فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - شگردهای آشنایی‏زدایی در رمان بیوتن (رضا امیرخانی)
  غلامرضا کافی راضیه جعفری
  در این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن ب چکیده کامل

  در این مقاله شیوه های آشنایی زدایی و هنجارشکنی رضا امیرخانی در رمان بیوتن به روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی شده است. با آن که معمولاً ساحت رمان به این کارکرد زبانی کمتر توجه نشان داده است، نویسنده بیوتن از معدود نویسندگانی است که با آگاهی از تأثیر این شیوه بر مخاطب، از آن به خوبی سود برده است و فراهنجاری زبانی بیش‌ترین سهم را در آشنایی زدایی رمان بیوتن دارد، اگر چه فراهنجاری نوشتاری و معنایی نیز جایگاه شایسته‌ای در نثر امیرخانی دارند. باید گفت اصولاً رمان بیوتن بر بنیان هنجارشکنی استوار است و برخی از شگردهای تجربه شده در کتاب حاضر کاملاً بدیع و بی سابقه‌اند. باری اهمیت این مقاله از آن جهت است که معمولاً هنجارشکنی و آشنایی زدایی در شعر شاعران بررسی می‌شود اما در این جا همان شگردها در نثر و در یک رمان واکاوی شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی جنبه ‏های زیباشناسی تمثیل در حکایت‏های مصیبت‏نامه‌ عطار
  اشرف روشندل‏ پور شاهرخ حکمت محمدرضا زمان‏ احمدی
  کاربرد تمثیل در زبان و ادب فارسی سابقه‌ای طولانی دارد و در تفهیم مفاهیم عقلی، ذهنی و انتزاعی به مخاطبان بسیار مؤثر و کارآمد است. بررسی ابعاد مختلف تمثیل گام مهمی در شناسایی آثار عطار به ویژه مثنوی مصیبت نامه است. مصیبت نامه، سفر روحانی سالک فکرت است و عطار در این منظومه چکیده کامل

  کاربرد تمثیل در زبان و ادب فارسی سابقه‌ای طولانی دارد و در تفهیم مفاهیم عقلی، ذهنی و انتزاعی به مخاطبان بسیار مؤثر و کارآمد است. بررسی ابعاد مختلف تمثیل گام مهمی در شناسایی آثار عطار به ویژه مثنوی مصیبت نامه است. مصیبت نامه، سفر روحانی سالک فکرت است و عطار در این منظومه به عنوان یک اثر تمثیلی، بر آن است تا با آموزه های عرفانی، طالبان حقیقت را با شگردهای خاص سلوک در سیر آفاقی و انفسی، به سر منزل مقصود برساند. در لابه‌لای داستان های این منظومه مواردی نغز از حکایات تمثیلی، مثل، تشبیه تمثیلی، استعاره تمثیلیه و اسلوب معادله به چشم می خورد. این مقاله در پی یافتن این نکته است که عطار در این اثر چگونه از تمثیل و انواع آن در طرح مفاهیم عرفانی و اخلاقی و تفهیم بهتر این مضامین برای مخاطبان خود، بهره گرفته است. پس از بررسی ها مشخص شد که از این میان حکایات تمثیلی از نوع پارابل بیش‌ترین کاربرد و اسلوب معادله کمترین کاربرد را دارد چون شاعر در پی آرایش کلام نیست بلکه هدف او بیان احوال و دریافت های عرفانِی است. مقاله حاضر به شیوه‌ کتابخانه ای و از طریق فیش برداری تهیه شده و به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده های مطالعاتی به برخی از ابهامات و سؤالات پاسخ داده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - بررسی و تحلیل تأثیر ادبیات فارسی بر ادبیات ترکمن با رویکرد زیبایی‏شناسی
  سیاوش مرشدی کمال‌الدین آرخی
  با توجه به نقش ترکمن ها در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و مرکزیت فرهنگی شهر مرو ترکمنستان در دوران اسلامی، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات ترکمن و ادبیات فارسی به وجود آمده است. این نوشتار، با روش توصیف و تحلیل محتوا و کتابخانه ای، تأثیرپذیری ادبیات ترکمن را (در چکیده کامل

