بررسی برخی فرایندهای واجی در گویش دارابی
محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات مناطق مرکزی (اصفهان، فارس، تهران، سمنان و غیره))ناصر رشیدی 1 , فرخنده رهسپار 2
1 - استاد آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه شیراز
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه شیراز
کلید واژه: قلب, فرایندهای واجی, گویش, حذف, همگونی, ناهمگونی, تضعیف, ابدال,
چکیده مقاله :
مقالۀ حاضر به توصیف و تحلیل برخی از مهم ترین فرایندهای واجی گویش دارابی در شهرستان داراب در چارچوب واج شناسی خودواحد می پردازد. در جمع آوری داده ها و اطلاعات این گویش، از چند تن از گویشوران بومی و متون مکتوب استفاده شده است. روش پژوهش توصیفی _ تحلیلی و از نوع همزمانی است .همگونی و ناهمگونی، حذف، تضعیف، قلب و ابدال از فرایندهایی اند که در این مقاله تحلیل و بررسی شده اند. در این گویش، در محیط بعد از واکه یا پایان کلمه، برخی از تقابل ها از بین می رود، ولی تقابل همخوان در محیط آغاز کلمه و آغاز هجا حفظ می شود. در همگونی بین /f/ و / s/ که از نوع کامل است، همخوان / t/ با همخوان قبل از خود در ویژگی پیوسته بودن همگون می شود. در ناهمگونی بین /n/ و همخوان های /s/ و /z/ همخوان / n/ قبل از همخوان لثوی به/ m/ تبدیل می شود. در فرایند قلب، جابجایی همخوان ها صورت می‌پذیرد. در تناوب بین/ b/ و / v/ همخوان / b/ قبل از واکۀ کشیده، تبدیل به سایشی واکدار/v/ می شود. در حذف همخوان های پایانی صرفأ علت سهولت در تلفظ مؤثر است .
This paper is the description and analysis ofsome of the best Darabi dialect phonological processes on the bases ofautosegmental phonology. The data was collected from some indigenous informantsand written texts whose reliability had been already proved for the researcher.This study is a descriptive and analytic one. Moreover, it is a cross-sectionalstudy. In this study, the phonological processes such as assimilation anddissimilation, omission, weakening, metathesis, and conversion of /r/ consonantto /l/ consonant were investigated through quantitative data analysis. Theinvestigation of these phonological processes showed that some of the contrastsare eliminated after the vowels or at the coda of the words. However, theconsonant contrasts are retained at the onset of the words. In the assimilationof /t/ and /s/ which is a complete one, /t/ consonant is assimilated with itsprior consonant. In dissimilated /n/ with that of /s/ and /z/, the /n/consonant changes from alveolar to /m/. In the process of metathesis, consonantmovement happens. For the cases of /b/ and /w/; /b/ consonant changes to voicedfricative /v/ before long vowels. Easiness in production is considered whileomitting the final consonants
- آزما، ناصر، (1370)، شهر من داراب، شیراز، کاوۀ آزما .
2- آقاگلزاده، فردوس(1383)، «برخی تغییرات آوایی و فرایند های واجی فعال در گویش مازندرانی»، مجله گویش ضمیمه نامه فرهنگستان، شماره سوم1/3 .
3- پدرام، سید عبدالعلی،(1390)، فرهنگ لغات و اصطلاحات عامیانه داراب، موسسه تاریخ علم و فرهنگ، قم، انتشارات مجمع ذخایر اسلامی .
4- حقشناس، علی محمد،(1380)، آوا شناسی ( فونتیک)، تهران ، انتشارات آگاه.
5- دبیر مقدم، محمد، (1387)، « زبان، گونه،گویش و لهجه: کاربردهای بومی و جهانی»، مجله ادب پژوهی،شماره 5، صص 91- 138.
6- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه، (1381)، « فرایند های واجی مشترک در گویش های استان کرمان»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهید باهنر کرمان ،شماره 12. پیاپی9, صص 111-130.
7- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه، (1385). واج شناسی رویکرد های قاعده بنیاد ،چاپ11 ، تهران، مرکز تحقیق وتوسعه علوم انسانی " سمت " انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و نعمتی ، فاطمه، (1386)، « برخی فرایند های واجی در گویش دلواری» ، فصلنامه علمی – پژوهشیعلوم انسانی دانشگاه الزهراء(س)، سال 16 و17 ، شماره 63 و64.، صص 208 – 181.
9- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و شعبانی، منصور، (1386)، « برخی از فرایند های واجی در گویش گیلکی رودسر»، مجله زبان وزبان شناسی، جلد سال سوم، شماره اول، صص 38-1.
10- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و ملکی مقدم، ا، و سلیمانی، آ، (1390)، « مقایسه فرایند های واجی همخوانهای گویش لری بالاگریوه با فارسی معیار»، جستار های زبانی، د 4 ش1، صص 179-151.
11- کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه و ثباتی، الهام، (1393)، « فرایندهای واجی همخوانی در گویش کردی کلهری»،فصلنامه جستارهای زبانی، د5، ش1، صص 222-191
12-هادیان، بهرام و علی نژاد، بتول،(1392)، «مقایسه فرایند های واجی مهم اصفهانی و زبان فارسی در چارچوب نظریه بهینگی»،جستار های زبانی، شماره3(15)، صص 235-219.
13. یوسفجمالی، محمد کریم و سلیمی، بتول،(1384)، «دارابگرد از گذشته تا پایان عصر ساسانیان»، فصلنامۀ تاریخ، سال دوم، شماره هفتم، صص181-151.