از دیرباز الکافی کلینی اثری معتبر نزد عالمان امامی به حساب میآمده است. اما در دوره حاضر برخی نویسندگان در اصالت نسخههای موجود از الکافی خدشه کردهاند. پس با توجه به جایگاه بسیار مهم الکافی، این پژوهش پاسخگوی این سؤال است که چه شواهد تاریخی اصالت الکافی را تضعیف یا تقو چکیده کامل
از دیرباز الکافی کلینی اثری معتبر نزد عالمان امامی به حساب میآمده است. اما در دوره حاضر برخی نویسندگان در اصالت نسخههای موجود از الکافی خدشه کردهاند. پس با توجه به جایگاه بسیار مهم الکافی، این پژوهش پاسخگوی این سؤال است که چه شواهد تاریخی اصالت الکافی را تضعیف یا تقویت میکند؟ بنابر نتیجۀ این پژوهش، همخوانی بسیار بالای اسناد الکافی با تهذیب، گستردگی طرق روایت الکافی، توجه بالا به آن در طبقات مختلف و تناسب روایات کتب حدیثی و فهارس از کلینی با الکافی موجود از جمله دلایل اصالت نسخه الکافی است. انتقادها بر اصالت کتاب الکافی از سویی متکی به برداشتهایی نادرست درباره جامعیت منابع قدیم است که بر اساس آن، انتظار داشتهاند کل الکافی در منابعی مانند تهذیب نمود یابد؛ و از سوی دیگر مبانی نادرستی که اصالتسنجی آثار کهن را تنها وابسته به قدمت نسخ خطی و یا اتصال طرق اجازه میداند. نبود نگاه تاریخی به دادههای روایات و اسناد الکافی، اطلاعات منابع سدههای میانی درباره الکافی و نیز چرایی تفاوتها میان الکافی و برخی آثار کهن به این بدبینیها دامن زده است. این پژوهش ضمن تبیین اشکالهای مستندات ناقدان، نشان داده آنان از قرائن گستردهای در اثبات اصالت الکافی و نیز از جنبههای اثباتی مستندات خودشان غفلت کرده، و تحلیلهایی اشتباه و یکسویه ارائه دادهاند.
پرونده مقاله
در سده های اخیر با بالا رفتن حضور و سطح سواد زنان در جامعه شاهد گسترش گفتگوها، موضعگیریها و حتی کشمکشهای زیادی درباره زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی هستیم. برخی از مسلمانان نواندیش موسوم به جریان فمینیسم اسلامی با اعتقاد به بدفهمی مفسران درباره آیات مرتبط ب چکیده کامل
در سده های اخیر با بالا رفتن حضور و سطح سواد زنان در جامعه شاهد گسترش گفتگوها، موضعگیریها و حتی کشمکشهای زیادی درباره زنان و جایگاه آنان در اسلام و فقه اسلامی هستیم. برخی از مسلمانان نواندیش موسوم به جریان فمینیسم اسلامی با اعتقاد به بدفهمی مفسران درباره آیات مرتبط با زن بر لزوم بازنگری در فهم آیات قرآن تأکید کرده و با رویکردهای مختلفی از جمله تحلیل تاریخی به ارائه نظرات متفاوت خود می پردازند. در این میان آیه 34 سوره نساء چالشیترین آیه است که مباحثی همچون قوامیت مردان، برتری مردان، اطاعت زنان از شوهران و جواز ضرب زنان توسط مردان در فهم آن مطرحشده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به ارائه منسجم و تحلیل نگرش تاریخی فاطمه مرنیسی بهعنوان یکی از شخصیتهای برجسته فمینیسم اسلامی پرداخته است. پس از تبیین دو رویکرد متفاوت مرنیسی به اسلام و نگرش خاص مرنیسی به قرآن در دوره پسین، نظریات وی درباره آیه 34 سوره نساء و شخصیت سکینه بنت الحسین علیه السلام بیان و تحلیلشده است. یکسویه نگری و عدم مراجعه به اسناد معتبر در زمره مهمترین اشکالات نگرش تاریخی مرنیسی است.