  با توجه به نقش ترکمن ها در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و مرکزیت فرهنگی شهر مرو ترکمنستان در دوران اسلامی، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات ترکمن و ادبیات فارسی به وجود آمده است. این نوشتار، با روش توصیف و تحلیل محتوا و کتابخانه ای، تأثیرپذیری ادبیات ترکمن را (در محدوده قرن نوزدهم و بیستم) از ادبیات کلاسیک فارسی، با تأکید بر آثار پنج شاعر نامی ترکمن مختومقلی فراغی، غایب نظر غایبی، قربانعالی معروفی، مسکین قلیچ و نورمحمد عندلیب بررسی می‌کند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاعران ترکمن با ادبیات فارسی آشنایی داشته و به وفور از عبارات، مضامین، اصطلاحات و صور خیال ادبیات فارسی در اشعارشان استفاده کرده اند، حتی برخی از شاعران ترکمن اشعاری به زبان فارسی نیز دارند. این مسئله به ویژه در بخش زیبایی شناسی ادبیات فارسی چشمگیر است؛ همچنین اغلب تأثیرپذیری آن ها در حیطه سبکی از شاعرانی چون عطار، مولانا، حافظ و... مورد توجه آنان بوده است. در این مقاله در بخش سبکی به تأثیرات سبک زیبایی شناسانه (صور خیال: تشبیه، استعاره و کنایه) ادبیات فارسی بر پنج شاعرِ ترکمنِ یاد شده پرداخته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - تحلیل عناصر زیباشناسی و معناشناسی در سوره قارعه بر اساس روش ساختارگرایی
  محمدحسن معصومی فاطمه شریفی تشنیزی
  وجه تمایز قرآن کریم ـ به عنوان متنی فراگیر و در هم تنیده ـ شیوه بلاغی اعجازآمیز آن است و ما این وجه تمایز را در هر سوره از قرآن و نیز هر آیه آن که هر کدام سبک بلاغی اعجاب برانگیز خود را دارد آشکارا ملاحظه می کنیم. به لحاظ ساختاری، سوره های کوتاه قرآن که عمدتاً مکّی هستن چکیده کامل

  وجه تمایز قرآن کریم ـ به عنوان متنی فراگیر و در هم تنیده ـ شیوه بلاغی اعجازآمیز آن است و ما این وجه تمایز را در هر سوره از قرآن و نیز هر آیه آن که هر کدام سبک بلاغی اعجاب برانگیز خود را دارد آشکارا ملاحظه می کنیم. به لحاظ ساختاری، سوره های کوتاه قرآن که عمدتاً مکّی هستند برومند، تند، خطابی گونه با جمله ها و عبارت های کوتاه هستند، البته هر یک از این سوره ها مختصات هنری خود را دارند و از همین روی از یک دیگر متمایزند. این مقاله به بررسی عناصر زیباشناسی و معناشناسی سوره قارعه بر اساس روش ساختارگرایی پرداخته است. شیوه تحلیلی ساختارگرایانه، از ابداعات محمود بستانی است. این ادیب توانست با بهره گیری از این شیوه تحلیلی، ابعاد هنری و ویژگی های ادبی قرآن کریم را استادانه بکاود و یافته های نوینی را فرا روی اهل پژوهش قرار دهد. هدف کلی این مقاله نیز رونمایی از برجستگی های ادبی و پیام های معنوی سوره قارعه با بهره جویی از همین شیوه ساختارگرایانه است. حاصل پژوهش از این قرار است که در عنصر ساختارگرایی شکل و محتوا در یک سوره از یک دیگر جداناپذیرند و هر دو در یک پیکر قرار می گیرند و برای تبیین اندیشه و پیام های سوره باید ویژگی های هنری ـ ادبی را در کنار ویژگی های موضوعی ـ فکری بررسی کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - بررسی زیباشناختی شعر منوچهر آتشی
  مهری مساعد مینا مساعد
  زیبایی یکی از مفاهیم پیچیده است که به راحتی نمی توان برای آن تعریف دقیقی ارائه کرد. از سویی زیبایی یک امر مطلق نیست و هر فردی با توجه به معیارهای شخصی خود امری را زیبا یا زشت می داند. یکی از ویژگی های ذاتی ادبیات به عنوان یک هنر نیز، زیبایی است. در این مقاله به بررسی عن چکیده کامل

