیان ¹ , مریم محمودی ² , پریسا داوری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/05/26 تاریخ پذیرش : 1401/09/24 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: آبیاری, کشاورزی, اصطلاح, دهاقان,

چکیده مقاله :

دهاقان از زمان‌های گذشته یکی از مناطق خوش آب و هوا، حاصلخیز و مستعد برای کشاورزی بوده است. با توجه به حاصلخیزی زمین‌های دهاقان، مردم در گذشته به شکل ارباب و رعیتی و خرده‌مالکی به کشت گندم، جو، حبوبات و غیره به شکل سنتی مشغول بودند که با روی کار آمدن وسایل کشاورزی، این حرفه شکل جدیدی به خود گرفت. کشاورزی به شکل سنتی با واژه‌ ها و اصطلاحات خاصی همراه بوده که هنوز این واژه‌ها و اصطلاحات در بین مردمان قدیمی و افراد میان‌سال باقی مانده است. نگرانی نابودی این واژه‌ها و اصطلاحات و لزوم حفظ آن‌ها، نگارندگان این مقاله را به جمع‌آوری برخی از این واژه‌ ها، واداشت. این پژوهش با استفاده از روش میدانی و کتابخانه‌ ای به بررسی واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به کاشت و برداشت، سروده‌های گندم‌کاران، ضرب‌المثل ‌ها و شیوۀ آبیاری محصولات کشاورزی با تکیه بر کشت گندم و جو در دهاقان پرداخته است. از بررسی مجموعه اعتقادات و نیز واژه ‌ها و اصطلاحات رایج در میان کشاورزان دهاقان روشن می‌ شود که این شهر، فرهنگی دیرپا و اصیل دارد و مجموعه‌ ای از آیین‌ ها و واژه‌ ها و اصطلاحات بسیار کهن و ناب را حفظ کرده است.

چکیده انگلیسی:

Dahaghan has been one of the regions with nice climate, fertile and suitable for agriculture since long time ago. Due to the fertility of the Dehaghan land, in the past, people were engaged in the cultivation of wheat, barley, beans, etc. in the form of peasant, lords and small owners in a traditional way, but via modernization of agriculture, this profession has shown a new form. Agriculture has traditionally been associated with certain words and terms that still remain among old people and middle-aged ones. The anxiety of these words and terms destruction and the need to preserve them made the writers to collect these words. Using the field and library method, this research has investigated the words and expressions related to planting and harvesting, wheat farmers' songs, proverbs and the irrigation method of agricultural products relying on the cultivation of wheat and barley in Dahaghan. From examining the set of beliefs as well as common words and expressions among peasant farmers, it becomes clear that this city has a long-lasting and original culture and has preserved a set of rituals, words and expressions very ancient and pure.

منابع و مأخذ:

- الاصفهانی، محمدمهدی بن محمدرضا(1368). نصف جهان فی تعریف الاصفهان. تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. تهران: انتشارات امیر کبیر.

- انوری، حسن(1385). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.

- برهان، محمدحسین بن خلف(1391). برهان قاطع. تصحیح محمد معین. تهران: امیرکبیر.

- بیهقی، حسینعلی(1365). پژوهش و بررسی فرهنگ عامّه ایران. مشهد: آستان قدس رضوی.

- جمالزاده، محمدعلی(1382). فرهنگ لغات عامیانه. تهران: سخن.

- حسام­‌پور، سعید، و جباره ناصرو، عظیم(1387). واژه‌ها و اصطلاحات کشاورزی در گویش سرخی منطقۀ کوهمره‌سرخی فارس. گویش‌­شناسی، 1(7)، 162-173.

- خواجه پور، محمدرضا(1384). اصول و مبانی زراعت. چاپ دهم. اصفهان: جهاد دانشگاهی.

- دوستی، شهرزاد(1386 ). گندم­کاری در آئینه شعر عامیانه. فرهنگ مردم ایران.

- دهخدا، علی اکبر(۱۳۷۷). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران

- دهخدا، علی اکبر(1374). امثال و حکم. چاپ هشتم. تهران: امیرکبیر.

- راعی، پیمان .(1388). اصطلاحات و واژه‌های کشاورزی و باغداری در گویش قمشه(شهرضا). فرهنگ مردم، 2(31و 32)، 153 - 168.

- شکوری‌زاده بلوری، ابراهیم(1380). دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آن­ها. چاپ دوم. مشهد: آستان قدس رضوی.

- رشیدی، عبدالرشیدبن عبدالغفور(1386). فرهنگ رشیدی. مقدمه و تصحیح اکبر بهداروند. تهران: سیمای دانش.

- عناقه، عبدالرحیم، و محمدی، اصغر(1381). سیمای دهاقان. تهران: پیراسته.

- لمتون، ا.ک.س(۱۳۴۵). مالک و زارع. ترجمۀ منوچهر امیری. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

- محمدی، اصغر(1374). بررسی عوامل مؤثر در بیکاری و ایجاد زمینه های اشتغال در منطقۀ دهاقان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان.

- مسیبی، محمد(۱۳۷۶). مقدمه‌ای بر شیوه‌­های کشاورزی سنتی مردم شهرستان گلپایگان (واژه‌ها و اصطلاحات کشت گندم). نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 2(۱۰ و ۱۱)، 141-164.

- معین، محمد(1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.

- ناصح، محمدامین(1389). گویش‌شناسی: دریچه­ای به سوی مردم­‌شناسی و مطالعات فرهنگی ادبی. نخستین همایش ملی ادبیات فارسی و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، بیرجند.

-  نصوحی، غلامحسین(۱۳۸۶). هواشناسی و محصولات کشاورزی. اصفهان: نصوح.