پرونده مقاله
گزارشها دربارۀ قرائت رایج در هر کدام از بلاد اسلامی در سدههای متقدّم اندک و گاه غیردقیقند. ازاینرو، بررسی شواهد عینی برجای مانده از آن دوران راهگشاست. یکی از مهمترین شواهد، قرائت مضبوط در مصاحف کهن هر منطقه است. این پژوهش به منظور کشف قرائتِ رایج در قرنهای پنجم و ش چکیده کامل
گزارشها دربارۀ قرائت رایج در هر کدام از بلاد اسلامی در سدههای متقدّم اندک و گاه غیردقیقند. ازاینرو، بررسی شواهد عینی برجای مانده از آن دوران راهگشاست. یکی از مهمترین شواهد، قرائت مضبوط در مصاحف کهن هر منطقه است. این پژوهش به منظور کشف قرائتِ رایج در قرنهای پنجم و ششم ایران، به بررسی قرائت مضبوط در سه قرآن از قرن پنجم و سه قرآن از قرن ششم در کتابخانۀ آستان قدس رضوی پرداختهاست. بدین جهت، جدولی مشتمل بر 1000 کلمه تهیه شد. بعد از تهیۀ آمارِ میزان شباهت قرائت این کلمات با هریک از قرائات دهگانه و نیز موارد برجای مانده از اختیار ابوحاتم، این نتیجه حاصل شد که رسم این مصاحف بیشترین شباهت را به رسم بوم بصره، و سپس کوفه دارد. کمترین مشابهت آن نیز به رسم شامی است. از این نظر، نسبت به قرن چهارم تغییری ایجاد نشده است. بررسی فرش الحروف مصاحف و مقایسۀ آن با قرائات دهگانه نیز نشان میدهد که این مصاحف تابع قرائت واحدی نبودهاند، بلکه مشتمل بر اختیاری هستند که یکی از ملاکهای آن، موافقت با قرائت بیشتر قاریان است. در یک میانگین کلّی، قرائت این مصاحف ابتدا به قرائت عاصم و سپس خَلَف شبیه است. درمقایسه با قرن چهارم، قرائت رایج، از مشابهتِ بیشتر با قرائت بصری ابوعمرو روی برتافته و به قرائات کوفی، به خصوص روایت حفص از قرائت عاصم، متمایل شدهاست.
پرونده مقاله
تفسیر مقاصدی، تفسیری است که به بیان مقاصد قرآن که احکام به خاطر آنها تشریع شده و نیز کشف معانی الفاظ به معنای توسعه در دلالتها با مراعات سایر قواعد تفسیر میپردازد. پس از پیامبر اکرم و برخی صحابة کرام ایشان، افرادی نظیر ترمذی، ابوبکر قفال و شیخ صدوق از کسانی بودند که چکیده کامل
تفسیر مقاصدی، تفسیری است که به بیان مقاصد قرآن که احکام به خاطر آنها تشریع شده و نیز کشف معانی الفاظ به معنای توسعه در دلالتها با مراعات سایر قواعد تفسیر میپردازد. پس از پیامبر اکرم و برخی صحابة کرام ایشان، افرادی نظیر ترمذی، ابوبکر قفال و شیخ صدوق از کسانی بودند که به موضوع مقاصد شریعت اهتمام ورزیدند و این اندیشه پس از این افراد فراز و فرودهایی را طی کرد. در دوران معاصر نیز ابن عاشور از زمرة مفسرانی است که به این مهم در تفسیر قرآنی خویش توجه وافری نمود. ابن عاشور در پی نوعی تجدید حیات علمی، نوزایش دینی و رهاسازی امت از جمود بر مبنای روشهای پذیرفته شدة دینی و عقلی و از طریق اصلاح باورها، اندیشه و عمل در عین احترام به دست آوردهای قابل قبول پیشینیان، دست به نگارش این تفسیر زد. این مقاله با روشی توصیفی – تحلیلی، به بررسی سیر تاریخی مقاصد شریعت و به دنبال کشف برخی از دستاوردهای مهم تفسیری اندیشة مقاصد با تأکید بر نگاه ابن عاشور رفت و دریافت که اعتقاد راسخ وی در به کارگیری دانش مقاصد شریعت، منجر به ایجاد پیوند بین مقاصد و آیات الهی قرآن کریم گردید و در نهایت پس از حدود چهار دهه تلاش، تفسیری از کتاب الهی رقم خورد که بتواند این همگرایی را نشان دهد و دستاوردهای قابل ملاحظهای را بر دانش تفسیر بیفزاید.