  زیبایی یکی از مفاهیم پیچیده است که به راحتی نمی توان برای آن تعریف دقیقی ارائه کرد. از سویی زیبایی یک امر مطلق نیست و هر فردی با توجه به معیارهای شخصی خود امری را زیبا یا زشت می داند. یکی از ویژگی های ذاتی ادبیات به عنوان یک هنر نیز، زیبایی است. در این مقاله به بررسی عناصر برجستۀ موسیقایی، زبانی و تصویرساز در شعر منوچهر آتشی و چگونگی ارتباط و پیوند آن ها با عاطفۀ شعری پرداخته شده است؛ عناصری که با ایجاد هنجارگریزی موجب زیبایی شعر شده اند. از آنجا که اشعار آتشی معمولاً نتیجۀ مشاهدات و تجربیات و کشفیات درونی است، نوآوری ها و هنجارگریزی های شاعر در بخش موسیقایی، در بخش زبانی؛ یعنی واژه‌گزینی و هنجارگریزی نحوی و در بخش بهره گیری از صور خیال با بسامد بالایی دیده می‌شود. همچنین شاعر به خوبی توانسته است عاطفه و اندیشه شعری را از طریق این سه بخش یاد شده به خواننده القاء کند؛ بنا بر این ارتباط مناسبی بین عاطفه شعری و بخش های موسیقایی و زبانی و تصویرهای شعری دیده می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بررسی ساختار شعری مجموعة «تولّدی دیگر» بر مبنای استعارة شناختی
  محمدباقر شهرامی سید علی هاشمی عرقطو
  نظریه معاصر استعاره، از اوایل دهه 80 با نظریات زبان‌شناسان شناختی مطرح شد و تا امروز هم به عنوان جریانی غالب و مورد توجه در بررسی‌های زبان‌شناسانه و متون ادبی در سراسر دنیا مطرح است. در ایران نیز نزدیک به یک دهه است که این مبحث، طرفداران بسیاری پیدا کرده و پژوهشگران با چکیده کامل

  نظریه معاصر استعاره، از اوایل دهه 80 با نظریات زبان‌شناسان شناختی مطرح شد و تا امروز هم به عنوان جریانی غالب و مورد توجه در بررسی‌های زبان‌شناسانه و متون ادبی در سراسر دنیا مطرح است. در ایران نیز نزدیک به یک دهه است که این مبحث، طرفداران بسیاری پیدا کرده و پژوهشگران با توجه به نظریه معاصر استعاره و استعاره های مفهومی، به بررسی متون ادب فارسی پرداخته اند. از آنجا که مبحث استعاره های مفهومی، موضوعی پیچیده و مشکل است در این مقاله ابتدا به تبیین نظریه معاصر استعاره و استعاره های مفهومی پرداخته شده و برای بهتر درک کردن این نوع استعاره، به بررسی انواع استعاره های مفهومی در دفتر تولدی دیگر فروغ فرخزاد می پردازیم. در این تحقیق، با توجه به آرای کووچش که یکی از بزرگترین پژوهشگران استعاره است، به ویژه نظریة گفتمان موضوع و گوینده و نظریة استعاره های قراردادی پایه و تکامل آن در یک موضوع واحد سعی کردیم که الگویی مناسب برای بررسی اشعار فروغ فرخزاد از منظر استعاره های مفهومی استخراج کنیم. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - بررسی راز و رمز تشبیه در اشعار نادرپور
  رسول‏ علی پناهیان محمدرضا قاری
  در مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از د چکیده کامل

