ساختمان صرفی فعل در گویش پاپونی کوهمرۀ نودان

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))

سودابه کشاورزی ¹ ( دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز )
اکبر صیادکوه ² ( استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز )
عسکر سیادت ³ ( کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج )

تاریخ دریافت : 1396/01/24 تاریخ پذیرش : 1396/12/12 تاریخ انتشار : 1398/05/01

کلید واژه: ساختمان فعل, شناسه‌ها, صرف افعال, کلید‌واژه‌ها: گویش پاپونی, زبان فارسی معیار,

چکیده مقاله :

میراث های ادبی، فرهنگی، علمی و .. انسان در زبان تبلور می یابد از این رو مطالعه در زبان و گویش ها همواره مد نظر پژوهشگران بسیاری بوده است؛ به ویژه امروز که در سایۀ مطالعات زبان شناسی، دست یابی به نتایج دیگری آسان می شود. پاپون یکی از روستاهای کوهمره نودان از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است که مردم آن به گویش پاپونی سخن می گویند، نگارندگان در این مقاله مقولۀ ساختمان صرفی فعل را مورد بررسی قرار داده اند. با آن که یکی از نگارندگان خود گویشور پاپونی است در جمع آوری داده ها با تعدادی از گویشوران بی سواد و اغلب سالخوره مصاحبه شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که فعل در گویش پاپونی مانند دیگر زبان های ایرانی میانه، براساس دو مادۀ مضارع و ماضی ساخته می شود نکتۀ دیگر آن که شیوۀ صرف افعال گذرا و نا گذرا در این گویش با هم متفاوت است بدین صورت که برای صرف افعال گذرا هم چون زبان فارسی میانه شناسه ها ابتدای فعل می آیند هم چنین شناسه های فعل های گذشتۀ گذرا و ناگذر نیز با هم متفاوت هستند که بر این اساس می توان این گویش را از خانواده زبان های به اصطلاح ارگتیو دانست، هم چنین این نکته حاصل شد که شناسه های فعل های گذشته و حال نیز مشابه نیستند. در گویش پاپونی صفت مفعولی به شیوۀ فارسی نو قدیم(بن ماضی+ فتحه) ساخته می شود، برای بیان مفاهیم مربوط به آینده از فعل مضارع اخباری استفاده می شود و به طور کلّی ساخت صرفی افعال در گویش پاپونی با زبان فارسی معیار تفاوت زیادی دارد و بعضی از گونه های فعل به چندین شیوه ساخته می‌شوند.

چکیده انگلیسی:

Human beings heritage of Intellectual, literary, cultural and scientific are illustrated in language; so, many researchers have been involved in the study of language. Papoon is one of the villages of Kohmaereh Nowdaan in Kazeroon city. The inhabitants speak in Papooni accent. In this article, conjugational structure of verb has been investigated. One of the writers of this research is a native Papooni speaker and in order to gather data, he interviewed with some of illiterate speakers of this accent. The results showed that verb in Papooni accent like other middle Iranian languages are constructed based on present and past tenses. The other point is that transitive and intransitive conjugations of verbs are different. Conjugations of transitive verbs like middle Persian identifiers come at the beginning of the verb and intransitive in past tense are also different regarding this accent which can be categorized as the so-called ergative family. Also, the results showed that identifiers of past and present verb are not the same. In Papooni accent past participle like modern and Old Persian is constructed (past root + fatheh). For expressing concepts related to the future, the verb will be used in general conjugation of verb in Papooni accent radically different from standard Persian and some forms of verb are constructed in different ways.

منابع و مأخذ:

کتاب­ها

- ابوالقاسمی، محسن.(1375)، دستور تاریخی زبان فارسی، چاپ اوّل، تهران: سمت.

-  باطنی، محمدرضا.(1380)، مسائل زبان شناسی نوین، چاپ سوّم، تهران: آگاه.

- باقری، مهری.(1378)، مقدمات زبان ­شناسی، مشاور مجموعه حسن انوری، تهران: قطره.

- راستارگویوا، و. س.(1347)، دستور زبان فارسی میانه، ترجمۀ ولی ­الله شادان، تهران: بنیاد و فرهنگ ایران.

-  رضایی، جمال.(1344). گویش بیرجند(بخش نخست)، فرهنگ ملّا علی ­اشرف صبوحی، تهران: دانشگاه تهران.

- حسینی فسائی، حاج­میرزا حسن.(1367)، فارسنامۀ ناصری، تصحیح و تحشیۀ دکتر منصور رستگار فسائی، چاپ اوّل، تهران: امیرکبیر.

- جوکار، خداخواست.(1388)، کمربند سبز فارس: گامی در معرفی کوهمرۀ جروق و نودان، شیراز: نوید شیراز.

- سلامی، عبدالنبی.(1384)، گنجینۀ گویش ­شناسی فارس، چاپ اوّل، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

-  فرشیدورد، خسرو.(1383)، فعل و گروه فعلی و تحول آن در زبان فارسی، چاپ اوّل، تهران: سروش.

-  ناتل خانلری، پرویز.(1350)، تاریخ زبان فارسی، چاپ سوم، تهران: بنیاد و فرهنگ ایران.

- ناتل خانلری، پرویز. (1373)، زبان ­شناسی و زبان فارسی، چاپ ششم، تهران: توس.

- هال، رابرت اندرسن.(1381)، زبان و زبان­ شناسی، ترجمۀ محمّرضا باطنی، تهران: علمی و فرهنگی.

مقاله­ ها

- درستکار، زهرا، بیتا قاسمی، عبدالخالق فلاحی و پرویز شیبانی.(1394)، فعل در گویش دشتک فارس، فصلنامۀ ادبیّات و زبان­های محلی ایران زمین، دورۀ جدید، سال اوّل، شمارۀ اوّل، بهار، صص 25- 39.

- کلباسی، ایران.(1376)، ارگتیو در گویش‌ها و زبان­های ایرانی، مجلۀ زبان ­شناسی، سال 5، شمارۀ 2، صص 70-87.

- نوروزی، حامد.(1393)، بررسی معیارشدگی گویش بیرجند در دو قرن گذشته، فصل­نامۀ مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، شمارۀ 34، زمستان 1393. صص 67- 95.