پرونده مقاله
قرآن کریم و روایات اسلامی به جناب ذوالقرنین به عنوان شخصیتی تاریخی اشاره نمودهاند. مفسران، یافتن مصداق تاریخی ذوالقرنین را مفید و قرینهای بر صحت مفاد آیات و روایات دانستهاند. دو تطبیق بیش از دیگر نظریات مورد توجه قرارگرفته است: تطبیق بر اسکندر و کوروش. عمدة دلائل هر چکیده کامل
قرآن کریم و روایات اسلامی به جناب ذوالقرنین به عنوان شخصیتی تاریخی اشاره نمودهاند. مفسران، یافتن مصداق تاریخی ذوالقرنین را مفید و قرینهای بر صحت مفاد آیات و روایات دانستهاند. دو تطبیق بیش از دیگر نظریات مورد توجه قرارگرفته است: تطبیق بر اسکندر و کوروش. عمدة دلائل هر دو نظریه، توجه به دادههای تاریخی در مورد زندگی این دو شخصیت است. مسألة پژوهش حاضر آن است که آیا در روایات اسلامی با تمرکز بر روایات شیعی، مؤیداتی برای این تطبیقات وجود دارد یا خیر؟ در ابتدا با محوریت روایات قابل اعتماد شیعی، دورة تاریخی زندگی، نام و نسب، سرگذشت، گسترة قدرت و سفرهای ذوالقرنین گزارش شده است، سپس نظریات مفسرین با توجه به دادههای تاریخی و سپس روایات وارده در مورد تطبیق ذوالقرنین بر اسکندر و کوروش مورد بررسی قرارگرفتهاند.یافتهها: هیچیک از دو نظریة تطبیقی، با شخصیت معرفیشده از جناب ذیالقرنین منطبق نیست. وجود و صفات ایشان، از اخبار پنهانشده در تاریخ بوده که توسط وحی یادآوری شده است و لزومی به منطبقنمودن ایشان بر هیچیک از پادشاهان گذشته نیست.
پرونده مقاله
طبق مبانی دینی، زنان پیامبر (ص) عموماً در احکام مرتبط با زنان مؤمن عادی مشترکاند اما نهی خاص ایشان از مواردی، همچون: دلبستگی به دنیا، سخن گفتن عشوهگرانه با مردان و خودنمایی همچون دوره جاهلیت، و دستورات مجدد در مورد واجبات عمومی بانوان، مانند: ماندن در خانه، نیز تهدید چکیده کامل
طبق مبانی دینی، زنان پیامبر (ص) عموماً در احکام مرتبط با زنان مؤمن عادی مشترکاند اما نهی خاص ایشان از مواردی، همچون: دلبستگی به دنیا، سخن گفتن عشوهگرانه با مردان و خودنمایی همچون دوره جاهلیت، و دستورات مجدد در مورد واجبات عمومی بانوان، مانند: ماندن در خانه، نیز تهدید آنان مبنی بر مبتلا شدن به عذاب مضاعف در صورت آشکار شدن فاحشهای از ایشان، نشانگر این حقیقت است که دست کم برخی از آنان که سبب نزول پارهای از آیات مرتبط با این احکاماند، در جایگاهی والا از مراتب ایمانی نیستند. تنها عبارتی که برخی از دانشمندان و مفسران آن را دال بر مدح زنان پیامبر (ص)، دانسته و از آن، وجوب تکریم ایشان را تلقی کردهاند، و ازواجه امهاتهم (احزاب، 6) است که بر پایه برخی از آموزههای بلاغی، و دلایل قرآنی از جمله، آیه: حرمت علیکم امهاتکم (نساء، 23) و آیه: و لا ان تنکحوا ازواجه من بعده ابداً (احزاب، 53) باید گفت که این آیه هم، همسران پیامبر (ص) را مورد تکریم واقع نساخته و تنها در ضمن تشبیهی بلیغ، حرمت ازدواج با آنان را پس از وفات پیامبر اکرم (ص) مورد تأکید قرار داده است.
پرونده مقاله