  در مباحث بیانی تشبیه به عنوان اولین عامل تصویرآفرین مورد توجه قرار گرفته است، تشبیه یکی از ارکان بلاغی است که سایر صورت های بلاغی نظیر: استعاره، مجاز، تشخیص و کنایه از آن نشأت می گیرند و می توان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد. زیرا فهم آن برای ذهن از دیگر صور خیال راحت تر انجام می گیرد. نادرپور در مجموعه اشعارش به نحو مؤثر و کارآمدی از ابزارهای بلاغی بهره برده است. او به شیوه های گوناگون، با استفاده از تشبیه به ابلاغ پیام خود پرداخته و تشبیه را با تصاویر و هنرنمایی‌های ویژه‌ای همراه کرده است، در این پژوهش به منظور آشکار شدن اهمیت تشبیه و چگونگی کار برد این صنعت ادبی، به بررسی و تحلیل و تهیه آمار تقریبی انواع تشبیهات او پرداخته، تشبیهات شعری او را از رهگذر های مختلف از لحاظ طرفین حسی یا عقلی بودن، از نظر ارکان و... تقسیم‌بندی نموده، لطایف و ظرایف این تصویر هنری کاویده می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - بررسی اشکال «معنی» در شعر معاصر ایران
  محسن تاج‏ آباد حمید صمصام
  یکی از عناصر اصلی شعر فارسی از ابتدا تا شعر سپید، عنصر معنی بوده است و شاعران همواره در کنار ساخت به محتوا نیز توجه داشته‌اند. به گونه‌ای که در طول صد ها قرن شعر فارسی دری از طاهریان تا دوره معاصر تغییر در معنی، در نحوه بیان و چگونگی زبان خلاصه می شده است. اما با طرح شع چکیده کامل

  یکی از عناصر اصلی شعر فارسی از ابتدا تا شعر سپید، عنصر معنی بوده است و شاعران همواره در کنار ساخت به محتوا نیز توجه داشته‌اند. به گونه‌ای که در طول صد ها قرن شعر فارسی دری از طاهریان تا دوره معاصر تغییر در معنی، در نحوه بیان و چگونگی زبان خلاصه می شده است. اما با طرح شعر مدرن در دهه سی معنی دچار نوعی ابهام می شود تا آنجا که شعر را تا مرز بی‌معنایی پیش می برد. این برداشت تازه از معنی با سرایش شعر های پسامدرن تفسیر تازه‌ای می پذیرد و با برجسته شدن فرم و نظریه عدم خود ارجاعی شعر به عناصر بیرونی، مطرح می گردد و به جای توجه به معنی، که در اختیار القای پیام قرار دارد، اجرای درونی شعر اهمیت پیدا می کند. نظریه‌ای که می کوشد تنها هنرورزی های اجرای شعر را مورد توجه قرار دهد و تک معنایی را به سوی نوعی تکثر در معنی سوق دهد. درک و دریافتی که شاعر در خلق آن کمترین سهم را دارد و خواننده می تواند با هر بار خواندن شعر به نمود تازه‌ای از معنی دست یابد. مشخصه‌ای که تحت عنوان مرگ مؤلف از شعر پست‌مدرن اروپا وام گرفته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بررسی تطبیقی انواع بینامتنیت ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور زیدری نسوی
  مرجان کامیاب سمیه محمدی
  پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور می‌پردازد. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن‌ها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، نقل‌ قول، ارسال‌المثل، وامگیری، الهام و بازآفرینی، اقتباس چکیده کامل

  پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژرار ژنت با نظریه بلاغت اسلامی در نفثه‌المصدور می‌پردازد. بر این اساس انواع بینامتنی آشکار ـ تعمدی، پنهان ـ تعمدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آن‌ها در بلاغت اسلامی از جمله تضمین، نقل‌ قول، ارسال‌المثل، وامگیری، الهام و بازآفرینی، اقتباس، تلمیح، ترجمه، نقل، تشابه، نسخ و انتحال و قلب در این اثر بررسی می‌شود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین بر اساس نظریه ژنت و تطبیق آن‌ها با نظریه بلاغت اسلامی از اهداف این پژوهش به شمار می‌رود. بر اساس پژوهش حاضر بیشترین گونه بینامتنی، آشکار ـ تعمدی و در تطبیق با بلاغت اسلامی از گونه تضمین است. پس از آن به ترتیب بینامتنیت ضمنی و پنهان ـ تعمدی بیشترین فراوانی را دارند. خلاقیت نویسنده در چگونی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به گونه هنرمندانه باعث جذب و اقناع مخاطب می‌شود. پرونده مقاله